Mevsim geçişlerinde tiroid hastalıkları artıyor

Ani değişen hava sıcaklıklarına uyum sağlayamayan ve strese giren vücut, tiroid hastalıklarına daha açık hale geliyor. Central Hospital'dan Dahiliye Uzmanı Uzm. Dr. Salim Bereket, "Tiroid hastalıkları en çok ilkbahar ve sonbahar aylarında ortaya çıkar. Mevsim geçişlerinde yaşanan sıcak-soğuk hava değişimleri bu duruma zemin hazırlayan en önemli nedenlerden biridir" diyor. Uzm. Dr. Salim Bereket, tiroid hastalıklarını ve tiraoide dair dikkat edilmesi gerekenleri anlattı...

TİROİD HASTALIKLARI YAYGINLAŞIYOR

Tiroid hastalıkları ülkemizdeki en ciddi sağlık problemlerinin başında gelir. Özellikle iyot eksikliğine bağlı tiroid bezi hastalıkları gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Tiroid hastalıklarının nedeni tam olarak bilinemese de aşırı kilo, genetik faktörler ve radyasyon gibi nedenler risk oluşturabilir. Ayrıca tiroid hastalıklarına erkeklere nazaran kadınlarda daha sık rastlanır. Tiroid hastalıkları en çok ilkbahar ve sonbahar aylarında ortaya çıkar. Mevsim geçişlerinde yaşanan sıcak-soğuk hava değişimleri bu duruma zemin hazırlayan en önemli nedenlerden biridir. Tabi bu durum sadece tiroidi değil, vücudun tüm genel sağlığını da etkiler. Vücut, aniden değişen neme ve ısı farklılıklarına hemen uyum sağlayamaz. Bu sebeple de strese girerek savunma sistemi zayıflayabilir. Mevsim geçişlerinde en fazla bağışıklık sisteminde sorunlar yaşanır. Bağışıklık sisteminde meydana gelen değişimler de tiroid hastalıklarına yol açabilir. Özellikle bağışıklık sistemi normal düzeninden çıkar ve bu durum da tiroid bezinde ciddi hasarlara yol açabilir. Ayrıca mevsim geçişlerinde grip, nezle, üst solunum yolu enfeksiyonu gibi viral enfeksiyon geçiren kişiler daha çok risk altındadır.

FAZLA VEYA AZ ÇALIŞMASI İYİ DEĞİL

Tiroid bezi, boyunda adem elması olarak adlandırılan kıkırdağın hemen altında bulunan bir organdır. Küçük bir organ olmasına rağmen işlevi oldukça önemlidir. Triiodotironin (T3) ve tiroksin (T4) denilen iki adet hormon üretir. Tiroid bezinin vücudumuzdaki işlevi bir orkestra şefine benzetilebilir. Nasıl ki orkestra şefi hızlandığında tüm orkestra hızlanırsa, tiroid bezi de fazla çalıştığında tüm vücut fonksiyonları hızlanır. Aynı durum tam tersi için de geçerlidir. Tiroid bezinin fazla hormon üretmesine hipertiroidi, beklenenden az çalışıp eksik hormon üretmesine de hipotiroidi denir.
* Hipotiroidi: Tiroid bezinin az ya da hiç hormon üretmemesi anlamına gelir. Kadınlarda daha sık görülür ve özellikle gebelik sonrasında artar. Yaşla birlikte sıklığı artar ve aileden birinde bu hastalık var ise sizde de olma olasılığı yüksektir. Kullanılan bazı ilaçlar ve iyot eksikliği de hipotiroidizmin önemli nedenleri arasında yer alır. Erişkinlerde görülen hipotiroidinin en önemli nedeni hashimotodur. Bu tiroid hastalığında vücutta bir nedenle bağışıklık sistemi bozulur ve oluşan antikorlar tiroid bezine saldırır. Hasar gören tiroid bezi de vücudun ihtiyacı olan tiroid hormonunu yeterince üretemez hale gelir. Diğer bir sebep ise tiroid hastalıklarının tedavisinde kullanılan radyoaktif iyot tedavisi ve tiroid bezi cerrahisidir. Ayrıca tiroid bezini etkileyen bazı mikroplar ve ilaçlar da hipotiroidiye neden olabilir.
* Hipertiroidi: Tiroid bezinin fazla hormon üretmesine bağlı gelişir. Hipotiroidiye göre sıklığı daha azdır ama tedavisi daha zahmetlidir. Hipertiroidinin en sık sebebi Graves hastalığıdır. Graves hastalığında boynun ön tarafında tiroid bezinin büyümesine bağlı şişlik oluşur ve tiroid bezi normalden fazla hormon üretmeye başlar. Bu hastalıkta da bağışıklık sistemi bozulmuştur ve tiroid bezine karşı uyarıcı antikorlar oluşmuştur. Graves hastalığı olan kişilerde gözün arka tarafında şişme olur ve göz dışarı çıkmış gibi görünür. Hipertiroidinin bir başka nedeni ise tiroid nodülleridir. Bu nodüller bazı durumlarda fazla hormon üreterek hipertiroidi tablosuna neden olabilirler. Ayrıca hipertiroidi tedavisinde kullanılan hormon ilaçlarının ihtiyaçtan fazla verilmesi hipertiroidiye neden olabilir.

BAHAR AYLARINDA KONTROL ŞART

Tiroid hastalıklarının tedavisinde tiroid hormon tetkikleri oldukça önemli yer tutar. Bu tetkikler mevsim geçişlerinde mutlaka yaptırılmalıdır. Özellikle tiroid hastalığı tanısı konan ve ilaç tedavisine başlayan hastaların çok daha özenli davranması gerekir. Bu hastaların ilkbahar ve sonbahar aylarında tiroit hormon kontrollerini ve check-up tetkiklerini yaptırarak, ilaç dozlarını yeniden düzenletmesi gerekir.
KAŞ DÖKÜLMESİ HİPOTİROİDİ HABERCİSİ
Vücudun orkestra şefinin az çalıştığını düşünelim. Bu durumda hipotiroidide öncelikli olarak halsizlik, yorgunluk, bitkinlik ve üşüme olur. Bazal metabolizma yavaşlar, kilo almaya başlanır ve vücutta ödem oluşur. Cilt ve ter bezleri yavaşlar, saçlar ve kaşlar dökülür. Ayrıca mide-bağırsak sistemi yavaşladığından bulantı, kabızlık ve gaz oluşur. Kalbe giden uyarı azalır, kalp hızı düşer, ritim bozuklukları gelişebilir. Bunların yanı sıra adet gecikmeleri, beyin fonksiyonlarında yavaşlama ve unutkanlık yaşanabilir. Hipertiroidide ise; hipotiroidinin tam tersine vücudun orkestra şefi devrededir ve vücudu normalden fazla uyarmaya başlar. Bazal metabolizma hızlanır ve fazla yemek yenmesine rağmen kilo kaybı yaşanır. Kalbe giden uyarı artar ve kalp ritmi hızlanır. Bunun sonucunda da çarpıntı, sinir sisteminde uyarılma, sinirlilik ve ellerde titreme görülür. Ter bezleri fazla uyarıldığından aşırı terleme ve sıcağa tahammülsüzlük gelişebilir.
HAFTADA EN AZ BİR KERE MEVSİM BALIĞI TÜKETMEYE ÖZEN GÖSTERİN
Tiroid hastalarının günlük yaşam şekillerine ve beslenme düzenlerine çok dikkat etmeleri gerekir. Tiroid hormanlarının en temel bileşeni iyottur. Bu sebeple yeterli seviyede iyot alınmasına özen gösterilmelidir. En zengin iyot kaynakları; süt, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler ve deniz ürünleridir. Ancak içeriğinde guatrojen yani guatr hastalığına sebep olan maddeler bulunan yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Karalahana, şalgam ve soya fasulyesi gibi besinler yüksek miktarda guatrojen içerdiğinden asla tüketilmemelidir. Ayrıca karbonhidratlı, unlu ve şekerli yiyeceklerde de aşırıya kaçılmamalıdır. Haftada en az bir kere balık yenmelidir. Tüketilecek balığın mevsimine uygun olmasına da dikkat edilmelidir. Sigara içilmemeli, içilen ortamlarda da bulunulmamalıdır. Sigara, tiroid hormon seviyelerini azaltabilir.