Tiroid kanserinde atom tedavisi kullanılıyor

Halk arasında 'atom tedavisi' olarak bilinen 'radyoaktif iyot' tedavisi, tiroid kanserinde kullanılan önemli bir tedavi seçeneğidir. Radyoaktif madde geçirmeyen özel kurşun kaplı odalarda bir ile üç gün içerisinde süren tedavi ile ilgili en çok merak edilenleri, Liv Hospital Nükleer Tıp Uzmanı Doç. Dr. Handan Tokmak anlattı…
Atom tedavisi nedir?
Halk arasında 'atom tedavisi' olarak bilinen radyoaktif iyot tedavisi, yiyeceklerde bulunan iyodun radyoaktif formudur, vücutta tiroid hormonu yapmak amacıyla tiroid dokusu tarafından kullanılır. Tiroid hücrelerini ortadan kaldırır. Tiroid kanseri hastalarında cerrahi sonrası kalıntı dokunun ablasyonu (ortadan kaldırılması), nüksü/mortaliteyi azaltmak için ve/veya tedavi amacıyla kullanılır. Tiroid kanserinde ameliyatı takiben yapılır. Radyoaktif iyot tedavisi ile ameliyattan sonra tiroid yatağındaki geri kalan dokunun ortadan kaldırılarak hastanın takibi kolaylaştırılır. Aynı zamanda gizli metastazları göstererek ve tedavi ederek hastalığın tekrarlamasını azaltır ve sağ kalımı uzatır.
Kimlere uygulanır?
Diferrensiye tiroid kanseri olarak tanımlanan papiller ve foliküler kanserlerde uygulanır. Tedavi, tümör çapı 1 cm'in üzerinde olan hasta grubuna ablasyon (cerrahi ile çıkarılamayan geri kalan tiroid dokusunu yok etme) ve tedavi amacıyla verilir. Eğer tümör çapı 1 cm'den küçük ise total tiroidektomi amaliyatı bazı özel durumlar dışında yeterli olabilir. Ancak tümör çapı 1 cm'den küçük olmasına rağmen metastaz saptanmışsa, damar-kapsül invazyonu mevcutsa, daha önce özellikle boyun bölgesine radyasyon aldıysa veya kötü hücre tipinde ise; radyoaktif iyot tedavisi uygulanmaktadır.

ALTI SAATLİK AÇLIKLA HASTANEYE GİDİLİR

Bu tedavi nasıl uygulanır?
Önceden gerekli hazırlık aşamalarından geçmiş hasta, iyot tedavisinin uygulanacağı sabah yaklaşık altı saatlik açlıkla hastaneye gider. Gerekli kan tahlilleri yapılarak iyot tedavisi uygulanmak üzere hasta kurşun kaplı radyoaktif tedavi odasına alınır. Radyoaktif madde ağızdan kapsül şeklinde hastaya verilir. Hasta aldığı ilaç dozuna bağlı olarak odada ortalama bir-üç gün kalır.
Nasıl hazırlanmak gerekir?
Tiroid kanserli hastalarda bu tedaviyi alacak olanlar ameliyattan sonra nihai patoloji raporu sonucuna göre belirlenerek cerrahi operasyondan yaklaşık üç-dört hafta sonra radyoaktif iyot tedavisi uygulanabilir. Radyoaktif iyot tedavisinden iki hafta önce düşük iyot içeren diyet uygulamasına geçilir. İçerisinde iyot olan veya tiroid metabolizmasını etkileyebilen bazı yiyecek, içecek ve ilaçların tetkik öncesi belirli sürelerde kullanılmaması sağlanarak tetkikin duyarlılığının artması sağlanır. RAI uygulaması öncesinde doğurgan yaştaki kadın hastalarda hCG ölçümü ile beklenmedik gebelikler dışlanır.

ZİYARETÇİ KABUL EDİLEMEZ
Yan etkiler nelerdir? Yan etkileri en aza indirmek için nasıl önlemler alınabilir?
Tedavide verilen radyoaktif iyot kapsülünün herhangi bir kötü tadı veya kokusu yoktur, hasta tedavi esnasında herhangi bir şey hissetmez. Verilen doza bağlı olarak bazen boyunda duyarlılık, hafif mide bulantısı hissi olabilir. Bazen RAI'un atılım yollarından olan tükürük bezlerinde şişme, uzun dönemde ağız kuruluğu, tad alma duyusunda geçici azalma olabilir. Verilen tedavinin tükürük bezlerine zarar vermemesi için hastaya bazı yöntemler önerilmektedir. Ayrıca bol su içilmesi ve her gün duş alınarak vücut salgıları ile atılan radyasyondan hastanın temizlenmesi; vücuttan radyasyonun uzaklaştırılmasını kolaylaştırır. Tedavi esnasında ziyaretçi kabul edilmez; hastanın ihtiyaçları sağlık personeli kontrolünde temin edilir.
Hasta tedavi sonrası tamamen iyileşir mi?
Doğru yapılan cerrahi operasyonu takiben uygun hasta seçimi ile yapılan radyoaktif iyot tedavisi ile hastaların yüzde 95'inden fazlasında hastalığın tamamen ortadan kaldırıldığı araştırmalarla kanıtlanmıştır.
KARANLIK ODADA KALMAK DİYE BİR ŞEY SÖZ KONUSU DEĞİL

Atom tedavisi tekrarlanabilir mi?
Atom tedavisi gerek görüldüğü takdirde mükerrer sayıda tekrarlanabilir.
Atom tedavisi hangi hastalara uygulanmaz?
Hamilelere ve süt veren annelere uygulanmaz.
Kısırlık riski var mı? Tedaviden sonra hamile kalınabilir mi?
Ablasyon dozlarında kalıcı kısırlık riski yoktur. Tedaviden sonra en az altı ay süreyle, genellikle bir yıl hamile kalınmaması önerilir.

SİHİRLİ MERMİ DENİR

Tedavi güvenli midir? Atom tedavisinin ne gibi yan etkileri var?
Tiroid kanserlerinde 50 yıldan uzun süredir uygulanan RAI tedavisi günümüzde oldukça popüler olan hedefli tedavilerin en eski ve güvenilir olanıdır denebilir. İngilizce literatürde Magic Bullet (sihirli mermi) olarak da tanımlanmıştır.
Atom tedavisinden sonra hastalar karanlık bir odaya mı konulur?
Hayır, halk arasında yerleşmiş karanlık oda kavramı muhtemelen kurşun duvarların kullanılmasından kaynaklanmaktadır. RAI odaları, ileri radyasyon izolasyonları kurşun duvarlarla sağlanmakla beraber standart hastane odası gibi oldukça konforlu odalardır.
TEDAVİDEN SONRA BİR SÜRE ÇEVREDEN UZAK DURMAK GEREK
Taburcu olduktan sonra hastanın çocuklardan uzak durması gerekir mi?
Taburcu olduktan sonra sadece çocukları değil, çevredeki tüm insanları gereksiz ışınlamadan korumak için bazı kurallara uyulması gerekmektedir. Hastalara taburcu olduktan sonra üzerlerindeki radyasyon dozuna göre uyulması gereken kurallarla ilgili detaylı bilgiler verilir.
Radyoaktif iyot vücuttan nasıl atılır?
Radyoaktif iyot; vücuttan büyük oranda idrar, daha düşük oranlarda ise tükürük, ter ve dışkı ile atılmaktadır. Ağız yoluyla alınan iyodun önemli bir kısmı tiroid bezi tarafından tutulur. Vücudun diğer kısımlarında tutulan iyot miktarı ise düşük olup dokulara zararı yoktur.