‘Bıçak değerse kanser yayılır’ diye bir şey yok!

Teknolojinin kanser cerrahisine dahil olmasıyla, cerrahların tümör ile mücadelesi arttı ve dokunulmazlığı olan organların ameliyatları da yapılabilir hale geldi. Hastaların yaşam süresini ve kalitesini artıran kapalı ve endoskopik cerrahilerin kemoterapi ile kombinasyonu sonrası hastaya konforlu bir süreç sunuluyor. Memorial Sağlık Grubu Antalya Genel Cerrahi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Alihan Gürkan, kanser cerrahisinde günümüz tedavi anlayışı hakkında bilgi verdi...
Kanser cerrahisi günümüzde nasıl bir yaklaşım ile gerçekleştiriliyor?
Kanser cerrahisi, artık solo işlemden ekip işine dönüşmüş bir yaklaşımla gerçekleştiriliyor. Bunun için öncelikle ekip olarak yapılanmak gerekir. Ardından teknik donanımı çok iyi olan hastanelerde yapılması çok önemlidir. Cerrahları kanser cerrahisinde en çok zorlayan şeylerden bir tanesi, nüksetmiş vakalardır. Bir anatomi bozulmadan ilk defa yapılan ameliyat en değerli olanıdır. Nükseden tümörlerde yapılan ameliyatlar; oradaki anatomik yapıların bozulması nedeniyle başarı şansı daha düşük ameliyatlardır. Kanser cerrahisi, bu alanda özelleşmiş cerrahlar tarafından yapılmalıdır.
PANKREASTAN KORKULUYORDU
Yapılamayan cerrahi müdahalelerden, günümüzde artık yapılabilenler var mı?
Pankreas kanseri; korkulan, hep ameliyat edilemez diye düşünülen, yaşam beklentisi çok düşük olan bir kanser türüydü. Pankreasın dokunulmaz bir organ olduğu algısı vardı. Ama artık öyle tedaviler yapılıyor ki, hastaların da tedaviye dahil olarak mücadele etmesi sağlanıyor. Cerrahide, tümörün yakın çevredeki damarları da tutmasının önüne geçmek için yapay damar ameliyatları yapılıyor. Bunun yanı sıra onkolojideki çok etkili ilaç rejimleriyle, ameliyat edilemez denilen pankreas kanseri ya da karaciğere metastaz yapmış olan vakalarda tümörü önce küçültmek suretiyle, hastalar ameliyat edilmektedir.
KOLON KANSERİ YOK OLABİLİR
Pankreas kanseri olan hastaların yaşam süreleri diğer kanserlere göre daha mı kısa?
Pankreas kanseri ile ilgili inanç budur. Pankreas kanserinden yaşama oranı geçmişte yüzde 5 olarak değerlendiriliyordu. Bunlar pankreas kanserindeki 60-70 yıllık verilerdir ve adeta pankreas cerrahisinin emekleme dönemidir. Tıptaki son 10 yıldaki gelişme, bir önceki bütün dönem kadar etkilidir. Yani bundan sonra önümüzdeki 5-10 yılda olacak gelişmeler, tıp tarihinde şimdiye kadarki gelişmeler kadar olacaktır. Yani çok hızlı, çok logaritmik giden bir gelişme söz konusudur. Pankreas kanseri ameliyatına yapılamaz deniliyordu. Kemoterapinin çok etkinleşmesi ile birlikte bu kanser türünde ciddi başarılar sağlanabiliyor. Bunun yanında kolon tümörleri de neredeyse ameliyat edilmiyor. Kolon tümörü kemoterapiyle tamamen yok ediliyor. Beş yıl sonra belki hiç ameliyat edilmeyecek. Şu anda kolon tümörünün iyileştiği bölüm çıkarılıyor. Ancak beş yıl sonra öyle güçlü ilaçlar olacak ki, kolon kanseri tamamen yok edilebilecek ve tekrarlar korkusu ile iyileşen kısım da alınmayacak.
BIÇAK DEĞMELİ!
Halk arasında kanser hücrelerinin ameliyat sonrası yayıldığı inancı var. Bu ne kadar doğru?
Böyle bir şey yok. Bugün dünyada mevcut kanser türleri içinde hâlâ etkin tedavi; cerrahidir ve mutlaka yapılmalıdır. Özellikle bazı kanser türlerinde hastaya kansersiz yaşam olanağı sunan ya da ilk adımda uygulanıp ek tedaviler ile hastanın yaşam süresini uzatan yine cerrahidir. Tümöre 'bıçak değmesiyle' tümörün üremesi gibi bir komplikasyon ya da bir yayılma durumu oluşmaz. Ancak yanlış ve eksik yapılmış bir cerrahi, tümörün çıkarılması sırasında çevreye yayılması ve geriye hücreler kalması gibi durumlara yol açabilir. Şu bilinen bir gerçektir ki; tümör zaten aktif bir prosestir ve anarşik hücre bölünmesi sonucu oluşmuştur. Ameliyat ile alınsa da yine ortaya çıkma ve gelişme potansiyeli vardır. Bıçak değdiği için değil, tümör dinamik bir madde olduğu için sürekli çoğalabilme ve yayılma özelliğine sahiptir. 'Bıçak değerse kanser yayılır' düşüncesi, insanları gerçekten çok önemli olan bir tedavi yönteminden uzaklaştırmaktadır. Örneğin pankreas kanserinin son metastazlarından biri olarak kabul edilen karın zarındaki tümörler bile artık uygun hastalarda çıkarılabiliyor.
KADIN DA, ERKEK DE AYNI KAYGIYI YAŞAR
Estetik kaygı günümüzde çok önemli bir hale geldi. Eskiden cerrahi sadece hayat kurtarıcı bir işlemdi. İnsanlar nasıl tedavi edildiklerini düşünmez, estetik bir kaygı ile doktora başvurmazlardı. Estetik görünüşün de önemli olmaya başlaması ile birlikte kapalı cerrahi fikri ortaya çıktı. Cerrahlar kapalı cerrahiyi ileriye sürerken estetik kaygı yerine cerrahinin yarattığı travmayı da ortadan kaldırmayı planlamaya başladı. Kadın hastalarda bu kaygılar, erkek hastalara oranla biraz daha fazla. Ancak açık cerrahinin hem kadın, hem erkek için bir travma olduğu söylenebilir. Hastanın kaburgasının alt kısmına 15 cm'lik bir kesi yapılması yerine bir-iki delikten safra kesesinin alınması onun için çok büyük bir konfordur.
KARIN ZARINA BİLE MÜDAHALE EDİLİYOR
Kanser hastaları için geçmişte cerrahi şansının tamamen ortadan kalktığı karın zarı metastazı, dokunulmazlığı olan bir durumdu. Yalnızca pankreas kanserlerinde değil; apandisit kaynaklı kanserlerde, yumurtalık ve kolon gibi kanserlerde de görülüyordu. Günümüzde ise kanser karın zarına yayılsa bile içlerinde cerrahiye çok iyi yanıt veren vakalar da var. Bunlar çok iyi seçilir ve uygun hastaya yapılırsa, karın zarının çıkarılması hastanın yaşamını uzatır. Ama bu durum pankreasta geçerli değildir.
HER HASTANIN TEDAVİSİ FARKLIDIR
Kanser cerrahisi, hastanın ömrünü bir aydan 15-20 yıla kadar uzatan bir tedavi çeşididir. Bu tedavi hastalara sunulurken risk ve yarar oranları kendilerine bildirilmelidir. Erken evre bir mide kanseri hastasına söylenecek olan, 'Ameliyat olun ve bu hastalıktan tamamen kurtulun'dur. Ameliyat bu hastalığı tamamen ortadan kaldırabilir. Ancak ileri evrede pankreas kanseri olan ve aynı zamanda kalp sorunu bulunan bir hastaya önerilecek olan tedavi seçeneği ameliyat değildir.