Sanal alemde alkış avındalar

Londra'daki Brunel Üniversitesi'nde yürütülen bir araştırma, sürekli 'sağlıklı yaşam' üzerine paylaşımlar yapıp sosyal medyada vücudunu vitrin haline getiren insanların psikolojik bir probleme sahip olma ihtimallerinin yüksek olduğunu ortaya koydu. 500 kişilik bir Facebook kullanıcı grubuyla yürütülen araştırma, bu insanların narsist kişilik bozukluğuna yatkın olduğunu ortaya koymuş. Bu kişilerin aynı zamanda diğer insanlardan daha yüksek seviyede bir beğenilme ihtiyacına sahip oldukları vurgulanmış. Yani eylemdeki ısrar; genel olarak, beğenilme ihtiyacının yüksek seviyede olmasıyla açıklanıyor. Bu kişilerin aynı zamanda sağlıklı beslenme alışkanlarını sürekli olarak paylaşıma soktukları görülmüş. Bu ve benzeri paylaşımların, 'Vücudumu forma sokmak için kendimi çok zorluyorum ve bu yüzden alkışı hak ediyorum' alt metnini barındırdığı ifade edilmiş. Araştırmacılar çalışmanın girişinde, odağa alınan davranış biçimlerine de vurgu yapmış. 'Bu çalışma ağırlıklı olarak dışadönüklük, nevrotizm, açıklık ve kabul edilebilirlik özellikleri üzerinden gerçekleştirildi' ifadesi kullanılmış. Biz de uzmanlara spor yaparken selfie çekenlerin psikolojilerini sorduk. İşte yanıtları…

SPOR YAPIYOR OLMAK POPÜLARİTE KAZANDIRIYOR
Ahmet Yılmaz/NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Psikolog
Son yıllarda ülkemizde spor salonlarına karşı ilginin artması sevindirici bir durum. Ancak sosyal medyanın hayatımızda aktif olarak yer edinmesi ile birlikte sosyal medya araçları birçok yaşam alanında kullanılır olmaya başladı. Spor yapmak her ne kadar hem ruhsal, hem de fiziksel olarak bizi güçlendirse de, bunun yanında spor yapan kişiye sosyal statü olarak popülarite katıyor. Bu sebepten bazı kişiler sağlığı ve ruhsal olarak rahatlamayı bir yana bırakıp popülaritelerinden dolayı spor yapmayı tercih ediyorlar. Son zamanlarda artan selfie kullanımı ile kişiler, başkaları tarafından ilgi görmek ve beğenilmek istiyorlar. Selfie çektiren bir kişi kendisini görmek ve karşı taraftan nasıl görüldüğünü algılamak, istediği kimliğe şekle bürünerek kendisini aslında olmadığı ancak olmak istediği şekilde ilgi görmek ister. Spor yaparken sıklıkla selfie çektiren kişiler için ise bu tanımlar doğrulanabilir niteliktedir. Bu kişiler genellikle; ilgi odağı olmak, ilgi çekmek için sürekli dış görünümünü kullanmak, başka insanları gereğinden çok etkilemeye yönelik gösteriş yapmak ve beğenilmek isterler. Bu kişiler spor yaparken selfie çekilerek sosyal ağ üzerinden tüm bunları karşılamış olurlar. Spor yaparken ve birçok yerde selfie çektiren kişilerin davranışlarının altında bazı ruhsal bozukluklar yatabilir.
SÜREKLİ HEYECAN VE YENİLİK ARAYIŞI İÇİNDEDİRLER
Dr. Uğur Hatıloğlu/Us Psikiyatri Enstitüsü Psikiyatrist
Neden biri özel hayatının tüm ayrıntılarını sere serpe ve sıklıkla paylaşır, paylaşmazsa ne olur? Bu durum bazı kişilik özellikleriyle açıklanabilir. Narsistik kişilik özellikleri olan insanlar genelde çok beğenilmek isterler. Çok özel oldukları için ancak onların düzeyindeki insanlar onları anlayabilir ya da yanlarında bulunmayı hak eder. Bu düşüncelerini doğrulamanın yolu da bunları anlatmaktan ve göstermekten geçer. Gösterim ve anlatımların sonucu ne kadar beğenilir ve alkışlanırsa, içsel haz o kadar artar. Bu yüzden sürekli ilgi ve beğeni arayışı bir süre sonra bir gereksinim haline döner. Histrionik kişilik özelliklerine sahip insanlar kendilerine ilgi gösterilmesinden ve övülmekten hoşlanırlar. Bu yüzden dış görünümlerinin çok çekici olmasına dikkat ederler. Sıradan ve günlük olaylar çok sıkıcıdır. Sürekli bir heyecan ve yenilik arayışındadırlar. İlgiyi canlı tutabilmek adına aşırılıklardan kaçınmazlar. Bu iki kişilik özelliğinden yola çıkılırsa sorun; 'onay arayıcılık' veya 'kabul arayıcılık' noktasından ele alınabilir. Kişi kendi benlik algısını oluştururken; diğer insanların onayını kazanmaya ve böylelikle içinde bulunduğu ortama uyum göstermeye çalışır. Kişinin özsaygısı ve özgüveni kendine değil, diğerlerinin görüş ve tepkilerine dayanır. Halbuki özsaygı ve özgüven kişinin kendi doğal eğilim ve deneyimleriyle ortaya çıkar, kişiye özeldir.
NE SIKLIKLA YAPTIKLARI ÇOK ÖNEMLİ
Uğurkan Ulutürk/Memorial Ataşehir Hastanesi Uzman Psikolog
Teknolojik gelişmelerle internete ulaşımın kolaylaşması ve kullanımındaki artış, insanoğlunu yeni bağımlılıklarla yüz yüze getirdi. Telefonla konuşmak, mesajlaşmak, oyun oynamak, bilgisayar ve diğer aletlerin kullanımı dışında fotoğraf çekme ve çekilen fotoğrafların paylaşılması gibi yeni davranışsal bağımlılıkların gelişmesine neden oldu. İnsanoğlunun temel ihtiyaçlarından olan beğenilme, onaylanma ve kabul görme gibi ihtiyaçlarının karşılandığı bu tür sosyal medya ortamları, bazen kişinin bu davranışlarındaki alt motivasyonları oluşturabilir. Bu tür ihtiyaçlara ve alt motivasyonlara diğerlerine göre daha çok sahip olan kişiler; sosyal anksiyetesi, özgüven eksikliği, ait olma ve kabul görme duygularını yaşama ihtiyacı olan ve narsistik örüntülere sahip kişiler olabilirler. Ancak bunun tespit edilmesi için tek bir davranıştan yola çıkmak doğru bir tutum olmaz. İhtiyaçların ne sıklıkta ve hangi amaçlarla yapıldığı ve yapılmadığında ortaya çıkan duygusal değişimler gibi diğer parametrelerin değerlendirilmesi ile bağımlılık veya psikolojik rahatsızlık olup olmadığı sonucuna varmak daha doğru olacaktır.
BU BAĞIMLILIK İKİ YILDA 900 KAT ARTTI!
Ceren Aydın/Liv Hospital Klinik Psikolog
Yapılan bir araştırma, selfie paylaşımlarının 2012-2014 yılları arasında 900 kat arttığını ortaya koydu. Literatürde, takıntılı bir şekilde yapılan selfie paylaşımlarının özgüven yetersizliği, ilgi görme ihtiyacı ve narsistik kişilik özellikleri ile ilgili olduğunu gösteren bulgular mevcut. En temelde, selfie kimliği yansıtmanın bir parçası olarak işlev görebiliyor; kişi gerçek benliğinden ziyade idealindeki 'ben'i ortaya koyabiliyor. Öz çekimde nasıl, nerede ve ne şekilde bir fotoğraf ortaya konacağına dair kontrol kişinin kendi elinde. Özellikle çeşitli filtreleme programları; daha arzu edilen bir bedene dair manipülasyon şansını, yani başka bir deyişle, bedeni sanal olarak kontrol etme şansını tanıyor. Yapılan yorumlar, alınan beğeniler ve görülen ilgi düzeyi tüm ihtiyaçların karşılanma düzeyini de büyük ölçüde etkiliyor. Takıntılı bir uğraş haline dönüşebilen bu 'sıradan' eylem; duygu durumunda dalgalanmalar, özgüvende zedelenme, depresyon ve mahremiyet açığından doğan olumsuzluklara kadar pek çok eksiyi de beraberinde getirebiliyor.