Tümörün yeri değil türü önemli!

Yakın bir süre öncesine kadar kanserler neredeyse tamamen ilk kez görüldükleri organ ya da yerine göre kategorize ediliyordu (örneğin meme, kolon, kan, cilt ve akciğer kanseri gibi). Ancak bilim insanları, DNA'da kanser büyümesini tetikleyen değişimlerin olduğunu ve hatta bu farkların aynı kanser tipi içerisinde de bulunduğunu keşfetti. Aynı zamanda, birden fazla kanser türünde ortak olarak görülen genomik modelleri de tespit etti. Yani bugün bazı kanserler, genomik farklılıkları veya temel benzerlikleri sayesinde daha doğru bir biçimde kategorize edilebiliyor. Amerika'nın Boston eyaletinde faaliyet gösteren Foundation Medicine (FMI), bu kapsamlı genomik profil ya da moleküler bilginin elde edilmesini sağlıyor. Hekimlere karar alım süreçlerinde destek olmak üzere bu bilginin anlaşılır bir format ile sunulmasına yönelik önemli bir ihtiyaca yanıt vermeye odaklanıyor. Roche, 2015'te FMI'ın yüzde 56.3'lük hissesini satın aldı. Bu iş birliği ile Roche, FMI'a Amerika dışında her ülkede ticari faaliyetlerini yürütmekte yardımcı oluyor. FMI Türkiye, İnfogenetik ismi altında 1 Mayıs itibariyle bağımsız tüzel bir işletme olarak faaliyet göstermeye başladı. Biz de Boston'da FMI'ın ne olduğunu ve neler yaptıklarını; Klinik Onkoloji Çözümleri Genel Müdürü David J. Daly ve Biofarma Operasyonları Başkanı Melanie Nallicheri ile konuştuk...
HEDEFE YÖNELİK
Foundation Medicine (FMI) ne zaman, hangi amaçla kuruldu?
FMI, kanserin karmaşık doğasını mümkün olduğunca sadeleştirme fikrinden yola çıkarak, rutin kanser tedavisine en yenilikçi bilimsel ve teknolojik gelişmeleri dahil etmek amacıyla 2010 yılında kuruldu. 2013 yılında halka arzını gerçekleştirdi. FMI, geçerliliği tescil edilen ilk moleküler bilgi platformudur. Son beş sene içinde neredeyse kanser üzerine yapılan 400 bireysel çalışmaya destek verdik.
FMI'da tam olarak ne yapılıyor?
FMI'a hekimin hastadan çıkardığı tümör ulaştırılıyor. Tümörün yeri biliniyor elbette ama önemli olan yeri değil, bu tümörlerin türü. Mesela kolon kanserli bir hastanın tümör türü meme kanserinde görülen bir türde olabiliyor. O zaman o tümöre yönelik, kişiye özel kanser tedavisi önerilebiliyor. FMI'a gönderilen ve patolojik incelemeden sonra türü öğrenilen tümör için hekime bir tedavi protokolü de sunuluyor. Eğer o tümörün türüne yönelik henüz bir tedavi yöntemi yoksa, o zaman hekim hastasını yönlendirsin diye klinik çalışmaları belirliyoruz.
Bugüne kadar kaç kişiye bu testlerden yapıldı?
Test yapılan kişi sayısı yaklaşık 110 bine ulaştı.
Tüm dünyadan hastalar bu testler için Boston'a mı başvuruyor? Test süreci nasıl işliyor?
Hasta bilgileri hekim aracılığıyla FMI'a gönderiliyor ve sonuçlar da hekime gidiyor. Hastalar kendi imkanlarıyla da gönderebiliyorlar ama mutlaka hekimin sürece dahil olması gerekiyor.
TÜRKİYE'DEN 200 HASTAYA YAPILDI
Bugüne kadar 110 bin hastaya test yapıldığını söylediniz. Bunlardan kaç tanesi Türkiye'den?
2014'den bu yana kadar Türkiye'den yaklaşık 200 hastanın profili çıktı. Bu sayı gerçekten çok az. Ama Türk insanları en iyi ilaca erişim hakkına sahip. Daha çok insana ulaşmayı başaracağız diye düşünüyorum.
Kimler bu test için başvurabiliyor?
Bir hastanın bu testi yaptırabilmesi için bir doktorun onu size reçete yazar gibi yazması gerekiyor. Tümörü olan her hastaya yapılabilir. O kadar fazla kanser türüyle karşılaşıyoruz ki; akciğer, karaciğer, böbrek... Ne kanseri olduğu önemli değil, önemli olan tümör...
Patolojik örnekleri alınan tümörün Boston'a mı gelmesi gerekiyor?
Evet. Bugün dünyadaki bütün numunelerin süreç için buraya gelmesi lazım. Ama alternatif bir yer olarak Ağustos ayında Almanya'daki laboratuvarımız faaliyete açılacak. Ama bugünün imkanlarıyla aslında laboratuvarın nerede olduğu önemli değil. Bir gecede numune bize ulaşıyor. Mesafe, bizim numunelere erişimimize engel değil.
SONUÇLAR 14 GÜNDE ÇIKIYOR
Sonuçlar ne kadar zamanda çıkıyor?
Numunenin laboratuvara ulaşmasını takiben 14 gün içerisinde test sonuçlanıyor.
Bu sonuçlar ne işe yarıyor?
Biz hekimlere tüm bilgileri veriyoruz. 'Eğer mevcut bir tedavi yöntemi yoksa hastanızı klinik çalışmalara yazdırabilirsiniz' diyerek onun bilgisini de içeren bir hizmet sağlıyoruz. Bir ortaklık anlaşması yaptığımızda sadece size bu verileri sağlayacağız sonrasında yokuz gibi bir şey yok. Hizmet de veriyoruz. Son olarak da Companion Diagnostics yani destek tanı diye bir sistem var. Mesela yumurtalık kanseri olan hastaların arasında kimler bizim ortağımızın ilacını alsın? Spesifik genetik değişiklik testini yaptırsın? Hangisi tavsiye ediliyor? Hangisini seçsinler ki bu tedavi, bu ilaç kullanılabilsin? Bu bilgileri de verebiliyoruz. Nasıl bilecek doktorlar bu kadar bilgiyi? İşte biz o kadar açık bilgiler veriyoruz ki, doktorun kafasında tedaviyi netleştiriyoruz.
NE KADAR FAZLA FİRMA O KADAR BAŞARI DEMEK
Siz bu sonuçları yazarken tüm ilaç firmalarına karşı aynı mesafede misiniz?
Bizim odaklandığımız şey kanser tedavisi ve kanser gerçekten karmaşık bir hastalık. Alanında lider kanser ilaçları üreten firmalarla ortaklık yaparak gerçekten bir etki yaratabiliriz diye düşünüyoruz. Hepsi çok farklı alanlarda çalışıyorlar ve hepsinin çok farklı yeni tedavi alanları var. O yüzden ne kadar fazla şirketle çalışırsak, o kadar faydalı oluruz diye düşünüyoruz kanser tedavisinde.
Hastalardan ciddi miktarda veri topluyorsunuz. Fikri mülkiyetin korunmasını nasıl sağlıyorsunuz?
Sadece bir numarayla... Kimse o numunenin hangi hastaya ait olduğunu bilmiyor. Paket geliyor. Etiketleniyor. İsim asla kullanılmıyor. Barkod sistemiyle numune laboratuvara giriyor ve tüm işlemler o numara üzerinden yapılıyor. Kimse hastayı tanımıyor.
KANSER KRONİK BİR HASTALIĞA DÖNÜŞECEK
FMI'ın hedefleri nedir?
Dünyadaki bütün kanser hastalarını doğru ilaç tedavisi için zaman kaybetmeden gerekli olan bütün bilgiye erişmelerini sağlamak. Zaten günümüzde kanserli hastalar eskisine göre daha fazla yaşıyor. Bizim hedefimiz, 10 sene sonra kanseri aynı bir diyabet gibi kronik bir hastalık olarak ele almak. Şeker hastaları da o hastalıkla yaşamayı öğreniyorlar ve hayatlarına öyle devam ediyorlar. Kanserli hastalarında kendi hastalıklarını kontrol altında tutup bununla yaşayabilmesi yani kanseri kronik bir hastalık haline getirmek ve tedavi etmek hedefimiz. Umuyoruz ki dünyadaki diğer kanser hastaları gibi Türkiye'deki kanser hastaları da bu testlerden haberdar olurlar.
İleride kanserden daha kötü ve karmaşık bir hastalıkla karşılaşacak mıyız?
Kullandığımız teknoloji ve bu teknolojiyi kesitler haline getirmek birçok hastalıkta kullanılabilecek bir teknoloji. İleride başka hastalıkların da tedavisine ışık tutabilecek bir teknolojiye sahibiz artık.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
1- Hasta örneği FMI'a ulaşır.
2- Pataloglar örneği değerlendirir.
3- Örnek DNA izolasyonuna hazırlanır.
4- DNA izolasyonu yapılır.
5- DNA dizilimi (NGS) tamamlanır.
6- DNA veri analizi tamamlanır.
7- Tıbbi raporlar hazırlanır.
8- Sonuçlar doktora ulaştırılır.