Emzirilen bebek, annesiyle duygusal bağ kurar

Yenidoğan bebeğin gelişimi, bakımı, beslenmesi ve uykusuna dair birçok konu, ebeveynler için zorlayıcı olabilir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Hayri Gözlükgiller; yenidoğan bebeklerin özellikleri ve bakımıyla ilgili bilgiler verdi...
DOKTOR KONTROLÜNÜ ATLAMAYIN
Doğumdan hemen sonra uzman hekim, bebeğin muayenesini yaparak varsa sağlık sorunlarını tespit eder, gerekirse bebeğin tedavisi planlanır. Sağlıklı bir bebekse, doğumdan bir-iki gün sonra eve gönderilir. Bebek, genellikle beşinci gün kontrol için tekrar çağrılır.
Doğum sonrası ilk günlerde bebeğin bir miktar kilo kaybetmesi normaldir. Bu kontrolde bebeğin tartıdaki kilosuna bakılır, böylece anne sütünün yetip yetmediği konusunda fikir edinilir. Ayrıca yenidoğan sarılığı olup olmadığı, göbek bağının durumu, geçmiş dört-beş gün içinde başlamış olabilecek her türlü sorun da gözden geçirilir. Annenin iletmek istediği sorunlar ve endişeleri paylaşılır. Bebeğin topuk kanı alınır, doğumda yapılmadı ise ilk aşısı yapılır.
EMZİRMEDE PATRON BEBEKTİR
Emzirme sıklığı ve süresi, bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır. Yani burada patron bebektir. Şunu kabul etmeliyiz ki; doğumdan sonra hiçbir kadının memelerinden bol bol süt gelmez. Bebek emdikçe memelerden süt gelir. Dolayısıyla doğumdan hemen sonra sütün gelmesi için bebek sık sık emzirilmelidir. En az iki-üç saatte bir emzirilmeli, bebek daha sık isterse daha sık emzirilmelidir.
Bazı bebekler 10 dakika emip memeyi bırakırken, bazı bebekler saatlerce memede kalmak ister. Bebek için emmek, sadece karnını doyurma değil, aynı zamanda bir rahatlama yöntemidir.
DUYGUSAL BİR BAĞ KURULUR
Genellikle 15 dakika kadar bir memede kalmak bebek için yeterlidir fakat bebek daha fazla emmek istiyorsa bunun sakıncası yoktur. Bebek bir saatten uzun bir süre memede kalıyorsa, annenin meme uçlarında sızlama olabilir. Ayrıca bebek, meme emmeyi uyumak için bir yöntem olarak kullanıyorsa bu da sakıncalıdır. Uyumak için meme emmeye bağımlı olabilir ve bu durum da hem anneyi bunaltıp yorar, hem de bebek sadece bu şekilde uyur.
Herhangi bir tıbbi engel yoksa tüm anneler bebeklerini emzirmelidir. Emzirmek, anne-bebek arasında duygusal bir bağ kurulmasını sağlar. Her anne bu güzel duyguyu tatmalıdır. Ancak bazı nedenlerden dolayı bebeğini emziremeyebilir.
Hazır mamalarla beslenme şekline, doğal olmayan beslenme denir. İlk altı ay anne sütü ya da hazır mamalarla beslenen bebeklere su vermeye gerek yoktur.
Hazır mama kullanan ailelere, hep aynı mamayı kullanmamalarını ve farklı çeşitteki mamaları dönüşümlü olarak kullanmalarını öneriyoruz. Mama seçiminde dikkat edilmesi gerekenler; bilinen ve güvenilir bir firmanın ürünü seçilmeli, mamanın içeriği kutunun üzerinde ayrıntılı olarak yazılı olmalı. Ayrıca mama, anne sütünden daha şekerli ve vanilya tadında olmamalı.
HİJYEN KURALLARINA UYUN
Hazır mama ile beslenen bebeklerde hastalık riski daha yüksektir ve mamaların hijyen kurallarına göre hazırlanması büyük önem taşır. Mutlaka kaynamış temiz su kullanılmalı, aynı su birkaç kez kaynatılıp öyle verilmemeli, öğün sonrası kalan mama atılmalı ve tekrar verilmemeli, biberon temizliği güzel yapılmalıdır.
Mamalar kutuların üstünde yazan ölçülere göre hazırlanmalıdır. Mama hazırlandıktan sonra soğutulması gerekiyorsa akan su altında ya da benmari usulü soğutulmalıdır. Mikrodalga fırın kullanılmamalıdır. Tabii ki mama hazırlama işleminden önce eller iyice yıkanmalıdır.
ISLAK MENDİL TENİNE UYGUN OLMALI
Bebeğin, ilk 48 saat içinde dışkı yapması beklenir. Bebeklerin birçoğu mekonyum denilen koyu yeşil, yapışkan dışkıyı ilk 24 saat içinde yapar. Anne sütü alan bebeğin dışkısı üçüncü günde parlak, altın sarısı renge dönüşür.
Dışkılama sayısı bebekten bebeğe değişkenlik gösterir. Günde 8-10 kez dışkılayan bebekle, gün aşırı dışkılayan bebek normal gelişim gösterebilir.
Anne sütü alan bebeklerin dışkılarında küçük beyaz gıda parçacıkları bulunur. Bebeklerin birçoğu ilk 24 saat içerisinde idrar yapar. Yenidoğan döneminde, idrardaki ürat kristallerine bağlı olarak bezde turuncu-pembe renkli leke görülebilir. Bu, endişe duyulacak bir durum değildir, bir süre sonra kaybolur.
Bebeğin alt temizliğinde tek kullanımlık ıslak mendiller, özellikle tatillerde ve seyahatlerde anneler için kurtarıcı olur. Ancak bu ürünlerin kimyasal içerikli olanlarından kaçınılması gerekir. Çocuğun tenine uygun, kimyasal içermeyen mendiller tercih edilmeli. Islak mendil kullanımı sonrasında bebeğin cildi mutlaka kurulanmalı. Kurulama sonrası uygun bir pişik önleyici krem ya da yağ ile bebek cildinin bez, idrar ve kaka ile teması önlenmelidir. Bebeğe uygun boyutta bez kullanılmalıdır. Ciltte kızarıklık oluşması halinde doktora başvurulmalıdır.
TIRNAKLARINI UYURKEN KESİN
Yenidoğan bebekler, ellerini ve kollarını hareket ettirirken yüzlerini çizebilir. Buna bağlı olarak, bebeğin yüzüne veya vücuduna zarar vermemesi için; ya bebeğin tırnaklarının kesilmesi ya da ellerine eldiven takılması gerekir. Bebeğin tırnaklarını kesmek için en uygun zaman, uyuduğu zamandır. Bebeğiniz, uyurken ellerini hareket ettirmeyeceği için tırnaklarını daha kolay bir şekilde kesebilirsiniz.

ŞEKERLİ SU VEYA İNEK SÜTÜ VERİLMEMELİ
Anne sütü ile beslenme doğal beslenmedir. Dünya Sağlık Örgütü; bebeğin ilk altı ay anne sütü ile beslenmesini, altıncı aydan sonra uygun ek gıdalara geçilerek emzirmenin en az 2 yaşına kadar devam etmesini öneriyor. Anne sütü ile beslenen bebeklerin, su dahil başka bir gıdaya ihtiyacı yoktur. Hazır mama ile beslenmeye ise doğal olmayan beslenme denir. Hazır mamalar, sıklıkla inek sütünden elde edilir. Dolayısıyla anne sütü ile mukayese bile edilemez.
Memeden gelen ilk süt olan kolostrum, (ağız sütü) faydasız ve gereksiz olduğu inancıyla bazı anneler tarafından sağılıp atılır. Oysa ki kolostrum; içerdiği bağışıklık sistemini güçlendirici maddeler nedeniyle, bebeğin ilk aşısı olarak kabul edilir.
Ülkemizde bazı yörelerde anneler, bebeklerini emzirmek için üç-beş ezan vakti bekler. Bu esnada bebeğe şekerli su ya da inek sütü verilir ya da hiçbir şey verilmez. Oysa bebek doğar doğmaz, en kısa zamanda annesi tarafından emzirilmelidir. Bu dönemde verilecek diğer gıdaların bebeğe yararı değil, zararı vardır.
Bebeğin biberonla beslenmesi ya da emzik verilmesi, bebeğin anne memesini tutmasını ve emmesini olumsuz etkiler. Herhangi bir tıbbi engel olmadığı sürece anneler, doğumdan hemen sonra bebeğini emzirmeye başlamalı ve anne bu konuda cesaretlendirilmelidir.
KIYAFETLERİ NASIL SEÇİLMELİ?
Zamanında doğmuş sağlıklı bir bebek bezlenerek giydirilmelidir. 24 saatlik olduktan sonra tek battaniye ile vücut ısısı korunabilir.
Giysiler kolay giydirilip çıkartılabilecek özellikte, yumuşak, alerjen olmayan, tüy çıkarmayan yapıda olmalıdır. Giysiler, alerjik olmayan sabun veya sabun tozu gibi temizleyicilerle yıkanmalıdır.
Kıyafet seçimi, mevsime ve ortam sıcaklığına göre yapılmalıdır. İlk ayda baş, eller ve ayaklar uygun giysilerle kapatılmalıdır. Gövde için pratik olarak önerilen yöntem, bebeğin kendi giysinizden bir kat fazla giydirilmesidir.
ÇOK SIKI BEZ, PİŞİK RİSKİNİ ARTIRIR
Bebeğin cildi, tahriş edici kimyasal maddelere maruz bırakılmamalı. Bebeğin alt temizliği, mümkün olduğunca suyla yıkayarak yapılmalı. Yıkama esnasında bebek cildine uygun bir sabun kullanılmalı. Bebeğin altı, gerektiğince sık değiştirilerek, kuru kalması sağlanmalı.
Bebeğin kilosuna uygun bez seçilmeli. Bez çok sıkı olursa, cildin hava almasını önler ve ciltte sürtünmeyi artırır. Bunu engellemek gerekir. Mümkün olduğunca tek kullanımlık, emiciliği yüksek hijyenik bezler tercih edilmeli.
Bebeğin bez bölgesinin doğrudan güneşle teması önlenmeli. Enfeksiyondan ya da antibiyotik kullanımından kaynaklanan ishal durumlarında pişik artacağından; bu tür enfeksiyonlara karşı dikkatli olunmalı. Enfeksiyon belirtileri fark edildiğinde doktora başvurarak tedbir alınmalı.
Pişikten korunmak için her alt değişiminde cildi koruyucu, pişik önleyici kremlerden kullanılmalı. Bu kremler içinde en güvenilir olanları, çinko ve vazelin içerikli olanlardır. Kremlerin, özellikle cildin kıvrım yerlerine temas etmesine özen gösterilmeli.