Lohusalık dönemi bebeğin doğmasından sonraki altı haftalık dönemi kapsar. Bu dönemi, anne adayının ortalama 40 hafta boyunca yaşadığı fizyolojik ve psikolojik değişikliklerin 40 gün sonunda eski haline dönmesi olarak da tanımlayabiliriz.
Okan Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Cihan Karadağ, lohusalık dönemini kolay geçirmenin yolları hakkında bilgiler verdi…
Artık doğum olmuş, anne uzun bir hamilelik dönemi ve rüya gibi geçen bir doğum sürecinin ardından bebeğine kavuşmuştur. Bebeğini sağlıkla kucağına alan anne hem mutlu, hem de biraz şaşkındır. Hayatındaki bu yeni döneme alışması biraz zaman alacaktır. Hormonal ve psikolojik değişikliklerin yaşandığı bu dönemde anneyi artık çok ciddi sorumluluklar da beklemektedir. Bu dönemin hem fizyolojik, hem de psikolojik olarak sağlıklı bir şekilde yaşanması hem anne, hem de bebek için çok önemlidir.
TİTREME NORMALDİR
Doğum sonrası erken dönemde anne adayında biraz titreme normaldir. Bu titreme vücutta doğumla birlikte ani gelişen anatomik ve dolaşım değişikliğinden kaynaklanmaktadır. Doğumun şekline göre değişiklik gösterse de anne doğum sonrası en erken dönemde hızla normal yaşantısına dönmelidir.
Sık sık yürümeli ve en kısa sürede duş almalıdır. Bebeğini doktorunun önerdiği ölçüde sık sık emzirmelidir. Bu, annenin rahminin kasılmasını ve daha fazla kan kaybının önlenmesini de sağlayacaktır.
ENFEKSİYON SEBEBİ OLABİLİR
Erken lohusalık döneminde annenin vücudunda sık sık ısı değişiklikleri olması normaldir. Dönem dönem 38 dereceye kadar artan ve daha sonra düşen ısı değişiklikleri normaldir. Fakat devamlı yüksek ateş, bir enfeksiyon göstergesi olabilir; dikkatli olunmalıdır.
Doğum sonrası yaygın ödem ve karın ağrıları: Annenin vücudunda doğumdan 24 saat sonra başlayan ve yaklaşık 10 gün kadar süren yaygın ödem gelişebilir. Özellikle bacak ve ayak bölgelerinde gelişen bu yaygın ödem tamamen geçicidir ve korkulacak bir durum değildir. Ödemi hızla gidermenin yolu günlük sıvı alımını artırmak ve diyette tuz alımını azaltmaktan geçer. Sıvı alımı ne kadar artırılırsa ödem o hızda gerileyecektir. Bir lohusa günde ortalama 3.5-4 litre sıvı almalıdır.
Doğum sonrası hastanın alt karın ve kasık bölgelerinde ağrı ve sertlik başlar. Bu rahmin kasılması sonucu oluşur. Tamamen doğaldır. Rahim kasılarak annenin daha fazla kan kaybetmesini önler ve bu durum doğumdan sonra 10 gün devam edebilir. Yani karında sertlik ve karın ağrısı da tamamen doğaldır ve geçici bir durumdur.
PIHTI VARSA DOKTORA BAŞVURUN
Fazla kanamada doktora başvurmak gerekir: Lohusanın doğum sonrası bir miktar kanamasının olması normal bir durumdur. İlk iki-üç gün açık kırmızı olan kanama bir hafta boyunca koyu renkte ve miktarı azalarak devam eder. Daha sonraki iki hafta boyunca yavaş yavaş önce sarımsı bir akıntı, sürecin sonunda doğal açık akıntıya dönüşür. Bunun dışındaki renk ve fazla miktardaki kanamalar, pıhtı düşürmeler doğal değildir ve başka sıkıntıların göstergesi olabilir; mutlaka uzman doktora başvurulmalıdır.
DÜZ VE ÇAPRAZ MEKİK YAPILABİLİR
Doğum sonrası sarkmalar için egzersiz: Doğum sonrası özellikle karın bölgesinde diğer bölgelere göre daha fazla yağ depolandığı için sarkmalar görülebilir. Lohusalık döneminde uygulanacak bazı egzersizler ve uygun bir diyet programı ile karın bölgesindeki bu sıkıntılardan tamamen kurtulmak mümkün olabilir. Normal doğum sonrası ikiüç gün sonra, sezaryen ile doğumdan üç hafta sonra anne bu egzersizlere başlayabilir. Anne sırt üstü hiç boşluk kalmayacak bir şekilde yatmalıdır. Her iki elini kalçaların bacakla birleştiği bölgeden tutmalı daha sonra dizlerini karnına doğru çekmelidir. Her gün bu hareketi üç etapta 20'şer kez uygulamalıdır. Hareketi yaparken nefes vermeli, gevşeme esnasında nefes almalıdır. Gün içinde yine üç etapta 20'şer kez düz mekik ve 15'er kez çapraz mekik çekilmelidir. Bu egzersizlere, uygun bir diyet programı eklendiğinde karındaki sarkmaların yüzde 90'ının birinci ayın sonunda geride kaldığı görülecektir.
POMPA YARDIMIYLA BOŞALTIN
Meme başı çatlakları ve iltihapları: Çatlak oluşan meme emzirilmemeli, pompa aracılığı ile boşaltılmalıdır. Çatlağı giderebilmek için pomatlar kullanılmalıdır. Memede sertlik, şişlik, hassasiyet ve kızarıklık oluşması, iltihabı gösterir. Mutlaka bir hekime başvurarak, uygun antibiyotik tedavisine başlanmalıdır. Tedavi sağlanıncaya kadar emzirilmez. Memeler, sıcak su ile ıslatılan tülbent uygulanmasını takiben boşaltılır.
HAMİLELİKTEN KORUNMA YÖNTEMLERİ
Bebeğinizi düzenli olarak emziriyorsanız adet görmediğiniz sürece doğum sonrası ilk altı aylık dönemde gebelik ihtimali çok zayıftır ve emzirmenin hamilelikten koruyucu etkisinden faydalanılabilir. Bu etki emzirme döneminde salgılanan prolaktin hormonunun yumurtlamayı baskılayıcı etkisinden kaynaklanır. Doğumdan sonra bir sonraki gebelik için en az iki yıl geçmelidir ve bu sürede mutlaka bir korunma yöntemi tercih edilmelidir. Doğum kontrol hapları bu dönemde sütün miktarını ve kalitesini düşürdüğü için önerilmemektedir. Spiral, doğumdan sonra uygulanabilir. Bu dönemde üç aylık ve aylık iğneler güvenle kullanılır. Progesteron hormonu içeren mini hap kullanımı ve eşin prezervatif kullanımı diğer uygun korunma yöntemleridir.
GÜN İÇİNDE ANNE DE KENDİSİNİ DİNLENDİRMELİ
Lohusalık depresyonu çoğu zaman fark edilmeyebilir ve annenin hayatındaki bu çok özel dönemi keyifsiz, mutsuz ve sorunlu geçirmesine sebep olur. Daha kötüsü bu süreç fark edilmez ise uzayabilir ve yıllar süren bir major depresyona dönüşebilir. Depresyonun birçok sebebi olabilir. Vücuttaki hızlı anatomik, fizyolojik ve biyokimyasal değişim, aşırı kan kaybı ve anemi, istenmeyen bir gebelik olması, eş ve yakın çevrenin bebek bakımı konusunda anneye aşırı müdahalesi, emzirme sürecinde uykusuz geceler, annenin bebeğine bir şey olacağı korkusu yaşaması ve takıntılar; bu sürecin başlıca sebepleridir. Bu durumun tedavisi için uzman bir psikiyatristten mutlaka yardım alınmalı, gerekirse düzenli psikolog görüşmeleri yapılmalıdır. Anne mutlaka bebeğin bakımı dışında kendine sosyal çevresiyle uygun ortamlar hazırlamalı, düzenli yürüyüşler yapmalıdır. Bebek gün içinde uyuduğunda anne bebekten farklı bir ortamda uyuyarak kendini dinlendirmelidir.