Kök hücre tedavisiyle bebek sevinci

Dünya Sağlık Örgütü küresel olarak 6 yetişkinden birinin kısırlık yaşadığını açıkladı. Bilim dünyası ise bu sorunu mercek altına aldı. Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. M. Bülent Tıraş, kadınlarda yumurta elde etmek için PRP, kök hücre ve eksozom olmak üzere üç yöntemin; erkeklerde ise testislere uygulanan eksozom ve PRP gibi iki yeni yöntemin yüz güldürücü sonuçlar verdiğini açıkladı. Prof. Dr. Tıraş, kısırlık tedavisinde en yeni çalışmaları anlattı.

YENİ NESİL HÜCRE TEDAVİLERİ
Prof. Dr. Tıraş, "Eksozomlar, kadın ve erkek kısırlığının tedavisinde çığır açacak yeni gelişme olarak adlandırılıyor" diyerek, şunları söyledi: "Yeni nesil hücresel tedavilerden biridir. Eksozomlar, vücutta bulunan hücrelerin neredeyse tamamı tarafından salgılanan, son derece küçük (40-100 nanometre (nm) çapında) nanoveziküllerdir. İçlerinde proteinler, lipitler, mikro RNA molekülleri ve mikro DNA fragmenleri gibi birçok biyomolekül taşır. Hücreler tarafından salınan eksozomların vücuttaki yenileme süreçlerinde, düzenleme-gençleşmeye yardımcı olmada çok güçlü olduğu görülmüştür."
"Eksozomlar, hücre iletişimine izin verir, yakın-uzak hücreler arasında hücre içi bilgilerin önemli düzenleyicileri olan molekülleri taşır" diyen Prof. Dr. Tıraş, şöyle devam etti: "Hücreye nasıl ve ne zaman tepki verileceğini söyleyen farklı işlev ve amaçlarla bilgiyi getirir. Burada kandaki hücreler nanovezikül denilen çok küçük parçacıklar halinde birbirine mail ya da mektup gibi haber gönderir. Neyi yapmalısın ya da yapmamalısın gibi. Eksozomlar, çok küçük olduğu için günümüze kadar kandan doğrudan elde edilemiyordu. Bunların ancak soğutma sistemleri olan ultra hızlı santrifüjlerle 16 saat çevrilerek elde edilmesi gerekiyordu."
Ancak, ABD'de Stanford Üniversitesi'nde Prof. Dr. Utkan Demirci tarafından yeni bir yöntem geliştirilmesiyle bu konuda yeni gelişmeler yaşandığını söyleyen Prof. Dr. Tıraş "Kandan alınıp, süzülebilir, yüksek basınç altında özel bir cihazla elde edilebilir hale getirildi. Biz de bu yeni yöntemi 4 aydır uyguluyoruz. Eksozom kadın ve erkekte çığır açacak tedavi yöntemi. Yumurtalıkları kuvvetlendirmek adına çok ciddi bir gelişme. Kısa bir süre sonra belki rahim ya da diğer organlar için de bu geçerli olacak" dedi.

MENOPOZDA BİLE GEBELİK
"2014 yılında Japonya'da yaptıkları bir çalışmada Kazuhiro Kawamura ve ekibi, IVA (in vitro aktivasyon) adı verilen yöntemle menopozdaki 38 kadının 5'inin gebe kalmasını sağladı" diyen Prof. Dr. Tıraş, bu yöntemi şu şekilde açıkladı: "IVA-in vitro aktivasyon; laparoskopi yapılarak yumurtalıktan bir parça alınıp, bunun laboratuvar ortamında uyarılıp, iki hafta sonra tekrar yerine yerleştirilmesi işlemiydi. Yayınlandığında büyük ses getirdi. Ancak kolay bir yöntem değildi. Anne adayının iki kere ameliyat ve laboratuvar ortamında uyarılmasının başarılı olması gerekiyordu. Bilim bu kez arayışlarını 'acaba işlemler kadının kendi vücudunda yapabilir mi?' noktasına yönlendirdi. Bunu yapılabilecek iki yöntem vardı; biri PRP, diğeri kök hücre. PRP ile ilgili ilk çalışmalar 2016 yılında yapıldı. Biz biri 300, diğeri ise 510 kadın hastadan oluşan çalışmalarımızı yaptık ve bu çalışmalar uluslararası saygın bir dergide yayınlandı. "
ERKEKLERDE PRP SPERM SAYISINI ARTIRIYOR
Erkeklerde PRP işlemleri hakkında da bilgi veren Prof. Dr. Tıraş, şöyle dedi: "Testis ve plazma tedavilerine başladığımızda bilinmezlerle yola çıktık. Ama gördük ki başarılı sonuçlar alıyoruz. Amerika'da ASRM kongresinde erkeklerde yüzde 45 civarında başarı elde ettiğimiz bu yöntemi geçtiğimiz yıl tebliğ olarak sunduk. Erkeklerde bu yöntem yüzde 13 civarında gebelik ve yüzde 5 civarında canlı doğum veren ROSİ yöntemine göre daha etkili görünüyor. Stanford Üniversitesi Testis PRP'nin kullanımı ile ilgili yeni bir çalışmaya başladı. Testis plazma veya PRP'yi erkeklerde sperm çıkmayan ya da kalitesi çok kötü olan hastalarda kullandığımızda başarılı sonuçlar aldığımızı gözlemledik. Bununla ilgili yaptığımız çalışmalarda, daha önce mikro tese yapılmış, sperm bulunamamış erkek hastalarda yaklaşık yüzde 45 oranında sperm bulundu."

MOZAİK EMBRİYODAN SAĞLIKLI GEBELİK
Tüp bebek tedavisinde amacın 23 çift kromozomu tam olan (46 XY veya 46 XX) yapısında bir embriyoyu bulmak ve anne adayına vermek olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tıraş, şunları söyledi: "Normal koşullar altında her embriyoya genetik inceleme yapılmadığı için doğrudan rahime enjekte edilir. New York'ta 5-6 yıl önce bir grup araştırmacı tarafından genetik olarak normal embriyo elde edilemeyen kadınlara mozaik (Bir kısmı normal bir kısmı anormal) embriyo transferi yapıldı. Bu araştırmamızın sonucunda mozaik embriyolardan yüzde 42 gebelik, yüzde 27 canlı doğum gerçekleşti. Bebekler, genetik olarak normal kromozom sayısına sahip, sağlıklı bebekler. Embriyo bir şekilde kendi kromozomlarını düzeltip, normal hale getirebiliyor."
KÖK HÜCRE İLE ANNELİK YAŞI 47'YE ÇIKTI
Tüp bebek tedavisinde Japonların uyguladığı IVA yönteminin, PRP ve kök hücre çalışmalarında, genç yaşta yumurtası az olan kadınlar için önemli bir gelişme olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tıraş, şöyle dedi: "Kök hücre çalışmaları kemik iliğinden elde edilerek yapılmalıdır. Ayrıştırma sonunda elde edilen yeni hücre vücudun bir yerine gittiğinde (karaciğer, yağ dokusu, rahim) o bölgedeki hücrelere dönüşebildiği görüldü. Kök hücre de son dönemlerde uygulanıyor. İşe yarıyor. Kadın hastalarımızda geçmişte 43 yaşından sonra nadiren gebelik görürken bugün 46-47 yaşına kadar doğum yapmış gebelerimiz var. Bunu Sağlık Bakanlığı'nın kök hücre komisyonundan alınan izinle yapabiliyoruz. Çiftlerin Sağlık Bakanlığı iznine mutlaka dikkat etmeleri gerekir."