Bilim kurgu filmi gibi hareketli protez göz operasyonu

Dünyagöz Hastaneler Grubu Medikal Direktörü Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Levent Akçay ile kişiye özel hareketli protez göz operasyonlarını konuştum. Prof. Dr. Levent Akçay, bu müthiş operasyonun en ince ayrıntılarını benimle paylaştı ve tüm merak edilenleri anlattı. Görme yeteneğinin, doğuştan var olan hastalıklar ya da sonradan oluşan yaralanmalar, travmalar, tümörler ve görme kaybına yol açan hastalıklar sebebiyle yitirilebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Levent Akçay, "Bu durumlarda işlevini yitiren göz alınarak yerine, kişiye özel olarak tasarlanan ve sağlam gözün renginde, büyüklüğünde ve yapısında kişiye özel olarak üretilerek gerçeğinden ayırt edilemeyen protez göz yerleştirilir. Bu ameliyat sonrasında sağlam olan gözün korunması son derece önemlidir" dedi. Göz protezinin, geri dönüşü olmayan görme kaybına bağlı olarak ortaya çıkan estetik ve fonksiyonel sorunlara çözüm sunan önemli bir tedavi yöntemi olduğunun altını çizen Prof. Dr. Levent Akçay, şunları söyledi: "Ülkemizde trafik kazaları ve iş kazalarında önemli sayıda göz ve çevresi yaralanmaları gerçekleşiyor. Bunun yanında doğumsal olarak gözü küçük ve görmeyen hastalar da mevcut. İşte protez göz bu mağdur durumdaki hastalara umut kaynağı oluyor."


KİŞİYE ÖZEL ÜRETİLİYOR
Protez göz ameliyatı öncesinde, ilk olarak oküloplasti alanında uzmanlaşmış bir göz doktoru tarafından muayene ve değerlendirme yapıldığını söyleyen Prof. Dr. Levent Akçay, protez göz ameliyatları için izlenen aşamaları şöyle sıraladı: "Muayenede hastanın genel sağlık durumu, yüz yapısı, göz kaslarının değerlendirilmesi ve göz çukurundaki boşluk incelenir. Detaylı muayenenin ardından protez göz takılıp takılmayacağına doktor tarafından karar verilir. Hastanın gözü alınmadan ya da göz alınarak protez göz tedavisi yapılabilir. Protez göz, 30 dakikalık bir ameliyat sonrasında protezin, laboratuvar ortamında kişiye özel olarak üretilmesinin ardından 1 ay sonra hastaya takılır. Protez göz ameliyatı her yaşta hastaya uygulanabilmektedir."


HANGİ MALZEMEDEN YAPILIR?
Göz protezinin hafif bir malzeme olan akrilik malzemesinden yapıldığını belirten Prof. Dr. Levent Akçay, "Bu malzeme insan vücuduna uyumlu olmakla birlikte alerji yapmaz. Protez göz ile spor yapılabilir, banyo yapılabilir, uyunabilir ve yüzülebilir" diye konuştu.


MÜTHİŞ BİR OPERASYON
PROF. Dr. Levent Akçay, protez göz ameliyatının nasıl yapıldığını şöyle anlattı: "Yaralanmış, kopmuş ya da çok küçük (fitizis) göz önce ameliyatla büyütülür ve içine bir implant konulur. İmplant yerleştirildikten sonra genellikle cerrahi dikişler uygulanır ve gözün doğru pozisyonda kalması sağlanır. İmplantın amacı gözün bir daha fazla küçülmemesi ve ömrün sonuna kadar gözün yapısını ve büyüklüğünü korumak amacını taşır. Ameliyatla gözün dış tabakası olan beyaz tabaka (sklera) yerinde bırakılır içine implant yerleştirilir ve kapatılır. Hasta bu implantı dışardan göremez. Gözün içinde saklıdır. Eviserasyon dediğimiz bu ameliyat oldukça iyi bir sonuç verir. Kepli ÜTSE veya kepsiz ÜTSE dediğimiz ameliyatta ise gözün beyazı yerinde bırakıldığı gibi gözün en ön saydam tabakası da (kornea) yerinde bırakılır. Bu ikinci yöntem de göz kasları eviserasyondaki gibi dikişle büzüştürülmediği için göz hareketleri aynen korunur ve gözde hareket kaybı olmaz. Hasta ameliyatı tamamlandıktan sonra 1 ay ameliyatlı gözüyle sıkıntı yaşamadan gezer ve göz iyileşir."
BAZI HASTALARA AMELİYATSIZ PROTEZ GÖZ
Diğer bir grup hastada ise ameliyat olmadan protez göz takıldığını belirten Prof. Dr. Levent Akçay, "Fakat bu hasta grubu oldukça azdır. Çünkü ameliyatsız protez yapmak için gözün diğer göz büyüklüğünde olması, protez takıldığında kornea hassasiyetinden dolayı ağrı olmaması gerekir. Bu her hastada mümkün değildir. O nedenle önce ameliyat yapılır, ağrı sinirleri alınır, gözün kötü görünümü düzeltilir sonra protez yapılır" dedi.
TAKILIP ÇIKARILABİLİR BİR PROTEZ GÖZDÜR
Hastanın 1 ay sonra tekrar kontrole alındığını ve protez göz için laboratuvar şartlarında protez yapımına başlanıldığını söyleyen Prof. Dr. Levent Akçay, "Protez göz takılıp çıkartılan bir gözdür. İnce bir kabuk şeklindedir ve ameliyat yaptığımız mevcut gözün üstüne takılır. İlk takışta 3-4 ay çıkarılmaz ve hasta ile uyumu sağlanır. Daha sonra protez ayda bir çıkarılıp temizlenip takılırsa aynen kendi gözü gibi doğal bir görünüm verir. Şunu bilmek gerekir ki; çıkartılmayan bir protez yoktur. Hasta önce ameliyat olur göz içindeki, göze zarar veren koroid ve retina tabakası soyulur, göz diğer göze oranlamak için büyütülür ya da küçültülür ve sonra protez imalatı yapılır" dedi.
HANGİ DURUMLARDA UYGULANIR?
PROF. Dr. Levent Akçay, hangi durumlarda protez göz yapılabileceğini ise şöyle sıraladı:
Göz tümörü (Retinoblastoma)
Göz hasarı veya enfeksiyon sonrasında gözde görmeme ve küçülme varsa
Travma neticesinde görme kaybı geliştiğinde ve göz bütünlüğü bozulduğunda
Glokom gibi kontrolsüz göz tansiyonu sonucunda körlük gelişmiş ve göz çok büyümüş ise
Çeşitli nedenlere bağlı görme kaybı sonucunda ve göz yokluğunda
SAĞLIKLI GÖZÜN KORUNMASI ÇOK ÖNEMLİDİR
Ameliyat sonrası gerek görülmesi halinde göz çevresinde hasar varsa o dokuların da düzeltilebileceğini söyleyen Prof. Dr. Levent Akçay, "Protez göz ameliyatı olan kişinin, hayatının geri kalan kısmında sağlıklı gözünü koruması çok önemlidir. Çocuk yaştaki hastalara bu konuda gereken eğitim verilmelidir. Ameliyat sonrası görme işlevinin tamamını tek bir göz yerine getireceği için yorulması ve yıpranması mümkündür. Hastanın göz muayenelerini aksatmaması görmenin devamlılığının sağlanması açısından önem taşır" diye konuştu.