Kafkaslar'da umut

Türkiye ile Ermenistan arasında 2007 yılında başlayan görüşmelerin ilk meyvesi dün geldi. Azerbaycan ile Ermenistan arasında 20 yılı aşkın süredir donmuş durumda olan Dağlık Karabağ sorununda iki ülke lideri, Türkiye, ABD ve AB'nin de desteğiyle ilk defa anlaşmakta anlaştı. Cumhurbaşkanları İlham Aliyev ve Serj Sarkisyan, ABD'nin Prag Büyükelçiliği'nde görüştü. İki lider, yıllardır uzlaşamadıkları, Dağlık Karabağ'ın statüsünün belirlenmesi, işgalin sona erme sürecinde geçici statüsü ve Kelbecer'den çekilme taahhüdünde anlaştı. Erivan-Ankara arasındaki 22 Nisan'da açıklanan yol haritasına paralel olarak Dağlık Karabağ sorununun 2009 yılı içerisinde çözüleceğine ilişkin Sarkisyan ve Aliyev görüşmesi ilk ışık oldu. İki lider, Minsk süreci çerçevesinde görüşmelerin Dışişleri Bakanları Mehmet Yarov ve Nalbantyan aracılıyla yapılmasına karar verdi. Diplomatik kaynaklar, "Gördüğünüz gibi Karabağ süreci ilk kez uluslar arası basının gündemine taşındı. Bu Türkiye'nin Ermenistan açılımının bir sonucudur. Bunun sonuçlarını yakın zamanda daha somut göreceğiz" bilgisini verdi.

ANKARA'YA ANINDA BİLGİ
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, bu kritik görüşmeler ışığında Prag'da ilk olarak Azerbaycan Cumhurbaşkanı ilhan Aliyev ile bir araya geldi. Ancak bu görüşme öncesinde, ABD'li diplomatlardan Aliyev-Sarkisyan görüşmesine ilişkin bilgi alındı. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Matt Bryza, Sarkisyan ve Aliyev görüşmesinin hemen ardından Dışişleri Müsteşarı Ertuğrul Apakan ile görüştü. Apakan, iki liderin arasındaki görüşmede sağlanan mutabakata dair bilgi aldı. Ardından saat 18.30'da Bryza ve Büyükelçi Morningstar, Dışişleri Bakanı Ahmet Davudoğlu'na görüşmeyle ilgili bilgi verdi.

GERİDE KALDI İKİ SORUN
Bryza, "İlk defa çok fazla ilerleme sağlandı. Bu defa Ermenistan geçici statüyü tartışmayı kabul etti. Azerbaycan da ilk defa referandumu tartıştı. Bunun adını başka şekilde koyarak da tanımlayabiliriz. Ama bu yıl sonuna kadar önümüze somut sonuç çıkacak" dedi. Bryza , görüşmelerin bu aşamadan sonra Dışişleri Bakanları tarafından süreceğini ve yıl kadar prensip anlaşmasını sağlamayı umut ettiklerini söyledi. Görüşmelere ilişkin bilgi veren üst düzey bir Dışişleri yetkilisi de, "İki ülke Madrid Temel Prensipleri üzerinde 3 prensipte daha anlaştı. Zaten toplam 14 başlık var. Bunlardan 5'i çekilecek reyonlardı. Diğerleri de Karabağ'ın silahsızlandırılması, buradaki mayınların temizlenmesi gibi konular. Şimdi sadece iki konu kaldı bunlar da Laçin Koridoru'nun genişliği ve güvenliği ile kaçkınların ne zaman ve nasıl döneceği" dedi.

GÜL: MÜSPET GELİŞMELER VAR
Hemen ardından da Cumhurbaşkanı Gül, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ile biraraya geldi. Gül, Aliyev ile yaptığı görüşmede, Sarkisyan buluşmasına ilişkin bilgi aldı. Aliyev'in görüşme sırasında 'Çok tatminkar olmadığını' belirten diplomatik kaynaklar, bunun Bakü'nün bir süredir uyguladığı 'taktik diplomasi' olduğuna işaret etti. Gül'ün ise Aliyev'e "Sizi ve Azerbaycanlı kardeşlerimizi üzecek hiçbir çözüme taraf olmayız" dediği öğrenildi. Gül, konuk liderlerin katıldığı resmi akşam yemeğinin ardından Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ile görüştü. Aliyev ve Gül, aynı otelde kaldıkları için konakladıkları mekanda biraraya gelirken, Gül ve Sarkisyan, buluşmak için üçüncü bir oteli tercih etti. Bu kritik buluşma için de Mandarin Otel belirlendi. Gül, Sarkisyan ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, "Aliyev-Sarkisyan görüşmesinde müspet gelişmeler duymaktan memnun olduk. Bu konularda negatif değil, pozitif ilişki var. Ümit ediyorum ki, büyük bir barış ortamı ortaya çıkar" dedi. Cumhurbaşkanı Gül, Sarkisyan'ı Ekim ayında Kayseri'de oynanacak Türkiye- Ermenistan milli maçının rövanşına davet etti. Sarkisyan da görüşme sonrasında Dağlık Karabağ süreciyle ilgili "Müzakerelerde önkoşul olmaması konusunda fikir birliğine vardık. Anlaşmalara saygılıyız ama önkoşul olamaz" dedi.
Prag'ın ilkleri
* Prag'da İlham Aliyev ilk defa adı referandum olmasa da Dağlık Karabağ'ın statüsünün nasıl belirleneceğini tartışmayı kabul etti.
* Sarkisyan ilk defa işgalin sona ermesi sürecinde bir geçici statünün belirlenmesini kabul etti.
* Ermenistan işgal ettiği yedi bölgeden bugüne kadar çekilmeyi kabul ettiği beş kasaba dışında ilk defa Kelbecer'den beş yıl sonrası için çekilmeyi de taahhüt etti.
Kritik takvim
Aliyev ve Sarkisyan'ın ikinci görüşmesi Haziran ayında Petersburg'da olacak. Bu görüşmenin ardından da sonraki görüşme Temmuz ayında G-8 Zirvesi sırasında gerçekleşecek. İki liderin yıl sonuna kadar bir metin üzerinde mutabakat sağlanması için ise çalışılacak.
'2009 çözüm için fırsat'
Prag'a giderken uçakta bulunan gazetecilerle sohbet eden Cumhurbaşkanı Gül, "2009 yılının Kafkasya ve Kürk sorununun çözümü için bir fırsat olduğunu" söyledi. Gül, Kürt sorunu ile yüzleşmek için fırsatın kaçırılmaması gerektiğini kaydetti. Cumhurbaşkanı Gül, sandıktan yeni çıkan iktidarların sorunların çözümü için adım atmalarını gerektiğini söyledi. Kafkasya'daki sorunun tarafların birbirini rencide etmeden, pozisyonlarını yok saymadan ve adım adım gidilerek çözülebileceğini vurgulayan Gül, Azerbaycan ve Ermenistan için de çözüm fırsatının kaçırılmaması gerektiğini kaydetti.
Zirvenin ortak bildirisi
"AB-Doğu ortaklığı zirvesi'' sonucunda ortak bildiri yayınlandı. Birlik üyesi olmayan Doğu Avrupa ülkelerinin devlet veya hükümet başkanları düzeyinde katıldıkları zirvenin sonunda yayımlanan bildiride, "AB-Doğu Ortaklığı projesinin, birliğin mevcut komşuluk politikalarına eş değerde olup, AB'nin diğer bölgesel politikaları olan transatlantik, Akdeniz için işbirliği ve AB-ABD ilişkileriyle de aynı değerde olduğu" vurgulandı. Bildiriyi açıklayanlardan AB Komisyonu temsilcilerinden Javier Solana bir soru üzerine zirvede Yukarı Karabağ sorununun konuşulmadığını söyledi.