Robot protezlerin hissi Türkiye'den!

Felçli hastalar için yapay dokunma duyusu geliştiriliyor. Kişilerin beyinlerine yerleştirilen bir implant yardımıyla nöronlarda oluşan hareket komutları algılanıyor ve bir robot kol hareket ettirilerek cisimlere erişmeleri, onları kullanmaları mümkün olabiliyor. Bunun bir üst modeli ise bu nöroprotezlere duyu özelliği kazandırmak. İşte Boğaziçi Üniversitesi de TÜBİTAK tarafından desteklenen proje ile bu çalışmalara başlandı. Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü'nde Doç. Dr. Burak Güçlü tarafından kurulan Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarı, felçli ve ampüte hastalar için büyük umut oldu. Çalışma sonuçlandığında felçli hastalar, nöroprotezler ile yapay dokunma duyusuna kavuşacak.

Performans artacak

Yurtdışında nörobilim alanında doktorası bulunan Doç. Güçlü, 2004'ten beri Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapıyor. Güçlü, çeşitli hastalıklar ve yaralanmalar sonucu hareket işlevini kaybetmiş kişiler için tasarlanan ve kendi sinir sistemleriyle haberleşen nöroprotezlerin son yıllarda nörobilimin önemli uygulama alanlarından biri olduğunu belirterek, "Kişilerin beyinlerine yerleştirilen bir implant yardımıyla nöronlarda oluşan hareket komutları algılanmakta ve bir robot kol hareket ettirilerek cisimlere erişmek, onları kavrayarak kullanmak mümkün olabilmektedir" dedi. Burak Güçlü, hareket işlevi sağlamayı amaçlayan nöroprotezlerin halen en büyük eksikliklerinden birinin hareketten kaynaklanan duyunun ve cisimlere temasla oluşan sıcaklık ve acı gibi dokunma hissinin oluşturduğu bedensel geri beslemenin bulunmaması olduğunu vurgulayarak, "Bu yüzden hastalar robot el veya kollarını hareket ettirirken sürekli onları izlemeleri gerekmektedir. Ayrıca nöroprotezi kendi uzuvları gibi kabul etmekte zorlanmaktadırlar. Nöroprotezlere duyu özelliği kazandırıldığında hem hareket performansının artması hem de hastaların daha iyi uyum sağlaması bekleniyor" diye konuştu. Doğal davranış sırasında kullanılabilecek prototip cihaz donanımının geliştirilmesi için Boğaziçi Üniversitesi Elektrik- Elektronik Mühendisliği Bölümü'ndeki BUMEMS Laboratuvarı'ndan Doç. Dr. Şenol Mutlu ve Teknopark'ta bulunan Boğaziçi ARGE Ltd. Şti'nden Prof. Dr. Mehmed Özkan ile işbirliği yapılıyor.

His kazanacak

Doç. Dr. Burak Güçlü, projenin son aşamasında "rat"ların bu cihazı arka ayaklarına giyeceklerini ve böylelikle kendi ayak yüzeyleriyle değil, cihazdaki duyargalar yardımıyla hissedeceklerini belirterek sözlerini şöyle sürdürdü: "Cihaz yüzeyindeki duyargalardan gelen işaretler, Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarı'ndaki ana bilgisayarda çalışan hesaplamalı modellere göre gerçek zamanlı olarak işlenecek ve nöronları uyarmak için gereken elektriksel akım darbeleri oluşturulacaktır. Böylelikle 'rat'ların davranışsal testleri yapay dokunma duyusu yardımıyla tamamlaması sağlanacaktır."

Kaynak: Gül Kireklo/Sabah