Bilgisayarlar kiloyla başladı dizüstünde tera byte’ı gördü...

Bilgisayarlar, mobil iletişim ve internet üçlüsü Türkiye'de bilişim sektörünün kısa hikayesinin temel taşını oluşturuyor. Sabah'ın 25'inci yılında 3 sektör neredeyse içiçe girerken sektör 25 milyar dolarlık bir dev oldu. Sabah Gazetesi'nin kurulumundan çok önce kurumsal uygulamalarla sektör Türkiye'de başlamış olsa da genel olarak tüketicilere yayılması 1980'lerin ortasından itibaren başlıyor. Bugün bir cep telefonun hafızasının bile binde biri seviyesinden başlayan bilgisayarların kilobaytlarla başlayan yolcuğu bugün terabaytlara taşınıyor. Bilgi işlem merkezlerinin 1 oda büyüklüğündeki ana bilgisayarları (Mainframe) kendini masa üstüne bırakması IBM PC (Personal Computer – Kişisel Bilgisayar) ile gerçekleşti. Kullanıcı dostu DOS işletim sistemine sahip masaüstü bilgisayarlar o yıllarda doğan Internet kuşağının farkına bile varamadığı işletim sistemi olarak kaldı. Türkiye'de bilgisayarların şirketlerde kullanılması ise Logo Yazılım yani LBS, Link, Mikro Yazılımevi ve Eta gibi Türk ticari yazılım şirketlerinin girişimleri ile yaygınlaştı. Bu yazılımlar DOS işletim sistemini destekleyen uygulamalar olarak muhasebe sistemlerinin hayatına girdi. Ancak bilgisayar dünyasının harika çocuğu Bill Gates'in ayak sesleri 80'lerin sonuna doğru ABD'de, 90'ların başında Türkiye'de duyuldu. 1993 yılında Microsoft'un Türkiye ofisini kuran Emre Berkin o günleri şöyle anlatıyor. "Biz bilgisayar dünyasının geleceğini hem Türk iş ortaklarımıza hem de devlet kurumlarına anlatıyorduk. Microsoft'un vizyonu sektörde ilk birlikte kazanma örneğini doğurdu."
GATES ÜSKÜDAR'I GEÇTİ
90'lı yılların ortasına doğru tek renkli ekranlar yerini renkli ekranlara bırakırken, Microsoft Windows rakipsizliğe doğru adımlarını atıyordu. DOS'U Bill Gates'e kaptıran IBM başını taşlara vurmasa da pişmanlığını farklı işletim sistemi denemeleriyle gösterdi. Ama atı alan Bill Gates Üsküdar'ı geçmek üzereydi. Türkiye'ye 1993 yılında adım atan Microsoft hızlı büyüme iddiası ile dünyadaki benzer uygulamaların gelişmesini sağlıyordu.
ÇEKİRGELİ İNTERNET
Asıl önemli gelişme ise kendini BBS'lerin gelişiyle boy gösteren İnternet oldu. Türkiye'de ODTÜ, Boğaziçi gibi üniversitelerde gözünü açan internet erişimi IBM ile yarı açık kullanıma sunuluyordu. Modem sesleri çekirge sesini andırırken internetin ayak sesleri özel girişimlerle adını duyurdu. Superonline, Çukurova grubunun en güçlü temsilcisi olarak Yapı Kredi Bankası'nın desteğiyle yola çıktı. Bankalar ve Medya kuruluşları internet yatırımlarında servis sağlayıcı olarak birbirlerine rakip olmaya başladı. Aktüel dergisi Boğaziçi üniversitesi'nin desteği ile internete adım atan ilk medya kuruluşu olurken Bilgisayar dergileri değişimin habercisi oluyordu. Ancak Türk Telekom'un internet sektöründeki alternatifleri olarak hayatına başlayan şirketler 15 yıl sonra bile yüzde 5 pazar payı ile alternatif kalmaya devam etmesi dikkat çekici. Sabah Gazetesi haftalık bilgisayar sektörüne yönelik sayfalarla sektörün en büyük destekçilerinden biri oluyordu.
GATES KADAR ZENGİN
Windows 95 işletim sistemi Microsoft'un rakipsizliğinin ilk belirtisi olurken bugün dahi bu işletim sisteminin kalıntılarını beher miktarda görebilirsiniz. Microsoft Windows renkli ekranlara geçişi hızlandırırken kurduğu yazılım geliştirici platformu ahtapotun kolları gibi her yeri sarmaya başladı. Rakipsiz yükseliş Bill Gates'i dünyanın en zenginleri arasına sorarken, zafer sarhoşluğu internetteki gelişimi görmezden gelinmesine de neden oldu. Ancak bugün daha sahip olduğu nakitle rakiplerinin korkulu rüyası olan Bill Gates erken emekliliğin tadını çıkarıyor.
SERVİS SAĞLAYICI YARIŞI
95 sonrası internet sektörü hızlı bir çıkış yakalarken Türkiye çekirgeli modemden kurtulamıyordu. Şirketler internete hızla yatırım yaparken, devlet internet sektörünün önündeki engelleri kaldırmak şöyle dursun, Türk Telekom'un elleri kolları bağlanıyordu. Mobil operatörler 90'lı yılların sonunda lisanslarını satın alırken 3 ve 4'üncü operatörler için 2000'li yılları bekliyorduk. 17 Ağustos 1999 depremi Türkiye'yi yasa boğarken milyonlarla büyüyen mobil iletişim sektörü daha sonra adı Özel İletişim Vergisi adı verilen ÖTV ile tanıştı. Devlet Türk Telekom'u özelleştirmemesine rağmen ÖTV vergileriyle Turkcell ve Telsim'e kısmen ortak olmuştu!
* * *

25 yılda bilgisayar, cep telefonu ve televizyonlar boyut, kapasite ve teknoloji olarak çok değişti. Bugün cep telefonlarının depolama alanı 25 yıl önceki bilgisayarların kapasitesini milyonlarca kez geçiyor
2000'li yıllar .com olarak anılan internet şirketlerine pek yaramazken, yurtdışında başlayan olumsuz hava Türkiye'ye de kısa sürede yansıdı. Türkiye'de yatağa düşmeye başlayan ekonomi olumsuz işaretler verince zaten Türk Telekom tekelinden kurtulamayan İnternet Servis Sağlayıcılar operasyonlarını küçülttü. İnternet şirketlerini 2000 yılının sonunda bankalar izlemeye başladı. 2001 yılında krizle birlikte tüm sektörü içine alan dalga tüm sektörü küçültürken Türkiye'de siyasi portreler değişime uğruyordu. 3'üncü ve 4'üncü mobil operatörlere lisans verilirken, mobil iletişim rekabetinde Turkcell rakipleriyle arasını açıyordu. Bu sıralarda yalnızlıktan canı çok sıkılan Türk Telekom 2002 yılının sonundan itibaren ADSL yatırımlarını büyütmeye başladı. 2003 yılından sonra ADSL kullanıcılarındaki büyüme hep çift haneli oldu Hızlı internet ile birlikte boy gösteren dizüstü bilgisayar çılgınlığı her yıl yüzde 50'nin üstünde büyüme gösterirken, hızlı internet Turkticaret.net internet ve elektronik ticaret ile pek çok KOBİ'nin ilk kez tanışmasına destek oldu. yemeksepeti. com hızlı internet açlarını doyururken menüsünü genişletmeye restoran sayısını artırmaya başladı. Hızlı internet ilk dış yatırımcıyı Türkiye'ye getiren ve ebay tarafından satın alınan ilk online açık artırma sitesi gittigidiyor.com'un büyümesine neden oldu. Mynet ise bu işte içerik tarafındaki istikrarını devam ettirerek 2010 yılında en iddialı içerik sağlayıcılardan biri olarak devam ediyor. O yıllarda sanal alışverişin ilk adresi olan Migros ise öncü yatırımının meyvelerini toplamaya devam ediyor. 2005 yılında Türkiye'de çok büyük değişimlerin haberini verdi. Türk Telekom'un yılan hikayesine dönüşen satışı sonunda gerçekleşti. Oger Telekom tarafından yüzde 55'i satın alınan şirket artık kendini "özel" hissediyordu. Ancaj serbestleşme konusundaki beklentiler bugüne kadar tartışılmaya da devam etti. Satış sonrası Türk Telekom ADSL yatırımlarını daha da hızlandırdı. Hızlı internet bağlantısı ADSL kutularıyla evlere ve ofistere girerken, müşteriler hız konusundaki beklentisi de arttı. Milyonlarla ifade edilen kullanıcılar, Türk Telekom'un TTNET doğumunu zorunlu hale getirdi. İnternet şirketleri gürbüzleşip serpilirken, Telsim Uzan Grubu'ndan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından devr alınırken 1 yıl sonra dünyanın en büyük operatörü Vodafone'a devr oluyordu. Telekom Italia Mobile Aria'lı rüyalardan gerçeklere uyanarak bir gece ansızın Türkiye'den uçtu. Sonra duyulduki devlet şirketi Aycell ile Aria evlenip Avea'nın doğuşuna neden oldu. Böylece mobil operatörlerin sayısı yeniden 3'e düştü.
MAĞAZADA KUYRUKLAR
2007 yılı hem tüketici elektroniği sektörü milyonlarla satılan dizüstü bilgisayara tanık olurken, Internet ve cep telefonu kullanımı çift SIM kartlarla uçuşa geçti. 2008 yılı tüketici elektroniğindeki artışın yabancı zincir mağazaları tarafından fark edilmesine neden oldu. Media Mark ilk mağazasını Ümraniye'de İkea'nın yanında görülmemiş bir izdiham ile açarken televizyonlar canlı yayına geçiyordu. Türkiye teknoloji mağazalarının önünde sabahlayan ve yağma tehlikesi yüzünden kepenk kapatan mağaza açılışı ile tanıştı. Bu abartılı bir şekilde de olsa teknoloji mağazacılığının büyümesine neden oldu.
INTERNETİ CEPTE BULDUK
Yaklaşık 10 yıldır yazmaktan usandığımız 3G mobil internet teknolojisi ile tanışmamız geç oldu ama güç olmadı. Birbirimizi görmeye hasret kalmışız gibi görüntülü konuşma ile başlayan 3G tanıtımları 1 yıla gelmeden gerçek mecrasını cepte veri iletimi ve USB modemlerle buldu. Operatörler ilk 3 yılda yapacakları yatırımı daha ilk yıl bitmeden neredeyse tamamladı. Teknoloji perakendicileri paylarını yüzde 20'lere yaklaştırırken, Türkiye ABD, Avrupa ve Türk şirketleri dünyada benzeri olmayan rekabeti Türkiye'de yapmaya başladı.