300 Yıllık Tokat Bileziği Geleneği

Kafkaslardan gelerek Tokat’a yerleşen kuyumcu ustalarının bafon olarak çıkarttıkları altın bilezik 300 yıldır kadınların kollarını süslüyor.
110 -115 gram civarında gelen ağırlığı ile 12 bin TL’yi bulan fiyatı ile dudak uçuklatan Tokat bileziğinin yapılması ise oldukça meşakkatli. Altın külçelerin eritilerek çubuk haline getirilmesinden sonra silindirden geçirilerek elde edilen tellerin işlenmesi ile başlayan süreç yaklaşık 4 gün sürüyor. Altın teller el mengenesinde yedi sıra halinde bükülerek hazırlanıyor. Kaş kısmına ise bükülen tellerden oluşturulan bilezik kilitle birleştirilerek Tokat bileziği haline getiriliyor.
“TOKAT BİLEZİĞİNİN ÜZERİNE TÜRKİYE’DE SAĞLAM BİR BİLEZİK YOK”
Tokat Bileziği ustası Özer Yücel, 7 sıradan oluşan bileziğinin 110 - 115 gram civarında geldiğini belirterek, “Bileziğin kaş kısmını döküm olarak yapıyoruz. İnce işçilikle birlikte birçok aşamadan geçen bileziğimiz ortaya çıkıyor. Kullanış açısından uzun ömürlü olan Tokat bileziği anneden kızına, torununa kadar hediye olarak geçiyor. Trabzon bileziği ince tellerden hasır olarak yapıldığı için görünüm olarak göze hitap ediyor. Kullanım açısından ise Tokat bileziğinin üzerine Türkiye’de sağlam bir bilezik yok” dedi.
300 YILLIK BİLEZİK KÜLTÜRÜ
Tokat Kuyumcular Derneği Başkanı Yaşar Gençay, Kafkaslardan gelen Tokat bileziğinin 300 yıllık bir geçmişi olduğunu belirterek, “Osmanlı askerini o dönemlerde Ermenilerden değil, Türklerden oluşturuyormuş. Dolaysısı ile Ermeni vatandaşlar sanata yönelerek kuyumculuk ağırlıkla uğraştıkları meslek haline gelmiş. Tokat bileziği de Ermeni ustaların yaptığı bir bilezik. Mengil kolluk diye ismi geçen bu bilezik Tokat’ta yapıldığı için Tokat bileziği ismini almış. Türkiye’de benzeri olan Trabzon bileziği ince tellerden yapıldığı için zariftir, hassastır ama Tokat bileziğini yıllarca kullanabilirsiniz” diye konuştu.
“DURUMU İYİ OLANLAR İKİ KOLUNA BİRDEN TOKAT BİLEZİĞİ TAKARMIŞ”
Tokat bileziğinin aslında geleneklere göre tek değil çift satıldığını ifade eden Gençay, “Eskiden durumu iyi olanlar iki koluna birden Tokat bileziği takarmış. Özellikle kız istemeye gidildiğinde bilezikler koldan ön taraf düşer, karşı tarafta ‘tamam durumları iyi’ diyerek kız istemesi daha rahat olurmuş. Zenginlik eskiden altınla ölçülürdü. Ailenin zenginlik durumu ‘altın yastık altı’ denilerek ikinci plana atılıyor ama aslında garanti olan altındır. Bir ailenin ne kadar altını çok ise güvencesi o kadar iyidir. Yani banka alışkanlığı eskinden yoktu. Durumu iyi olan ailenin mutlaka bir çift Tokat bileziği vardı. Şuanda tek satıyoruz. Bir çift Tokat bileziğinin değeri 25 bin TL. Maddi olarak başka ürünlere daha önem verildiği için altın alıp da kenarda sigorta amaçlı bekletme durumu zayıf. Bizler kuyumcular olarak Tokat bileziğini tezgahımızda bulunduruyoruz, satmaya özen gösteriyoruz. Sonuçta bu bir gelenektir, ne olursa olsun altındır. Çok kullanışlı bir bilezik olduğu için anneden toruna kalan bir bileziktir” şeklinde konuştu.