Antep’te fıstığın izinde

Gaziantep Eylül ayında en renkli zamanlarını yaşıyor. Yazın kavurucu sıcaklarının ardından kentte, fıstık hasadı zamanı... Antep'in köylerindeki çiftçiler hasat yaparken, şehirde her köşede güzel pembe rengiyle insanı cezbeden kavrulmamış fıstıkları görmek mümkün. Tam da bu yüzden, Nestle Damak ve TEMA Vakfı iş birliğinde geliştirilen "Fıstığımız Bol Olsun" projesini yerinde incelemek, kısa süreli de olsa fıstık hasadına dahil olmak için rotayı Gaziantep'e çevirdim. Fıstığımız Bol Olsun projesi, yaklaşık 210 bin kişinin geçim kaynağı olan Antep fıstığında, sürdürülebilir tarım uygulamaları ile verim ve kalitenin yükseltilmesini, bu yolla üreticilerin gelirlerinin artırılmasını amaçlıyor. 2011 yılında başlatılan projede epey yol kat edilmiş. Yukarı Fırat Havzası, binlerce yıldır Antep fıstığı tarımı yapılan bir bölge ve Antep fıstığının önemli gen merkezlerinden biri. Türkiye bu derece önemli bir tarımsal değere sahip olmasına karşın verimlilikteki sorunlar nedeniyle, dünyadaki üretim oranına bakınca hak ettiği yerde bulunmuyor. Dünya geneline bakınca; Antep fıstığı bahçelerinin yüzde 35'ine sahip olan Türkiye, yüzde 38'lik paya sahip olan İran'ın ardından ikinci sırada yer alıyor. Buna karşılık üretimdeki payı yalnızca yüzde 12. Bu durum, verim düşüklüğünden kaynaklanıyor.

Fıstığımız Bol Olsun projesi, çözüm odaklı ve uzun vadeli bir sosyal sorumluluk çalışması olarak bilginin üretildiği Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü ile üreticiler arasında bir köprü oluşturdu. Proje kapsamında 92 köyde yer alan 177 bahçede çalışma yürütüldü. 23 örnek bahçe oluşturuldu. Bu bahçelerde verim arttı ve diğer çiftçilere örnek oldu. Bahçe sahiplerine Antep fıstığı yetiştiriciliği, toprak işleme, hastalık ve zararlılar ile mücadele, budama ve gübreleme, aşılama, organik tarım yetiştiriciliği, modern bahçe tesisi gibi konularda uygulamalı ve teorik eğitimler verildi. Biz de ülkemiz için bu denli önemli olan fıstığın peşine düştük ve örnek bahçelerden birinde aldık soluğu... Gaziantep'in Cinfelek köyüne gittik. Fıstık toplamak epey kolay. Olgunlaştıktan sonra dalından kopmaya hazır hale gelen fıstıkların bu haline ben deniyor... Bunlar kavrulmamış fıstıklar... Yemesi de keyifli... Güneşin insanı rahatsız etmediği saatlerde yaptığımız hasat sonrası, köy evlerinden birinde dev bir kahvaltı masasına konuk oluyoruz. Sofrada yok yok. Hasadın ardından soluğu şehir merkezinde alıyoruz, hedefimizde Bakırcılar Çarşısı var. Antep'e gelip de çarşıyı gezmeden olmaz.

Çarşının içinden yükselen, esnafın bakır dövme sesleriyle çarşıyı geziyoruz. Çarşının ardından sırada Tahmis Kahvesi var. Tarihi konağın içinde oturmayı tercih ediyoruz ve yorgunluk kahvelerimizi yudumluyoruz. Sırada Türkiye'nin en etkileyici müzelerinden biri var, Zeugma Mozaik Müzesi... Çingene Kızı mozaiğiyle meşhur olan, dünyaca ünlü müze, sadece bu eserle anılamayacak kadar güzel ve modern. Tek tek mozaiklerin arasında dolaşırken, topraklarımızdaki tarih zengiliğinden bir kez daha etkileniyoruz. Gaziantep'e gelip de baklava ile haşır neşir olmadan olmaz... Biz de işi biraz abartıp, bir baklava yapım atölyesinde alıyoruz soluğu... Bu kez farklı bir tarz deneyeceğiz, çikolatalı baklava yapacağız. Yemesi kolay, yapması zor bir tatlı baklava. Bir saatlik atölyede anlıyoruz ki, baklava tatlıların kralı... Yapıyoruz, sonra afiyetle yiyoruz yaptığımız çikolatalı baklavaları...

ANTEP'TE DİYET YOK!

Gaziantep'te deneyimleme fırsatı bulduğum birkaç restorandan da söz etmek istiyorum. Antep'e gelenler bilir, burada diyet, kararında yemek gibi bir şey söz konusu değil. En iyisi kendinizi akışa bırakmak. Çünkü sabah kahvaltısında başlayan ve yatana kadar geçen sürede, yemeden ve içmeden Gzaiantep'ten ayrılmanız mümkün değil. Küşleme Kebab Han ilk gittiğimiz yerdi. Refah, Antep lezzetlerini deneyimleyebileceğimiz bir mekan. Bayazhan bu gezide benim favori yerlerimden biri oldu. Geniş bir avluda yer alan restoranda, yediğimiz her şey son derece lezzetliydi. Özellikle küşlemenin tadı damağımızda kaldı. Hayad Lokantası ise yeri, iç dizaynıyla en şık mekandı. Şefinin ve işletmecisinin bir kadın olduğunu öğrenince, bu zarafetin nedenini anladık elbette. Her şey tek kelimeyle mükemmeldi.
ZAMANA MEYDAN OKUYAN ANIT AĞAÇLAR DA KORUNUYOR

Nestle Damak ve Tema Vakfı işbirliğiyle geliştirilen Fıstığımız Bol Olsun projesinin bir önemli ayağı da zamana meydan okuyan Antep fıstığı ağaçlarının korunması. Bu kapsamda Gaziantep'te tespit edilen 12 adet yaşlı Antep fıstığı ağacının "anıt ağaç" statüsüne alınması için TEMA Vakfı tarafından Gaziantep Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne başvuru yapıldı. Yaşları 400 ile 800 arasında değişen Antep fıstığı ağaçları, aynı zamanda bölgenin tarihine ve kültürüne tanıklık etme özelliği taşıyor. Binlerce yıldır Antep fıstığı üretimi yapılan bölgede hem kültürün hem de gen kaynaklarının ve biyolojik çeşitliliğin korunmasında çok yaşlı Antep fıstığı ağaçlarının özel bir önemi bulunuyor. Tema tarafından Gaziantep'in Yavuzeli ilçesine bağlı Keşrobası köyünde yedi, Göbek köyünde dört ve Nizip ilçesine bağlı Tosunlu köyünde bir adet olmak üzere toplam 12 ağacın "anıt ağaç" adayı olabileceği tespit edildi. Başvuru yapılan 12 ağaçtan ikisinin anıt ağaç statüsünde bulunduğu öğrenildi. Mevcut anıt ağaçlar için sahada tanıtıcı bir ibare bulunmaması nedeniyle 2019 yılında anıt ağaç tabelalarının hazırlanması planlandı.