Safranbolu'da gizli kalmış bir tarih: Tanrılar Yolu

18 ve 19 yy lardan kalma Osmanlı ahşap mimarının en güzel örneklerinin sergilendiği Safranbolu ilçesi, Paphlagonia döneminden kalma kaya mezarları Batı Karadeniz bölgesinin "Tanrılar Yolu" olabileceği ve aynı zamanda Arkeopark oluşturulması ile de Kültür Turizmi açısında önemli bir bölge olması için gerekli girişimlerin yapılması bekleniliyor.

Karabük Üniversitesi Arkeoloji bölümü öğretim üyesi Arkeleog Yaşar Serkal Yıldırım Safranbolu ilçesinin tümülüs, kaya mezarları, basamaklı sunakları ve kaya işlikleri ile bilinenden çok daha eskiye dayanan zengin bir tarihi geçmişe sahip olduğunu da ortaya koyduğunu belirterek" 2017 yılından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izinleri doğrultusunda tarafımızdan Antik Dönem'de Paphlagonia olarak adlandırılan bölgede yer alan Safranbolu çevresinde yapılan araştırmalar neticesinde özellikle Soğanlı Çayı Vadisi'nde çok sayıda kaya mezarı, basamaklı sunak ve şarap işlikleri tespit edilmiş ve Safranbolu'nun tarihi evlerinin yanı sıra kaya mimarisi açısından da oldukça zengin olduğu anlaşılmıştır.

PAPHLAGONİALILAR MEZARLARINA ÖZEL BİR ÖNEM VERMİŞLERDİR

Arkelog Yıldırım mezarlarını ebedi konut olarak kabul ettiklerini belirterek" Ölümden sonraki hayata inanan Paphlagonialılar, ebedi konutları olarak kabul ettikleri mezarlarına özel bir önem vermişlerdir. Paphlagonialıların kaya mezarları; plan, cephe ve tavan süslemesi ile kendine has pek çok özelliğe sahiptir. Özellikle de halk arasında "Kral Mezarı" olarak bilinen, "Gerdek Boğazı Kaya Mezarı", üçgen alınlığa sahip anıtsal cephe düzenlemesi ve odalarının, ahşap konutlardaki ahşap tavan süslemelerine benzer süslemelere sahip olması ile bölgedeki kaya mezarları arasında ayrı bir öneme sahiptir.

Anıtsal cepheli az sayıdaki kaya mezarlarının dışında bölgede Roma Dönemi'ne tarihlendirilen çok sayıda basit cephe düzenlemesine sahip, tek odalı, klineli, triclinium düzeninde kaya mezarları da tespit edilmiştir. At nalı formuna benzer kemerli bir kirişe sahip olan bu kaya mezarlarının cephelerinde bulunan asma, üzüm salkımı ve bağ bıçağı ve buna benzer türdeki kabartmalar Paphlagonia'da yaşayan insanların beğenilerini, inançlarını yansıtmasının yanı sıra, bölgenin ekonomik uğraşıları hakkında da çok önemli bilgiler vermektedir.

ÜZÜM BÖLGE İÇİN ÖNEMLİ BİR İHRAÇ ÜRÜNÜYDÜ

Kaya mezarlarında üzüm figürleri bulunduğunu belirten Arekelog Yıldırım"Bölgede yapmış olduğumuz çalışmalar neticesinde: ana kayaya oyulmuş üstü açık işliklerde bölgenin lezzeti ile meşhur üzümlerinden üretilen şarabın ticaretinin yapıldığı; nehir aracılığı ile Tios (Filyos) Limanına taşınan ürünlerin, buradan da farklı antik kentlere ihraç edildiği anlaşılmıştır. Üzümün bölge için ne kadar önemli bir ihraç ürünü olduğu kaya mezarları, mezar taşları, mozaikler üzerindeki asma ile ilgili motiflerinin yanı sıra Soğanlı Çayı Vadisi'nde görülen şarap işliklerinin çokluğundan da anlaşılmaktadır. Nitekim Safranbolu'nun Hacılarobası, Üçbölük(Ilbarıt) ve özellikle Çavuşlar köyleri civarında çok sayıda bulunan şarap işliği, üzümün bölge için ne kadar önemli bir ekonomik değere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle de Roma Dönemi'nde işliklerin gerek sayısı gerekse büyüklükleri şarap üretiminin bölgede ciddi bir endüstri haline geldiğini göstermektedir.

BÖLGEDE ÇOK SAYIDA BASAMAKLI KAYA SUNAKLAR VAR

Paphlagonia insanının basamaklar aracılığı ile tanrı veya tanrıçalara ulaşacaklarına inandıklarını belirten Arkeolog Yıldırım"Kaya mezarlarının dışında bölgede çok sayıda bulunan basamaklı kaya sunakları (dini amaçlarla dua edilip, sunu yapılan yer) Ana tanrıça inancının bölgede ne kadar güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle de "Tanrılar Yolu" olarak adlandırdığımız Üçbölük, Hacılarobası, Aşağı Güney Köyleri boyunca devam edilen hatta en dikkat çekici örnekleri görülmektedir. Frig kültüründe oldukça yaygın olarak görülen bu basamaklı sunakların Ana tanrıça kültü ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Paphlagonia insanı adeta sonsuzluğa açılan bu basamaklar aracılığı ile tanrı/tanrıçalara ulaşacağına inanmaktaydı.

SOĞANLI VADİSİNİN KORUNUP TURİZME KAZANDIRILMASI GEREKİYOR

Karabük Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi arkeolog Yaşar Serkal Yıldırım" Soğanlı Vadisi'nde tespit edilen bu zengin kültürel varlığın korunması ve turizme kazandırılması amacı ile Karabük Valisi, Sayın Fuat Gürel'in himayesinde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nün koordinasyonunda ilgili kurumlarında katılımı ile bir proje başlatılmıştır."

BURASI BATI KARADENİZ BÖLGESİNİN TANRILAR YOLU OLABİLİR

Antalya da bulunan ünlü Likya yolundan esinlenerek Batı Karadeniz Bölgesi'nin Tanrılar yolu olabileceğini belirten Arkeolog Yaşar Serkal Yıldırım" Bu proje ile Soğanlı Çayı Vadisi'nde gezi destinasyonları oluşturularak bölgenin doğal ve arkeolojik zenginliklerinin tanıtılıp korunmasının yanı sıra, bölge turizmine de önemli katkı sağlanması hedeflenmektedir. Antalya'da bulunan ünlü Likya Yolu'ndan esinlenerek, güzergah boyunca yer alan çok sayıdaki basamaklı sunaktan dolayı "Tanrılar Yolu" olarak adlandırdığımız bu güzergah hem tarih meraklıları hem de doğa severler tarafından Safranbolu'da görülmesi gereken yerlerin başında gelmektedir. Bu proje sayesinde Soğanlı Çayı Vadisi'ndeki zengin kültür varlılarının korunması ve Arkeopark olarak turizme kazandırılması hedeflenmektedir "

KAYA MEZARLARI TURIZME KAZANDIRLMADIGI TAKDİRDE TAHRİP EDİLMEYE DEVAM EDİLECEK

Kaya mezarları turizme kazandırılmayıp, koruma altına alınmadığı takdirde defineciler tarafından tahrip edilmeye devam edilecek. Bazı kaya mezarlar defineciler tarafından tahrip edilmiş durumda.