Türkiye'de yasak olan yumurta ve sperm nakli için doktorlar Kıbrıs'taki tüp bebek merkezlerini tavsiye edebilir mi? Kıbrıs'a yumurta ve sperm nakli için gelen hastaların da büyük bir kısmı Türk doktorları tarafından buralara yönlendirilmiş. İnternetten araştırma yapıp buradaki merkezlere gelenler ise "bizim doktor bilgi bile vermedi" diye yakınıyor. Defalarca tüp bebek denemesinde bulunan ama anne baba olamayan bu ailelere Kıbrıs'ı adres vermek doğur mu? Doktorlar bir şansınız daha var demeli mi? Türkiye'deki doktorlara sorduk:
PROF. DR. BÜLENT TIRAŞ / Türk Jinekoloji Derneği İkinci Başkanı
KIBRIS OLMASA GİRİT VAR
Sperm ve yumurta donasyonu Türkiye'de yasak. Böyle hastalarınız geldiğinde ne yapıyorsunuz? Bu hastalarımızı Kuzey Kıbrıs'taki tüp bebek merkezlerine yönlendiriyoruz. Eskiden de bu çiftler yurtdışına gitmek durumunda kalıyorlardı. Yakın olduğu için Yunanistan'ı tercih ediyorlardı Kıbrıs'ta merkezler açılınca oranın popülaritesi daha arttı.
Doktorlar çiftleri bu uygulamalar için yönlendirirken, yasak olan bir uygulamayı önermiş olmuyorlar mı? Bence hekimin hastalarına bütün tedavi seçeneklerini anlatması gerekir. Bu bir danışmanlık hizmetidir. Nihai kararı ise çift verir.
Türkiye'de bu durum din adamları tarafından çok fazla tartışılıyor. Siz bunları duyunca ne hissediyorsunuz? Tıpta da tartışılıyor mu? Yumurta ve sperm nakli yalnızca tıbbi bir uygulama değil. Dini, etik ve hukuki boyutları da var. Ama biz doktor olduğumuz için olaya bilimsel açıdan bakabiliriz. Dini yönden bakmak bizim işimiz değil. Diyanet İşleri bunun dinen uygun olmadığını söylerken, bazı ilahiyat hocaları da bu konuya bir organ nakli gibi bakılması gerektiğine vurgu yapıyor. Zaten çiftlerin büyük bir çoğunluğu bunu bir organ nakli olarak görme eğilimindeler. Bu uygulamayı tartışıyor. İtalya'da bu işlem yasal değil ama İspanya'da yasal. ABD'de yaklaşık 37 eyalette yasal, diğer bazı eyaletlerde yasal değil.
Yumurta nakli ile hamile kalan bir anne gerçek anne midir? Tabii ki anne adayları olaya şöyle bakıyorlar: Kendi eşinin spermleriyle döllenmiş, vücutlarında taşıyor. Hamilelik de önemli, doğuruyor, emziriyor, böylece anne oluyor.
PROF. DR. BÜLENT URMAN / Amerikan Hastanesi Üreme Sağlığı Merkezi
KIBRIS'I ÖNERİYORUM
Türkiye'de yumurta bağışı yönetmeliklerle yasaklandı. Başka şansı bulunmayan ailelere tedavi seçeneklerinin tükendiği durumlarda, yumurta bağışını da anlatarak böyle bir seçenekleri de olduğunu söylüyorum. Ancak seçimi kendilerine bırakıyoruz. Eğer bu seçeneği tercih ederlerse de yumurta başarı oranları yüksek olması, Türkçe konuşulması, TL geçmesi gibi avantajlı faktörleri nedeniyle Kuzey Kıbrıs'ı öneriyorum.
PROF. DR. CEM FIÇICIOĞLU / Yeditepe Üniv. Hast. Tüp Bebek Merkezi Direktörü
ÖNCE PSİKOLOGA GİTSİNLER
Eğer çiftlerin tıbbi yönden çocuk yapmaları için hiçbir imkanları yoksa, yani sperm ya da yumurtaları yoksa, bu durumda hastaya 3 seçenek olduğunu anlatıyorum. Birincisi donasyon ile çocuk sahibi olabilme, ikincisi evlat edinme, üçüncüsü de bu durumu kabul edip hayatlarına devam etmeleri. Bazı hastalar ilk iki seçeneği de kabul etmeyip "biz böyle mutluyuz" diyerek hayatlarını sürdürmeyi seçiyorlar, bazıları evlat edinmeyi bazıları da yumurta veya sperm naklini tercih ediyor. Biz seçenekleri anlatıyoruz. Ancak böyle bir yolu seçerken hastaların çok iyi düşünmeleri gerekir. İleriki yıllarda olayın hukuki ve psikolojik yönü açısından problemler doğabilir. Kişiler pişman olabilir. Çiftler çaresizlikten sağlıklı düşünemeyebilir, yanlış kararlar verebilir. O nedenle bana göre donasyon isteyen çiftlerin kesinlikle bir psikolojik danışman yardımı almaları gerektiğini düşünüyorum.
PROF. DR. SEYFETTİN ULUDAĞ / Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Doğum Öğretim Üyesi
YASAK OLANI TAVSİYE ETMEM
Hastalarıma, 'bir başkasından sperm ya da yumurta alarak gebe kalmak mümkün. Ama bu işlem Türkiye'de yasak, yasal bir işlem değil' diyorum. Yasak olan bir duruma hastaları yönlendirmek doğru değil.
OP. DR. SEVAL TAŞDEMİR / Fertijin Kadın Sağlığı Merkezi Direktörü
SADECE BİLGİ VERİRİM
Menopozdaki bir hasta "Başka çaresi yok mu?" diye sorarsa, bilgi veririm. Her zaman hastaların durumu kabullenmesi kolay olmuyor. Ancak böyle bir yöntemin de olduğunu bilsinler diye anlatıyorum. Özellikle kadınlar büyük baskı görüyor. Kadınlar biraz da mecburiyetten, çaresizlikten yumurta donasyonunu kabul ediyor. Kıbrıs'ta bu yöntemin yapıldığını söylüyorum. Yönlendirmem, yalnızca bilgi veririm.
