Türkiye'de dumansız hava sahasının genişletilmesiyle, vatandaşla ve işletmeciler yasağa uymayanları uyarmak ve ilgili birimlere bildirmekle sorumlu tutuluyor.
Sağlık Bakanlığınca hazırlanan ''Dumansız Hava Sahası Uygulama Rehberi''nde tütün ürünü tüketiminin yasak olduğu alanlarda vatandaşların ve işletme sahiplerinin, yasağı çiğneyenlere karşı nasıl bir tutum sergilemesi gerektiği ayrıntılı olarak yer alıyor.
Buna göre, tütün ürünü tüketiminin yasak olduğu alanda tütün ürünü tüketen bir kişiyi gören vatandaş, önce karşısındaki yasağı ihlal eden kişiye ''sigara içilmez'' işaretini gösterip, sigarasını söndürmesini rica edecek. Kişi sigarasını söndürmeyi reddederse de vatandaş, 24 saat açık olan ''ALO SABİM 184'', kendi ilindeki Dumansız Hava Sahası İrtibat Merkezi veya yasal uyarı yazısı üzerinde telefon numarası bulunan kolluk kuvvetini arayabilecek ya da olay yerine göre ''155 polis'' ya da ''156 jandarma'' hattına ihbarda bulunabilecek. Böyle bir ihbar alan ''Dumansız Hava Sahası İrtibat Merkezi'' sorumlusu, şikayeti değerlendirecek ve derhal ekipler yönlendirilecek. Olay yerine intikal eden ekip, sigara içen kişi hakkında gerekli tutanağı düzenleyecek. Sigara için kişi, cezayı peşin ödeyebilecek. İşletme sorumlusu ise uyarılacak, eğer uyarıya rağmen şikayete konu olay tekrar edilmişse işletme hakkında tutanak tutulacak ve belediye encümenine/mahalli mülki amire iletilecek.
Bunun yanı sıra konuya ilişkin tutanak, 15 gün sonra, yasağı ihlal eden kişinin ikametinin bulunduğu vergi dairesine gönderilecek. Belediye encümeni/mahalli mülki amir tutanağı inceleyip olaya ilişkin gerekli cezai işlemi uygulayacak.
İZMARİTİN YERE ATILDIĞI ANI GÖSTEREN BULGU SAKLANACAK
Tütün ürünleriyle ilgili izmarit, paket, ağızlık, kağıt ve benzeri atıkları çevreye atan bir kişiyi gören vatandaşların yapacağı işlemler ise şöyle:
Öncelikle yasağı çiğneyen kişiye, izmarit, paket gibi atıkları çevreye atmanın kanun gereği yasak olduğunu hatırlatılacak. Çevreye attığı izmarit, paket gibi atıkları geri almayı reddederse en yakın Belediye zabıtasına haber verilecek ve mümkünse olay anını gösterir herhangi bulgu ve bilgi muhafaza edilecek. Olay yerine intikal eden ekip, ilgili kişi hakkında gerekli tutanağı düzenleyecek. Belediye zabıtasının olaya müdahale etmemesi halinde, ''Dumansız Hava Sahası İrtibat Merkezi'' aranabilecek. O durumda da konu, merkez sorumlusu tarafından değerlendirilecek ve derhal ekipler yönlendirilecek. Sigara için kişi cezayı peşin ödeyebilecek. Bunun yanında, 15 gün sonra tutanak yasağı ihlal eden kişinin ikametinin bulunduğu vergi dairesine gönderilecek.
YASAĞA UYMAYAN PERSONELE DİSİPLİN CEZASI
Tütün ürünü tüketiminin yasak olduğu mekanların ve araçların sorumluları, buralarda yasaya uyulmasını sağlamak noktasında yükümlülük altında olacak. Sorumlu oldukları bir mekanda veya araçta sigara içmeye veya diğer tütün ürünlerini kullanmaya kalkışanlara karşı alabilecekleri pratik önlemler ise şöyle:
Sigara içilmez işareti gösterilecek ve sigaranın söndürmesi ya da dışarı çıkmasını rica edilecek. Bunun yanında işletmeci ya da araç sahibi, sigara içmelerine izin vermesi durumunda kendisinin de suç işlemiş olacağını, her iki tarafa da para cezası uygulanacağını belirtecek.
Eğer, sigarayı söndürmeye reddeden çalışan personelse, ona yeni yasanın çalışanları ve halkı, pasif içiciliğin zararlarından korumak amacıyla çıkarıldığı, dumansız hava solumanın yasal bir hak olduğu hatırlatılacak. Gerekirse, şirketteki uygulama gereğince kurallara uymadığı için öngörülen disiplin cezası uygulanacak.
Eğer sigarayı söndürmeye reddeden müşteri ise sigara içmeye devam ederse, personelin ona hizmet etmeyi reddedeceği ve o mekanı terk etmesinin isteneceği açıklanacak. Terk etmezse, yasaya aykırı hareket edilmesi halinde kolluk kuvvetlerine bildirmekle yükümlü olunduğu hatırlatılacak.
Her iki durumda da olayın nerede ve ne zaman olduğu, ilgili kişinin adı ve sonuçta ne olduğu bir yere kaydedilecek. Fotoğraf veya video kaydı da yapılabilecek. Yasal uyarı yazısında belirtilen en yakın kolluk kuvveti birimine bildirimde bulunulacak.
KAMU KURUMLARINDA YASAKLARA UYMAYANLAR
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait bina, araç ve tesislerde tütün ürünü tüketen bir kişiyi görenle de önce sigara içilmez işaretini göstererek, kişinin sigarasını söndürmesini rica edecek.
Yasağı ihlal eden kişi sigarasını söndürmeyi reddederse, kurumda idari yaptırım kararlarını uygulamaya yetkili personel aranacak. Yetkilendirilmiş personel, sigara içen kişiyle ilgili ''İdari Yaptırım Karar Tutanağı'' düzenleyecek. Kurum amiri ya da yetkilendirilmiş personel görevini yerine getirmiyor ise ''ALO SABİM 184'' veya ''Dumansız Hava Sahası İrtibat Merkezi'' aranabilecek.
Merkez sorumlusu tarafından şikayet değerlendirilecek ve derhal ekipler yönlendirilecek. Kurum amiri uyarılacak eğer uyarıya rağmen şikayete konu olay tekrar edilmiş ise kurum amiri hakkında disiplin hükümleri uygulanmak üzere durum disiplin amirine iletilecek. Disiplin amiri olayı inceleyecek ve gerekli görürse sorumlular hakkında disiplin soruşturması başlatılması talimatını verecek.
Kamu kurum ve kuruluşlarında idari yaptırım kararlarını uygulamakla yetkilendirilmiş kişilerce yapılacak işlemler de şunlar:
''Kurum amiri tarafından bir ya da birden fazla kişi idari yaptırım kararlarını uygulamak üzere yazılı olarak görevlendirilecek. Yetkilendirilen kişi, yeteri kadar idari yaptırım karar tutanağı, idari yaptırım karar defteri ve tahsilat makbuzu temin edecek ve kişinin iletişim bilgileri yasal uyarı yazıları üzerine yazılacak.
Kuruma ait araç, tesis, bina gibi yerlerde tütün ürünü tüketimi ihbarı geldiğinde, derhal olay yerine intikal edilecek ve tütün ürünü tüketen kişiyle ilgili 'İdari Yaptırım Karar Tutanağı' düzenlenecek. Olaya ait bilgi ve deliller eklenecek. İdari yaptırım kararı uygulanacak kişi gerekli şekilde bilgilendirilip kara tutanağını imzalaması istenecek.
Cezai işlem uygulanacak kişiye, idari para cezasının bir ay içinde ödenmesi gerektiği, idari yaptırım kararının kendisine tebliğ veya tefhim edildiği tarihten itibaren en geç 15 gün içinde karara karşı sulh ceza mahkemesine bizzat veya yasal temsilcisi ya da avukatı aracılığıyla başvurabileceği, bu süre içinde başvuru yapılmaması halinde idari yaptırım kararının kesinleşeceği, idari para cezasına karşı, kanuni yollara başvurmadan önce ödeme yapması halinde kendisinden miktarın dörtte üçünün tahsil edileceği ve peşin ödeme kişinin bu karara karşı kanuni yollara başvurma hakkını etkilemeyeceği hatırlatılacak.
Üç nüsha halinde düzenlenen idari yaptırım karar tutanağının bir sureti ilgili kişiye verilecek, bir sureti yaptırım kararını uygulayan birimde muhafaza edilecek, tahsil edilmemiş ve kesinleşmemiş tutanakların bir sureti de tahsil için vergi dairelerine gönderilecek. Yapılan işlem idari yaptırım karar defterine kayıt edilecek. Kişinin imzadan kaçınması halinde, bu durum İdari Yaptırım Karar Tutanağı'nın 'İdari Yaptırım Uygulanan Şahsın İmzası' bölümünde belirtilecek. İdari yaptırım karar tutanakları, ilgili diğer evrak ve tutulan defterler, bu işlemleri yapan yetkili birimde en az 3 yıl saklanacak.
ÖZEL HUKUK KİŞİLERİNE AİT BİNALARDA CEZA UYGULAMASI
Özel hukuk kişilerine ait bina, araç ve tesislerde denetim ekiplerince yapılacak işlemlerde, denetimler belirli plan dahilinde ve sürekli olarak, ihbar gelmesi halinde ise herhangi bir programa bağlı kalmaksızın derhal yapılacak.
İşletme ya da araçta kanuna aykırı durum tespit edildiği veya tütün ürünü tüketen kişi görüldüğünde, ekipteki kolluk kuvveti tarafından idari yaptırım tutanağı düzenlenecek. Kolluk kuvveti yoksa 4207 Sayılı Kanun Uygulamaları Tespit Formu düzenlenecek. Mümkünse olay anını gösterir bulgu ve bilgiler eklenip durum kolluk kuvvetlerine bildirilecek.
Tespit formu 3 nüsha halinde düzenlenecek ve mümkünse eksiklik ya da ihlale ilişkin bulgu ve bilgiler eklenecek. İşletme yetkilisi uyarılacak. Uyarıya rağmen ihlal tekrarlanmışsa, 4207 Sayılı Kanun Uygulamaları Tespit Formunun 1. nüshası işletme sorumlusuna verilecek, 2. nüshası düzenleme tarihini takiben 3 iş günü içerisinde cezai yaptırım uygulamaya yetkili kuruma gönderilecek, 3. nüsha İl Tütün Kontrol Kurulu sekretaryası tarafından muhafaza edilecek. Cezai yaptırım uygulamaya yetkili kurumun işletmeye yaptırım uygulayıp uygulamadığını takip etmekle yükümlü olacak.
