Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, yurttaşların günlük yaşamlarında evlerinde kullandıkları ya da ortaya çıkan tehlikeli atıklar konusunda bilgilendirilmeleri ve olası tehlikelerden korunmaları için "Evimizdeki Tehlikeli Atıklar El Kitapçığı" hazırladı.
Tehlikeli atıkların uygun yöntemlerle bertaraf edilmemesi halinde sadece insanlar değil, bitkiler, hayvanlar ve tüm doğanın zarar gördüğü kaydedilen kitapçıkta, normal şartlarda bir evde 1.5-5 kg arasında tehlikeli ürün bulunduğuna dikkat çekildi. Kitapçığa göre, yaygın olarak kullanılan başlıca evsel tehlikeli atıklar ve bunlarla ilgili olarak alınması gereken önlemler şöyle:
-Deodorant ve Spreyler: Bu grup içinde mobilya boyaları, deodorantlar, oda spreyleri ve benzeri ürünler bulunur. Basınçlı ambalajların patlama ihtimaline karşın yüksek ısıya maruz bırakılmamalıdırlar. Bileşenleri yanıcı, toksik, irite edici ve zehirli olabilir. Kullanımı sırasında ortamın iyi havalandırılması gerekmektedir. Çocukların ulaşamayacağı, ısı ve sıcaklıktan uzak ortamlarda saklanmalıdır. Ürün tamamen tüketilmelidir, boş ambalajı geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ambalaj boş değilse, bertarafı konusunda belediyenin evsel tehlikeli atıkların yönetimi çalışması kapsamında toplanması ve bertaraf/geri kazanım tesislerine gönderilmesi sağlanmalıdır. Alternatif olarak pompalı spreyler kullanılabilir.
-Çamaşır Suları: Klorlu çamaşır suları reaktif olup, diğer temizlik malzemeleriyle karıştırıldıkları zaman oksit gaz çıkışına neden olur. Gözleri ve cildi tahriş eder. Cildin doğrudan temas etmemesi gerekir. Koruyucu eldiven giyilmelidir. Kullanımı esnasında ortam iyi havalandırılmalıdır. Ambalajının ağzı sıkıca kapatılmalı, çocukların ve ev hayvanlarının ulaşamayacakları yerlerde saklanmalıdır. Bertarafı için ürün tamamen tüketilip, ambalajı suyla çalkalanarak geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ürün tamamen tüketilmemişse; bol suyla beraber azar azar lavabo ya da tuvalete dökülerek kanalizasyon sistemine verilebilir.
Alternatifi için klorlu çamaşır sularının tüketimi azaltılabilir. Oksijenli çamaşır suları ya da boraks tercih edilebilir. Hidrojen peroksit bazlı çamaşır suları tercih edilebilir.
SON DURULAMA SUYUNA SİRKE
Deterjanlar: Çamaşır ve bulaşık deterjanları yutulması halinde zararlıdır. Ciltle ya da gözle doğrudan teması halinde yanma hissi verir, ciltte kaşınma ya da tahriş edici olabilir. Sıvı bulaşık makinesi deterjanları daha az tehlikelidir. Kullanımı hususunda etiket bilgilerine uyulmalı ve dikkatle uygulanmalıdır.
Çocukların ve ev hayvanlarının ulaşamayacakları yerlerde saklanmalıdır. Bertarafı için ürün tamamen tüketilip, ambalajı suyla çalkalanarak geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ürün tamamen tüketilmemişse, bol suyla beraber azar azar lavabo ya da tuvalete dökülerek kanalizasyon sistemine verilebilir. Alternatif olarak; bulaşıklar için sıvı deterjanlar, çamaşırlar için ise sabun tercih edilebilir. Çamaşırların son durulama suyuna 1-2 fincan sirke eklenmesi halinde çamaşırda kalan bakiye sabunlar da yok edilmiş olur. Sirke aynı zamanda ürik asidi de yok eder. Bebek çamaşırlarının son durulama suyuna 1 fincan sirke koyulabilir.
-Flüoresan Lambalar: Çok az miktarda da olsa flüoresan lambalarda metalik civa bulunmaktadır. Metalik civa buharlarının solunması sağlık açısından zararlıdır. Yakılması halinde hava kirliliğine, depolanması ya da toprakla teması halinde toprak ve su kirliliğine neden olur. Bertarafı için belediyenin evsel tehlikeli atıkların yönetimi çalışması kapsamında toplanmalı ve lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilmelidir.
-İlaçlar: İlaçların çoğu toksik olup, özellikler yaşlılar ve çocuklar tarafından yutulması halinde çok zararlıdır. Çocukların vücut gelişimlerini henüz tamamlamamış olmaları ve zayıf olmaları nedeniyle potansiyel kimyasal zehirlenme tehlikesi altındadırlar. Kullanımı konusunda prospektüs bilgilerine uyulmalı ve dikkatle uygulanmalıdır. Bertarafı için ilaç tamamen tüketilip, ambalajı suyla çalkalanarak geri dönüşüm kutusuna atılabilir. İlaç tamamen tüketilmemişse, belediyenin atık yönetimi birimiyle görüşülmeli ve evsel tehlikeli atıkların yönetimi çalışması kapsamında toplanması ve bertaraf/geri kazanım tesislerine gönderilmesi sağlanmalıdır. Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar ile saç için kullanılan bit ve sirke şampuanlarının ambalajları boş olsa bile çöpe atılmamalıdır. Bertarafı konusunda detaylı bilgi almak için yetkili birimlerle görüşülmelidir.
-Ojeler/Oje Çıkarıcılar: Yanıcı ve toksiktir. Buharı kolayca solunur. Cildi tahriş eder. Hamileler bu ürünleri kullanmamalıdır. Etiket bilgilerine uygun olarak kullanımına uyulmalıdır. Bertarafı için ürün tamamen tüketilip, ambalajı geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ürün tamamen tüketilmemişse, kendi ambalajında saklanmalı ve belediyenin evsel tehlikeli atıkların yönetimi çalışması kapsamında toplanması ve bertaraf/geri kazanım tesislerine gönderilmesi sağlanmalıdır. Alternatif olarak, Toluen içermeyen ojeler daha az tehlikelidir.
ATIK PİLİ ECZANEYE VERİN
-Piller: Yüksek ısıya maruz kaldığında ya da yakıldığında patlayabilir. Civa gibi toksik ağır metaller içermesi nedeniyle yakılması ya da depolama alanlarında diğer atıklarla birlikte depolanması halinde su ve hava kirliliğine neden olur. Çocukların ulaşamayacağı, ısı ve sıcaklıktan uzak ortamlarda saklanmalıdır. Atık piller çöpe atılmamalıdır. Atık pil toplama noktalarına ulaştırılmalıdır (Eczaneler gibi). Alternatifi şarj edilebilir pillerdir.
-Saç Boyaları: Gazı gözlerde ve akciğerde tahrişe neden olur, yutulması halinde çok tehlikelidir. Çocukların ve ev hayvanlarının ulaşamayacakları yerlerde saklanmalıdır. Bertarafı için ürün tamamen tüketilip, ambalajı suyla çalkalanarak geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ürün tamamen tüketilmemişse, kendi ambalajı içerisinde saklanmalı ve belediyenin atık tesisine gönderilmesi sağlanmalıdır.
-Saç Jölesi: Ciltte döküntüye, cilt altında ise kılcal damar kanamalarına neden olabilir. Çocukların ve ev hayvanlarının ulaşamayacakları yerlerde saklanmalıdır. Bertarafı için ürün tamamen tüketilip, ambalajı suyla çalkalanarak geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ürün tamamen tüketilmemişse, kendi ambalajı içerisinde saklanmalı ve belediyenin atık tesislerine gönderilmesi sağlanmalıdır. Alternatif olarak amonyak içermeyen ürünler kullanılabilir.
