Bırakın herkes istediğini dinlesin

Dünyaca ünlü Türk piyanist İdil Biret, önceki gün İstanbul'daki ENKA Kültür-Sanat Buluşmaları kapsamında bir resital verdi. Yale Üniversitesi Senfoni Orkestrası'nın Facebook sayfasından yaptığı sürpriz ile 21 Kasım'da doğum gününü de kutlayan Biret, önceki gece Beethoven ve Chopin'in eserlerini, ENKA İbrahim Betil Oditoryumu'nu dolduran müzikseverler için seslendirdi.
Repertuvarınız çok geniş, 100'lerce konçertoyu ezbere biliyorsunuz. Peki sizi heyecanlandıran, en çok sevdiğiniz besteciler kimlerdir?
Çok önemli besteciler var. Fakat bunların hepsi piyano için eserler bestelememiş. Mesela Monteverdi zamanında piyano yoktur. O da diğer klavyeli enstrümanlar için besteler yapmıştır. Bach da muazzam bir virtüözdür. Beethoven ve Mozart da keza... Ancak Mozart'ın piyano eserlerini ben o kadar sevemiyorum. Beethoven ise daha farklı benim için. Bu konserde de Beethoven'ın birkaç eserini tercih ettim. Bunlar önemli eserlerdir. Beethoven'ın iç dünyasını yansıtır. Dış dünyayı duyamadığı için bu eserler bize onun iç dünyası hakkında bilgiler verir. Ben Beethoven üzerine çalışırken çok düşünmüştüm acaba ne duyuyor diye. Hatta bir - iki ay kulağımı kapatmak, neler duyabileceğime bakmak istedim. Fakat bu mümkün olmadı.
Klasik müzikte virtüözün yorumu da çok önemlidir. İdeali nedir yorum meselesinin?
Bestecinin istediği bazı şeyler vardır. İpuçları da vermiştir. Çalışırken onları da bulursunuz zaten. Dikkatli okuduğunuzda bestecinin her şeyi önceden düşündüğünü, bunları yazıya döktüğünü görürsünüz. Yorumlamakta önemli olan, bestecilerin yazdıklarının analizini yapmaktır. Eserin bir doruk noktası vardır. Onu kaçırmamalısınız. En doğru yorum diye bir şey belki de yok. Zamana ve yere göre değişir. Salonların akustiği de önemli. Bazen akustiğin iyi olmadığı salonlarda insanlara kendinizi duyurmak için ideal yorumdan uzaklaşırsınız. Ama kendinizi daha iyi duyurursunuz.
Peki klasik müzik dışında, son zamanlarda sıkça dinlediğiniz bir tür var mıdır? Caza ilgi duyar mısınız ya da klasik Türk müziğine?
Caz severim, evet. Özellikle modern caz, çağdaş müziğe çok yaklaştı. Bu nedenle ilginç geliyor bana. Klasik Türk müziğini de çok asil buluyorum. Kökleri eskilere giden, çok kaliteli bir müziktir. Son zamanlarda bildiğiniz gibi Çin turnesindeydim. Durmadan piyano dinledim. Düşünün, Çin'e gittim ama Çin müziği bile dinleyemedim. Çünkü sabahakşam çalıştım. Konserler vardı. Ustalık dersleri de verdim.
Son günlerde arabesk tartışması yeniden gündeme geldi. Sizin bu konudaki görüşleriniz nedir?
Bence herkes istediğini dinlemeli. Her şeyde olduğu gibi müzikte de bazı türleri sevenler de olabilir, sevmeyenler de... Bu da bir "zevkler ve renkler" tartışması. Münakaşa götürmez. Siz bir türü seversiniz, kendinize yakın bulursunuz; bir başkası aynı duyguları başka bir tür için hisseder, ya da sizin sevdiklerinizden nefret eder. Madem ki arabeski de sevenler var, o zaman tartışma bitmiştir. Herkes istediğini dinlemekte serbest olmalı.
Eğitim analitik olmaya zorlar
Şehir şehir dolaşıp konser vermetense klasik müziğin eğitim tarafı ile uğraşmayı düşündünüz mü?
Eğitim yaptığınız zaman eserleri çok fazla dinliyorsunuz ve en iyisini bulmak için çok çaba harcıyorsunuz. Bu sizi analitik olmaya zorluyor. Bu durumda da her şeyi eleştiren bir hal alıyorsunuz, eserleri eleştirel bir kulakla dinliyorsunuz. Bence bir denge kurmak lazım. İkisini bir arada götürmek daha doğru.