En etik cevaplar

AÇ KALANIN HIRSIZLIK YAPMASI ETİK Mİ?
Etik karnı toklar için mi?
Elime geçen 1000 lira maaşı kiraya mı, çocukların defter kalemine mi vereyim, şaşırmış durumdayım. Medya plazalarda oturup etik hakkında ahkam kesmek kolay. Fakirlik karşısında bunlar boş laf. Çocuğum hastalandığı gün para bulamayınca aklımdan hırsızlık yapmak bile geçti. Etik karnı tokların oyuncağından başka bir şey değil!
(Y.U. İstanbul)
Peki ama toplumsal sorunlar çözülene kadar etik meselelerle ilgilenmeyi erteleyelim mi? Veya yoksulluk var diye hırsızlığı mazur mu görelim?
Yoksulluğun, etik bir topluma engel olduğu konusunda haklısınız. Fransız yazar Victor Hugo'nun ünlü eseri Sefiller'in kahramanı Jean Valjean'ın ailesinin karnını doyurabilmek için bir somun ekmek çaldı diye 19 yıl hapse mahkum edilmesi yanlıştı elbette. Ama bu istisnai bir durum. Ahlaklı bir toplum, istisnalar değil kurallar üzerine kurulur.
Yoksul her insanın hırsızlık yapmak için kendince bir nedeni olabilir ama herkesin çalması durumunda içinde yaşadığımız toplum güçlünün zayıfları parçaladığı vahşi bir ormana dönerdi. Sonunda kaybeden yine güçsüzler, ezilenler, fakirler olurdu. Etik o nedenle herkesten önce güçsüzlere lazım.
DOKTORUN GÖNDERDİĞİ HASTA BAŞINA KOMİSYON ALMASI ETİK Mİ?
Tartışmasız penaltı
Devlete ait bir sağlık kuruluşunda doktorum. Gerekli tetkikler devlette yapılamıyorsa hastayı özel kuruluşlara gönderebiliyoruz. Örneğin kalp krizi geçiren hastaları anjiyo için özel merkezlere gönderme yetkimiz var. Sorum şu: Hastaları gönderdiğimiz özel hastaneden pay almak etik mi?
(E.A. İstanbul)
Ceza sahası içinde gerçekleşen sert bir mücadelenin penaltı olup olmadığı uzun uzun tartışılabilir. Ama futbolcu ceza sahasına gelen topu elle kesiyorsa bunun nesini tartışacaksınız? Bazı hareketler tartışmasız penaltıdır. Sizin durumunuz da böyle: Özel hastaneden hasta başına pay almak tartışmasız etiğe aykırı. Çünkü işin içine para girdiğinde doktorlar hastalarını en uygun sağlık kuruluşuna değil en çok para verene yönlendirebilir. Bu da hasta çıkarını yaralar.
Nitekim Türk Tabipleri Birliği'nin 1999'da yayınladığı Hekimlik Mesleği Etik Kuralları'nın 14'üncü maddesi şöyle diyor: "Hekim öteki hekimlere veya tetkik-tedavi kuruluşlarına maddi çıkar karşılığı hasta gönderemez. Hekim, hasta sağlamak amacıyla aracı kişilerden yararlanamaz."
Bir de ABD'ye bakalım: ABD'de hekimlerin en büyük meslek örgütü olan Amerikan Tıp Birliği (AMA), başka bir kuruluşa ücret karşılığında hasta göndermeyi "ücret paylaşımı" olarak tanımlıyor. (İngilizcesi: Fee splitting.) Kuruluşun 6.03 numaralı etik kuralı şöyle diyor: "Hekimlere hasta tavsiye ettikleri için ödeme yapan klinikler, laborutuvarlar veya diğer sağlık kuruluşlarının yaptığı ücret paylaşımıdır. Ücret paylaşımı etiğe aykırıdır."
Evet, net bir penaltı.