Kızıltepe'de 160 köy aynı aileden: Kikan

Türkiye'deki en büyük aşiretlerden birisi yaklaşık 200 bin nüfusa sahip Kikan aşireti. Kürtçe'de 'keke'den gelen Kikan, "iki kardeş" anlamına geliyor. Bugünkü lideri Hacı Abdülkadir Timurağaoğlu'nun anlattığına göre, aşiret, Kızıltepe Ovası'na yerleşmeden önce, Musul civarlarında yerleşik iken aşireti yöneten iki kardeş vardı. Bunlara Kürtçe'de ağabey, birader manasına gelen "kek" ya da "kak" tabiriyle hitap edilirdi. İnsanlar da onları bu tabir ile yani bir nevi "biraderler" biçiminde telaffuz etmeye başlamış. Sonra bu kelime zamanla Kikan'a dönüşmüş. Kikan aşiretine ağalık beratını ise 5. Mehmet Reşat verir. Aile, Balkan Harbi'nde gösterdiği başarılardan dolayı bu unvanı kazanmış. Ehl-i Beyt soyundan gelen Timurağaoğlu'nun evinde 90 kişi yaşıyor. Aşiretin Mardin-Kızıltepe'de 200 köyü bulunuyor ve sınırları Türkiye'yi çoktan aşmış durumda. Yaklaşık 200 köy de Suriye'de bulunuyor. Her iki ülkedeki köylerin de ağası olan Abdülkadir Timurağoğlu'nun 21 çocuğu bulunuyor. Kendisini yeniliğe 'açık' biri olarak niteleyen Abdülkadir Ağa, 1966'da ilk apartmanı yaptırır, 1968'de de ilk elektriği getirir. Köydekilerden bazıları 'babamızdan biz böyle gördük, böyle yaşadık ve böyle devam etmek istiyoruz' tepkisine aldırmaz. Buğday ve pamuğun yanı sıra Antep fıstığı da yetiştiren Abdülkadir Ağa, çocuklarını okutarak aşiretteki işleri onların arasında paylaştırıyor. Ailenin 6 bin dönümlük tarım arazisinde 400-500 kadar işçi çalışıyor. Tarımla ilgili işlere Vedat Timurağaoğlu, ailenin dış dünya ile ilgili ilişkilerine Mehmet Timurağaoğlu, şirketlere Metin Timurağaoğlu bakıyor. Abdülkadir Ağa, geçmişte kızları dışarı vermediklerini söylüyor. Ancak artık hem dışarı kız veriliyor hem de dışardan kız alınabiliyor. Abdülkadir Ağa siyaset dünyasının da aktif bir üyesi. Politikayla tanışması Milli Selamet Partisi lideri Necmettin Erbakan'ın partisinden 1977-80'de milletvekili seçilmesi ile başlamış. Yakın dostu olan Erbakan, Abdülkadir Ağa'yı bu dönemde sık sık ziyaret etmiş. Ailede ayrıca Ömer Ertaş ve Beşir Çelebi de bir dönem milletvekilliği yapan isimler.
ADALET VE DÜRÜSTLÜK
Kızıltepe'nin Akyüz köyünde buluştuğumuz Mehmet Timurağaoğlu ailesini şöyle anlatıyor: "Şu anda bulunduğumuz bölge Kikan Aşiret Reisliği'nin bölgesidir. Mardin ilimizden Haseke'ye kadar ulaşan 100 kilometrelik bir mesafedir ve Karacadağ'a kadar uzanır. Kikan aşiretinin tarihçesi tabiî ki çok eski. Ama önce aşiretin yapısını öncelikle anlatalım. Aşiretler kabilelerden oluşuyor, kabilelerden aileler oluşuyor, ailelerden de familyalar oluşuyor. Dolayısıyla böyle bir hiyerarşik düzen içinde birbirlerini tamamlıyorlar. Bu kabile reislerinin birleşerek kendi aralarında seçmiş olduğu bir insan da aşiret reisi oluyor. Şu an da Kikan aşireti 12 kabileden oluşuyor." Soyadı Kanunu çıktıktan sonra, aileler birbirlerinin lehine şahitlik yapabilmek için değişik soyadları almışlar. Mehmet Timurağaoğlu, geleneklerine dair ise şunları söylüyor: "Aşiret örfünde bir insan yalan söylemişse, ömür boyu o insanın ifadesi kabul edilmiyor ve bu hâlâ devam ediyor." Kikan aşireti kendisi dışındaki diğer aşiretlerin sorunlarını çözmede de arabuluculuk yapmış: "Kızıltepe'de Türk ailesiyle Kahraman ailesi arasındaki kan davası 40 yıl devam etti. 49 insan öldürüldü, barışta büyük amcamızın büyük katkısı oldu. Aşiret reisinin görevi ağırlıkla, aşireti bir arada tutmak ve yapılan saldırılarla başa çıkabilmektir." Kikan Aşireti, 1 milyon 400 bin dönümlük araziyi ekiyor, biçiyor. Arazilerde yılda üç ürün ekiliyor ve Kızıltepe bölgede Gaziantep'ten sonra bankaların en çok işlem hacmi olan merkezi. Bu da tarımın ilçe ekonomisindeki yerini gösteriyor.
YARIN:
ÇERÇİLİKTEN SANAYİ DEVRİMİ'NE SABUNCULAR