Mantar zehirlenmelerinden nasıl korunulur?

Acıbadem Hastanesi İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı Dr. Serkan Doğan, bahar aylarında mantar zehirlenmelerine bağlı şikayet eden hasta sayısının arttığına işaret etti.
Bu şikâyetlerin bazılarının ölümlere kadar varan sonuçlar ortaya çıkarttığını anımsatan Dr. Serkan Doğan, mümkün olduğunca kırsal ve ormanlık alanlarda bulunan mantarların yenilmemesini istedi.
Doğan, zehirli veya yenilen mantarlar konusunda, vatandaşların önemli bir bölümünün mevcut 'yanlış ve kalıplaşmış bazı inanışlar' doğrultusunda hareket ettiğine dikkat çekti.
Bu konuda insanların bilinçlendirilmesi gerektiğini savunan Doğan, uzmanların bile zehirli olup olmadığını ayırmakta zorlandığı mantarların yenilmemesinin birinci derecede dikkat edilmesi gereken husus olduğunu ifade etti.
Doğan, zehirli mantar ve zehirlenme belirtileri ile ilgili şu bilgileri verdi; Mantar zehirlenmeleri, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağışların bol olduğu mevsimlerde görülür. Türkiye'de doğal alanlarda yetişen çeşitli mantar türleri ağız yoluyla alındığında zehirlenmeye neden olur. Bunların kırsal-ormanlık ortamda ayrımı, çok bilgili kişiler tarafından bile güçtür.
Bütün zehirli mantarlar kusma ve karın ağrısına neden olur; diğer bulgular mantar tipine göre farklılık gösterir. Belirtiler, bazı mantar türlerinin yenmesini takiben 2 saat sonra, bazı türlerin yenmesini takiben de 6 saat sonra ortaya çıkabilir. Genel olarak, erken dönemde belirtilere neden olan mantarlar geç dönemde belirti verenlere göre daha az tehlikelidir.
Mantarın yenmesini takiben 2 saat gibi kısa bir sürede zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda: Sersemlik, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü ve çarpıntı, bulanık görme, ağızda metalik tat, terleme oluşur. Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise: Bulantı, kusma, ishal, ateş, nabız artışı, hırıltılı solunum, karın ağrısı ile daha sonra karaciğer ve böbrek bozuklukları ile bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler şeklindedir. Sonuçta koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir."
Dr. Serkan Doğan, mantar zehirlenmelerinde anında müdahale gerektiğini bu nedenle teşhisin hemen yapılabilmesinin hasta için önemli olduğuna işaret etti. Hastanın en kısa zamanda doktora götürülmesi gerektiğini anlatan Doğan, "Mümkünse yediği mantar örneğini de beraberinde getirmesi gerekir. Hekim hastanın hikâyesi, şikayetleri ve muayene bulgularını birleştirerek doğru tanıya ulaşmaya çalışılır." dedi.
Serkan Doğan, genel olarak meydana gelen zehirlenme bulgularına yönelik destek tedavisi yapıldığını anlatarak, "Ancak, mantar zehirlenmelerinin tedavisine yardımcı olması bakımından, neden olan mantar türü saptanabilirse panzehir uygulanabilir. Yol gösterme ve bilgilendirme açısından '114' Ulusual Zehir Danışma Merkezi (UZEM) 24 saat ücretsiz aranabilir." diye konuştu.
MANTAR ZEHİRLENMELERİNDEN NASIL KORUNULMALI

Ormanlık alanlar ve kırlarda kendiliğinden yetişen mantarların yenilebilenlerini zehirlilerinden ayırmak oldukça zordur. Bu çerçevede, mantar zehirlenmeleri de çok basit bir şekilde önlenebilecek bir zehirlenme tipi olup zehirlenmenin engellenmesindeki tek çare de doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi; bunun yerine kültür mantarının tercih edilmesidir.
Kültür mantarları bünyelerinde zehirli maddeleri bulundurmadığından bir zehirlenme görülmesi mümkün değildir. Ancak, bu mantarların yetiştiği ortam itibarıyla, bazı mikroorganizmalar mantarların üzerinde bulunabilir. Bu mikroorganizmayla bulaşık mantarların çiğ olarak yenmesi sonucunda çok hafif mide ve bağırsak şikâyetlerinin gelişebileceği de unutulmamalıdır. Bunlara ilaveten, mantar alırken ambalajlı olanlar tercih edilmeli; ayrıca, ambalajda tüketiciyi bilgilendirmeye yönelik bazı bilgilerin yer aldığı etiketlerin olup olmadığına da dikkat edilmelidir.
HALK ARASINDA TIBBİ OLMAYAN MANTARLA İLGİLİ BİLGİLER
Dr. Serkan Doğan, halk arasında hiçbir ilmi ya da tıbbı değerlendirmesi olmayan, araştırması olmayan bilgilerin faydası olmadığına işaret etti.
Serkan Doğan şunları söyledi: "Yoğurtla yenen mantar zehirlemez. Pişirilen mantarda zehir yok olur. Sirkeli ve tuzlu suda kaynatmakla mantarın zehri alınır. Kurutulmuş mantarın yenmesiyle zehirlenme olmaz. Çayırlarda yetişen mantarlar zehirli değildir. Mantar koparıldığında rengi değişmezse mantar zehirsizdir; mantarın iç kısmı mavileşirse bu mantar zehirlidir. Ağaçlardaki mantarlar zehirsizdir. Zehirli mantar gümüş kaşıkla pişirilirse kaşık kararır. Salyangozlar zehirli mantarları yemezler, mantara zehri yılanlar verir. Mantar koparılınca zehirli ise iç kısmının rengi hemen mavileşir. Özetlemek gerekirse doğadan toplanan mantarın zehirsiz olmasının tam bir kriteri olmaması nedeniyle kültür mantarlarını tercih etmemizde, muhtemel zehirlenme vakalarının önüne geçmek açısından fayda vardır."