Marmara fayında gerilim artıyor

Bilim dünyasında tartışma yaratan teoriye göre, yükselen sular deniz tabanına baskı yapınca kıyılara yakın faylarda gerilim artıyor. Bunlardan biri de Kuzey Anadolu Fay Hattı.
Küresel ısınmayla ilgili bugüne kadar hazırlanan felaket senaryolarında buzulların eriyeceği, denizlerin yükseleceği, içme suyu sıkıntısı yaşanacağı, kıyı bölgelerinde tarımın ve dolayısıyla yiyecek stoklarının tükeneceği tahminleri yapılıyordu. Ancak Uluslararası İklim Değişikliği Paneli'nin hazırladığı son rapor yeni bir tehdide dikkat çekiyor: Küresel ısınma depremleri de tetikleyebilir.
Her metreküp 1 ton

Bu rapor henüz yayınlanmasa da saygın bilim dergisi New Scientist son sayısında rapordaki bazı unsurlara yer verdi. Küresel ısınmanın yeraltı hareketlerini etkileyeceğini savunan London College ögretim üyelerinden Bill McGuire, "Volkan hareketleri ve depremler üzerinde açık bir etki var" dedi. McGuire'a göre, esas etken buzulların erimesi.

Buzların erimesiyle deniz seviyesi yükseliyor. Denizler 20'nci yüzyılın sonunda 0.17 metre yükselmişken, 21'inci yüzyıl sonunda bu seviyenin 1 metreye çıkacağı tahmin ediliyor. Deniz yükselirken, artan her metreküp su için deniz zeminine ve kıyılara bir ton fazladan yük biniyor. Bu durumun olumlu ve olumsuz iki etkisi var. Olumlu etki, deniz tabanına binen ağırlık fazlalaştığı için denizin ortasındaki fayların daha az hareket etmesine neden olması.

Kıyıları zorluyor

Olumsuz etkisi ise kıyı bölgelerindeki faylarda ekstra gerilim yaratması. Ağırlığın artmasıyla deniz tabanına baskı yapan su, tahterevalli etkisi yaratarak kıyıları zorluyor. Bu da kıyılara yakın yerlerdeki faylar üzerinde baskı yaratıyor. Dergi bu faylara örnek olarak, ABD'deki San Andreas, Yeni Zelanda'daki Alpine faylarının yanısıra Kuzey Anadolu Fay Hattı'nı da örnek gösterdi. Kaliforniya'daki ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi'nden Karen Lutrell de "Deniz seviyesindeki yükseliş, zaten gergin olan faylarda bir kırılmaya tetikleyecek gibi görünüyor" dedi.
Çin depremi örneği

New Scientist, 2008'de Çin'de meydana gelen ve 80 bin kişinin öldüğü 7.8 büyüklüğündeki depremiyle ilgili benzer bir teoriyi de hatırlattı. Bazı bilimadamları, Çin depreminden merkez üssünden 5 kilometre uzaklıkta bulunan Zipingpu Barajı'nı sorumlu tutmuştu. Bu teoriye göre, sarsıntıdan kısa süre önce tamamlanan barajın biriktirdiği su tabana baskı yaparak fayın kırılmasını tetiklemişti.
Vatan