Muharrem ayını oruçla geçirmenin sevabı dinimizde çok büyüktür. Hazreti Muhammed'in (s.a.v.) Muharrem'in 9-10 ya da 10-11'inci günlerinde tuttuğu bu oruç, bu ayın ilk 12 günü boyunca da tutulabilmektedir. Peygamber Efendimiz'in torunu Hz. Hüseyin ve 72 yakınının şehadeti dolayısıyla matem ayı kabul edilen, özellikle Alevilikte çok mühim bir yeri olan Muharrem ayı araştırmalara konu oldu. Muharrem orucu nasıl tutulur, nasıl niyet edilir gibi sorularla incelenen bu husus, Muharrem orucunda neler yenmez, neden et yenmez, su içilir mi gibi sorularla da araştırılıyor.
MUHARREM ORUCU NASIL TUTULUR?
Yas ve matem ayı kabul edilen Muharrem ayında tutulan Muharrem orucu, gün doğumundan gün batımına kadar tutulur ve Kerbela şehitlerini anmak üzere eda edilir. 12 İmamlar Orucu ya da Yas-ı Matem orucu olarak da adlandırılan bu oruç, Muharrem'in ilk 12 gününde tutulur. 12'nci günde ise oruç noktalanır ve 12 İmam ile bu yolda şehit olanların anısına içinde en az 12 çeşit malzeme bulunan Aşure çorbası pişirilir. Alevilikte matem orucu olması sebebiyle bu orucun bazı şartları bulunmaktadır. Bunlar şu şekildedir:
MUHARREM ORUCUNDA NELER YAPILMAZ?
Oruç Muharrem'in ilk 12 gününde tutulur. İsteyen sadece ilk gün ya da Peygamber Efendimiz'in uyguladığı şekilde 9-10, 10-11 Muharrem'de de tutabilir.
Her gün gün doğarken oruç başlar gün batımında oruç açılır.
Oruç süresince kesinlikle yenilip içilmez.
Oruç açıldıktan sonra da Kerbela'da yaşanılan susuzluğa duyulan acı ve tepki nedeniyle kesinlikle saf su içilmez. Sadece hoşaf, ayran vb. sulu gıdalar alınabilir ama bardakla, tasla kafaya dikilerek içilmez, kaşık kullanılarak içilir.
12 gün boyunca cana kıymanın haram olduğuna inanılması nedeniyle deniz canlısı veya kanatlı canlıların da etleri dahil olmak üzere kesinlikle et yenilmez ve içerisinde et bulunan ürünler de tüketilmez. Öyle ki Alevilikte oruç tutulmasa dahi bu süre zarfında et tüketilmemesi kabul görmüştür.
Bu 12 gün boyunca oruç açıldıktan sonra da eşlerin cinsel ilişkiye girmeleri doğru bulunmaz.
12 gün boyunca düğün veya eğlence yapılmaz.
Zorunlu haller dışında (Memuriyet gibi) süslenmek amacıyla tıraş olunmaz, saç sakal kesilmez.
Çamaşır yıkanmaz.
Sigara, içki içilmez.
Soğan-sarımsak-yumurta yenilmez
Ağaç kesilmez.
Böcek öldürülmez.
Kokulu maddeler koklanmaz.
Süslenilmez.
Aynaya bakılmaz.
Türkü söylenmez.
Oyun oynanmaz.
MUHARREM ORUCUNA NASIL NİYET EDİLİR?
Muharrem ayında yapılacak oruç niyeti: "Niyet ettim Allah rızası için Muharrem ayının orucunu tutmaya" Eğer Ramazan'dan kazaları varsa şayet "Niyet ettim Allah rızası için tutamadığım Ramazan orucunun kazasını Muharrem ayında tutmaya" diye niyet edilir. Bunun için, oruç kazası olan kimse, bu oruçları tutarken, (ilk kazaya kalan Ramazan orucuna) diye niyet etmeli. Kaza borcumuz yoksa da, yine böyle niyet ederek tutmalıdır. Çünkü tutulan bu oruç, zaten nafile olur. Unutulmuş bir kazamız varsa, onun yerine geçer. Böyle olursa, hem oruç borcumuzu ödemiş olur, hem de o mübarek gün için bildirilen oruç sevabına kavuşmuş oluruz.
MUHARREM ORUCU NE ZAMAN TUTULUR?
Muharrem ayının İlk günü, 9. , 10. ve 11. günü, Aşure günü oruç tutmak faziletlidir. Ancak bugünler dışında da oruç tutulabilir. Hz. Peygamber'in aşure gününde devamlı olarak oruç tuttuğu rivayet edilmiştir. Fakat sadece o günde oruç tutulması doğru görülmemiş, bunun yanında bir önceki veya bir sonraki günün de oruçlu geçirilmesi tavsiye edilmiştir. Hz. Peygamber aşure orucunu da tavsiye etmiş, kezâ receb, zilkade, zilhicce ve muharrem aylarında üç gün oruç tutulmasını öğütlemiştir. Bu üç günün muharrem ayındaki uygulaması aşuredan önceki gün, aşure günü ve aşureden sonraki gün şeklindeydi. Bilindiği gibi aşure günü muharremin 10. günüdür.
MUHARREM AYI'NIN FAZİLETİ
Muharrem ayı Haram aylardan biridir. Bu ayrıcalığı "Muharrem" adından da fark etmek mümkündür. Zira "muharrem" kelimesi, "haram kılınmış", "hürmete layık" anlamlarına gelmektedir. Kısacası "haram aylar" uygulamasının genel adı, anlam itibarı ile bu aya özel bir ad olarak verilmiştir. Bu nedenle İslam dünyasında bu aya büyük önem verilir. Bu ayda oruçlar tutulup dualar edilir. Özellikle Aşure günü bu aya duyulan hürmeti katbekat arttırmaktadır.
Bu özel uygulama, şüphesiz Muharrem ayına atfedilen önemin bir yansıması olarak değerlendirilmelidir. Aynı önem İslam kültür ve tarihi sürecinde de devam ede gelmiştir. Zira İslam Hz. İbrahim'in tebliğ ettiği Hanif dini esaslarının devamı niteliğinde olması sebebi ile o geleneğin değerlerinin de sahibidir, dolayısı ile bu ayı değerli kılan tarihi olayları önemser. Diğer yandan, İslam'ın zuhurundan sonra da Muharrem ayı, dini, sosyal ve tarihi önemi haiz olaylara sahne olmuştur. Bu durum Muharrem ayını, İslam kültürü açısından daha da ön plana çıkarmaktadır.
