Mungan'sız Mardin olmaz...

Mungan ailesi; Türkiye ve Avrupa'nın çeşitli ülkelerindeki nüfusuyla yaklaşık 60 bin kişilik bir aile. Mardin, Nusaybin, Kızıltepe'de binlerce dönüm toprağa sahip olan Munganlar; aynı zamanda şehirdeki tümü taş işlemeciliğin en güzel örneği evlerin de öncüleri. Bunlardan Hacı Faris Konağı, bugünkü adı ile Munganlar Evi bunlardan en önemlisi. Mardin'deki adlarıyla Hacıkermo ailesiyle, aileye ait bir konakta bir araya geldik. Arap asıllı bir aile olan Mungan ailesinin önemli isimlerinden Sait Kerimoğlu ve Seylan Mungan; aile tarihlerini şöyle anlatıyor: "Ailemiz 1626'de Suriye'den Mardin'e göç etmiş. İlk olarak Kızıltepe'de yerleşiyorlar. Bir süre sonra Milli aşiretinin daveti üzerine Mardin'e gelip, Savurkapı Mahallesi'ne yerleşiyorlar. O zaman da varlıklı bir aile ve hemen birtakım evler inşa etmeye başlıyorlar. Başta Savurkapı Mahallesi olmak üzere Mardin'e hatırı sayılır büyüklükte ve güzellikte evler yaparak katkıda bulunmuşuz."

YAPRAK DÖKÜMÜ...
Seylan Mungan bunu şöyle açıklıyor: "O zaman da evler varmış tabii ama 10 tane güzel yapı varsa bunların 3 tanesi Munganlara ait. Ailemiz Mezopotamya ovasında ciddi bir araziye sahip. Büyük bir çiftçi aile olarak, Mardin ekonomisine de önemli yararlarda bulunmuş, ticaret de yapmışlar. Ancak son yıllarda Türkiye'deki sosyoekonomik değişim, bizim ailemizi de etkiledi. Arazilerin satımı, büyükşehirlere yerleşim ve göç çok fazla. Özellikle üniversite okumaya gidip de geri dönmeyen insanlar nedeniyle hayli dağılmış durumdayız." Munganlar 4. Murat zamanında Mardin'e iskan edilmiş. O günkü aile büyüğü olan Hacı Kerim'in adıyla Hacıkermolar olarak anılmışlar. Ailenin önemli isimlerinden Nejdet Mungan'ın kızı Seylan Mungan hikayelerini şöyle anlatıyor: "Mungan'ların Mardin'e geliş öyküleri ilginçtir. Hacı Kermo kasrının yani bizim deyişimizle malikanenin en alt katı 4. Murat zamanında yapılmıştır. Sonraki yüzyıllarda diğer katlar da inşa edilmiş ve en son katı da 19. yüzyılda yapılmıştır. Toplam 35-40 odası vardır. Munganların soyu Hz. Hüseyin'e yani dayanır, yani Munganlar Hüseynidir." Mungan ailesi, halihazırda Mardin'in turizmine de katkı sağlıyor. Seylan Mungan, "Mardin'in son dönemde turizme açılmasıyla bir takım evlerimiz restore ediliyor. Restorana dönüştürülen, üniversiteye ve özel sektöre sanat galerisi olarak kiralanan yerlerimiz var. Şu anda üç ayrı mekânın restorasyonu da sürüyor" bilgisini veriyor. Mungan ailesinin mensupları "Mungan ailesi için Mardin'in anlamı nedir?" şeklindeki sorumuzu da şöyle yanıtlıyor: "Mardin Mungan'sız, Mungan Mardin'siz olmaz. Mungan ailesi olarak gurur duyduğumuz bir şey de, biz ağa değil, bey ailesiyiz. Ailemizde haremlik, selamlık da yoktu. Dedelerimiz mahallenin yüzde 80'ine sahipmiş. Mesela bu evin yapılış nedeni kervanların burada mola vermesi için."

AİLEDE 14 AYRI SOYADI VAR
Aileye mensup birçok kişi halen Suriye'nin Deyrülzor, Kamışlı ve Rakka kentlerinde yaşıyor. Hacı Kermo ailesi, Medeni Kanun'un kabulünden sonra, 14 ayrı soyadı almış: "Mungan, Kerimoğlu, Kermooğlu, Musaoğlu, Atalay, Artık, Bozkurt, Yaşar, Güvener, Akı, Çorapçı, Çelebi, Balman ve Yıldırım." Öte yandan Hacıkermo sülalesinden bir grup da, aynı dönemde Kadiri Tarikatı'nın şeyhi Şeyh Abdülkadir Geylani'den el alarak Halep'e yerleşmiş ve orada Hacıkermo tekkesini kurmuş. Daha sonra çocuklarından Abdülkerim mahiyetiyle Şanlıurfa'ya yerleşen bu kolda şeyhlik babadan oğula devam etmiş. Şanlıurfa'da Harrankapı'da türbesi ve sülale mezarlığı bulunan Hacıkermo sülalesinin Urfa kolu "Özay, Cömert, Daloğlu, Urgan, İzgördü, Turan, Alpman ve Nur" soyadlarını taşıyor.
VAKIF GELİRLERİYLE FAKİRLERE EKMEK
Mungan ailesinin bir de vakfı var. Hacı Kerim'in oğlu Hacı Mehmet Ağa'nın adını taşıyan vakfın, 56 taşınmaz maldan elde ettiği yıllık 300 bin TL'lik bir geliri var. Bu gelir hissedarlar arasında bölüştürülüyor. Ancak vakıf, Hacı Mehmet Ağa'nın vasiyeti gereği her hafta hatim indirilmesi, 40 kişiye ekmek ve su verilmesi, Ulu Camisi ve Savurkapı Camisi'ne yıllık yakıt yardımı, ailede bulunan dullara ücretsiz ev tahsisi ve taşınmazların tamiri gibi vasiyetin gereklerini her yıl yerine getirmek zorunda. Vasiyet gereği ailenin ölen bireyleri Hacı Mehmet Ağa Mezarlığı'na defnediliyor. Hacı Mehmet Ağa'nın oğulları ve onların çocukları yıllardır bu geleneği sürdürüyor. Bu evlatlardan; Hacı Halil, yaptığı hizmetleri karşılığında Sultan 2. Abdulhamit tarafından paşalık unvan ve beratı ile onurlandırılmış.
AİLENİN ÜNLÜLERİ...
Ailenin en ünlü ismi; şair ve yazar Murathan Mungan olmakla birlikte, Cumhuriyet tarihinin çeşitli dönemlerinde aileden bazı üyeler hem yerel yönetimlerde hem de TBMM'de görev almış. Mardin'de çok uzun yıllar yönetici konumda olması nedeniyle 'Çelebi ailesi' diye bilinen aileden; yerel yönetimlerde Mehmet Raci Çelebi Mardin belediye başkanlığı, Hacı Faris Çelebi şeri mahkeme üyeliği, Nusaybin ilçesinde Hacı Şeyhmus Kerimoğlu 3 dönem belediye başkanlığı yapmış. Abdulkadir Kermooğlu TBMM Başkan vekilliği, Metin Musaoğlu ise devlet bakanlığı yapmıştır.