Yaşar Yılmaz: O eserleri mutlaka almalıyız

"Dünyada toprakları en çok talan edilen iki yer var. Biri Mısır diğeri Anadolu" diyor Yaşar Yılmaz. O, bir mühendis ama Anadolu'dan kaçırılarak yurt dışına götürülen tarihi eserlerin peşinde bir ömür harcamış bir yurttaş. Yıllardan beri kendi imkanlarıyla dünyadaki müzeleri dolaşıp tek tek bu topraklara ait tarihi eserleri belgeliyor. Anadolu'nun Gözyaşları adlı kitabında da bu eserleri ve sistematik hırsızlığı ifşa ediyor. Yılmaz, Anadolu topraklarından çıkarılan ve kaçırılan eserlerin sayısının yaklaşık 150 bin olduğunu söylüyor. Bu eserlerin çoğu müzelerde, bir kısmı da özel koleksiyonlarda yer alıyor. Müzelerde bulunan ve sergilenen Anadolu'ya ait 84 bin eseri tek tek tespit etmiş Yılmaz ve "Bizim topraklarımıza ait olan ve Batı ve ABD'deki müzelerde sergilenen eserlerin yüzde 90'ı tespit ettim" diyor. Yılmaz, Anadolu'nun Gözyaşları kitabını sürekli güncelliyor. Anadolu Kültürel Girişimcilik'ten çıkan kitabın son baskısında bu topraklardan kaçırılmış tarihi eserlerin en geniş envanterini önümüze koyuyor. İngiltere'de, British Museum'da birçok paha biçilmez eserimiz var, bu biliniyor. Ya da Almanya'da Pergamon Museum'un Bergama'dan çalınan eserler üzerine kurulduğu da. Ama mesela Berlin'deki Bode Müzesi ya da Neues Museum, Münih'teki Glyptothek de Anadolu'dan çalınan eserlerle dolu. Yine Avusturya'daki Ephesos (Efes) Museum'daki eserlerin Anadolu'dan gittiğini biliyoruz. Ama Sanat Tarihi Müzesi'nde de paha biçilmez onlarca eserimiz var. ABD, Danimarka, Hollanda, Fransa, Rusya, Portekiz... Yani Batı'daki herhangi bir müzeye gittiğinizde orada, bu topraklardan kaçırılan tarihi eserleri görmemeniz neredeyse imkansız...

Yılmaz, Anadolu topraklarının talan edilmesinin 1830'lardan itibaren başladığını söylüyor: "Batı müzeleri Osmanlı'da tarihi eser bilincinin yeterince olmadığını fark ediyor ve buradaki eserleri kendi ülkelerine götürmek için her türlü yolu deniyorlar. 1922'nin sonuna kadar devam ediyor bu talan." Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasıyla bu talana son veriliyor ama yaklaşık bir yüzyılda yapılan hırsızlık sonucu yurt dışına çıkarılan eserler dünyaya yayılıyor. Bu tarihi eser hırsızlığının ne kadar sistematik olduğunu Yılmaz bir örnekle anlatıyor: "Lord Curzon, 16 Mart 1920'de Osmanlı İmparatorluğu'nun son kalesi başkent İstanbul'u işgal ettikleri gün, İngiliz kabinesindeki gizli oturumda, ülkemizle ilgili aldıkları kararları şöyle açıklıyordu: '... Paris'ten arkeoloji uzmanları getirilerek bütün tarihi eserlere kıymet konacaktır. Kıymet tespit heyeti şu şahıslardan oluşmuştur: İngiltere adına Kumandan Hogarth, Fransa adına Prof. Cagnat, İtalya adına Sinyor Parabeni, Amerika adına ise Mr. Butler. Tarihi ve artistik değeri olan mallar alınıp götürülecektir." İşte sistematik soygunun nasıl gerçekleştiğinin az bilinen öyküsü...