Salgına dönüşme riski olan virüsler

Orta Afrika'da Ebola yeniden ortaya çıkarken, Hindistan'ın güneyinde de Nipah adı verilen bulaşıcı bir virüs can almayı sürdürüyor. Her ikisi de Dünya Sağlık Örgütü (WHO), her yıl büyük bir salgına dönüşme riski taşıyan "öncelikli hastalıklar" listesi açıklıyor. WHO'nun 2015'ten bu yana yayımladığı listede yer alan virüsler, kamu sağlığı açısından büyük risk olarak tanımlanıyor. Bu virüslerin salgına dönüşme olasılığı yüksek görülürken, bilim insanlarının elinde mücadele için ilaç ve aşı gibi yeterince araç olmadığı belirtiliyor. WHO listesindeki virüsler şunlar:
KKKA: Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (CCHF), insanlara kenelerden geçiyor. Ölüm oranı yüzde 40'lara kadar çıkıyor. İlk kez 1944'te Kırım'da, daha sonra da Kongo'da görüldü. Aynı zamanda Kırım-Kongo Hemorajik Ateş olarak biliniyor. Özellikle bahar ve yaz aylarında Türkiye'de de görülüyor. Semptomları arasında baş ağrısı, yüksek ateş, sırt ağrısı, eklem ağrısı, karın ağrısı ve kusma yer alıyor. Henüz aşısı bulunmuyor.
Ebola virüsü Ebola virüsünün meyve yarasalarından kaynaklandığı düşünülüyor. İlk olarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Ebola nehri yakınlarında 1976'da görüldü. İnsanlara ilk olarak yabani hayvanlardan geçti. İnsandan insana ise açık yara, tükürük, kan, idrar, sperm ve diğer vücut sıvıları aracılığıyla bulaşıyor. Ortalama ölüm oranı yüzde 50.
Marburg virüsü: Ebola'nın yakın bir "akraba türü" olarak görülüyor. Yine vücut sıvıları aracılığıyla bulaşıyor. Ebola gibi, Marburg virüsünün de taşıyıcısı meyve yarasaları.
SARS: Şiddetli Akut Solunum Yetmezliği Sendromu (SARS), solunum yollarını etkileyen viral bir hastalık. Bilim insanları, bu hastalığın insanlara Çin'in güneyinde gıda maddesi olarak tüketilin misk kedisinden geçmiş olabileceğini düşünüyor.
MERS: Orta Doğu Solunum Sendorumu (MERS) ile SARS ile aynı aileden geliyor. İlk olarak 2012'de Suudi Arabistan'da tespit edildi. Bilinen vakaların yüzde 80'i de bu ülkeden. MERS hastalarının yaklaşık yüzde 35'i hayatını kaybetti. MERS'in ölüm oranı SARS'tan daha yüksek olsa da bulaşıcılığı daha düşük. İnsandan insana ancak çok yakın temasla buluşuyor.
RİFT VADİSİ ATEŞİ: Sivrisinek ve kanla beslenen diğer sineklerle taşınan Rift Vadisi Ateşi (RVF), genellikle inek ve koyunlarda görülen viral bir hastalık. Ancak bu hastalık insanları da etkiliyor. Bazı vakalarda orta düzey bir gribe benzeyen semptomlar gösterirken, bazı durumlarda da damar ya da organların zarar vererek ölüme yol açıyor.
ZİKA: İnsanlara ağırlıklı olarak bu virüsü taşıyan bir sineğin ısırmasıyla geçiyor. Ancak cinsel temasla da bulaşabiliyor. Semptomları arasında ateş, kaşıntı, kas ağrısı ve baş ağrısı yer alıyor. Henüz aşısı geliştirilmiş değil.
HASTALIK X: WHO, özel ilgi gösterilmesi gereken potansiyel salgınlar listesine 'Hastalık X' adında anonim bir hastalık da eklemeye karar verdi. Hastalık X, "şu aşamada insanlarda hastalığa neden olduğu bilinmeyen bir mikroptan kaynaklanabilecek ciddi bir uluslararası salgını temsil eden" ifade olarak tanımlanıyor. BBC Türkçe
NİPAH VİRÜSÜ
Meyve yarasalarından canlı hayvanlara ve insanlara geçiyor. İlk belirtiler ateş, kusma ve baş ağrısı olarak ortaya çıkıyor. Daha sonra beyinde iltihaplanmaya yol açıyor. Şu ana kadar bu virüse karşı herhangi bir aşı geliştirilebilmiş değil. Ölüm oranı yüzde 70. Bu kategorideki bir başka virüs de ilk olarak Avustralya'da tespit edilen Hendra. Bu virüs de meyve yarasalarından geçiyor ve hem atları hem de insanları etkiliyor.
LASSA HUMMASI
Lassa virüsü, insanlara genellikle bu virüsü taşıyan farelerin idrar ve dışkısı üzerinden geçiyor. Lassa aynı zamanda vücut sıvıları aracılığıyla insandan insana da bulaşabiliyor. Normal koşullar altında ölüm oranı yaklaşık yüzde 1.