Türkiye'den geçen matematik dehası

BU yılın ortasında bilim dünyasının gözü İsveç'in küçük şehirlerinden biri olan Falun'da kalabalık ailesiyle birlikte yaşayan 16 yaşındaki Iraklı bir göçmen olan Muhammed Altoumaimi'ye çevrildi. Bu genç matematikçi, 300 yıllık Bernoulli sayılarıyla ilgili problemi çözdüğünü iddia ediyordu. SABAH, matematik dünyasını şaşırtan geç matematik dahisinin hayat hikayesinin ardında, Saddam Hüseyin'den ve savaştan kaçarak Türkiye üzerinden İsveç'e uzanan Iraklı bir göçmen ailesinin dramı çıktı. İkiz erkek kardeşi ve babasıyla Türkiye'de bir yıl geçiren ve buradan İsveç'e giden genç matematikçi, Türkiye ve Atatürk hayranı. Bernoulli sayılarıyla ilgili problemi çözerek basitleştiren Muhammed Altoumaimi, hayatının tüm ayrıntılarını Falun'daki evinde ilk kez SABAH'a anlattı. İşte o hikâye... Küçük Muhammed'in matematiğe olan ilgisi sayıları öğrendiği ilkokulda başladı. Daha sayıları öğrenirken, matematikte başarılı olacağını anlamıştı. Ancak Irak'ın güneyindeki Basra kentinde yer alan üç katlı evlerinde 11 kişilik Altoumaimi ailesinin mutlu tablosu, baba Tallal Altoumaimi'nin Saddam Hüseyin tarafından Irak Ordusu'na çağrılmasıyla büyük darbe aldı. Kuveyt işgali sırasında bir gözünü Saddam'a feda eden baba Altoumaimi, bu kez ABD'ye karşı çağrıldığı savaştan canlı kurtulamayacağını bildiği için ülkesinden kaçmayı seçer. 2001'in son aylarında en küçük çocukları olan ikiz oğullarıyla pasaportsuz olarak Erbil üzerinden Türkiye'ye firar eder. İnsan Kaçakçılarının Şemdinli'ye bıraktığı Altoumaimi, burada iki oğluyla üç ay boyunca bir otel odasında yaşamak zorunda kalır. Daha sonra Iraklı Arap göçmenlerin bulunduğu Ankara'ya giderler. Köşe bucak polisten saklanan üç Iraklı erkek, Ankara'da bir evde İsveç'e gitme hayaliyle 10 aya yakın bir süre geçirir.
ATATÜRK'Ü OKUDU
Muhammed, bu dönemde Ankara'da bir kütüphaneye gitmenin dışında sokağa çok nadir çıktıklarını anlatıyor. Alışveriş ve birkaç kez top oynamak dışında fazlaca sokağa çıkmayan iki kardeş, polisten saklandıkları Ankara'da okula gidemez. Yakınlarındaki bir kütüphane ise Muhammed'in matematik merakına bir nebze merhem olur. Babalarının sabah kütüphaneye bıraktığı iki kardeş, burada buldukları Arapça kitaplara adeta saldırır. Muhammed'in Ankara'da gördüğü heykellerden tanıdığı Atatürk hakkında kütüphanede bulduğu kitapları da okur. Okudukça modern Türkiye'yi kuran bu adamın yaptıklarına duyduğu hayranlık artar. Aklına kendi ülkesi gelir üzülür. Polisten saklanarak geçen 10 ayın ardından yine insan kaçakçılarına para ödeyerek, zorlu bir yolculuk geçirerek 2003'te Berlin üzerinden İsveç'e ulaşmayı başarırlar ve iltica başvurusu yaparlar. Sonrası ise bir kentten diğerine sürüklendikleri tipik bir göçmenlik hikayesine dönüşür. Uzun iltica süreçlerinin ardından ailenin tümü 2008 sonunda İsveç'e gelmeyi başarır ve 11 kişilik aile yedi yılın sonunda bir araya gelir. Muhammed'in İsveç'te geçirdiği altı yıl ise hiç kolay olmaz. 5-6 kez ev ve kent değiştirmek zorunda kalan aile, sonunda Stockholm'un kuzeyinde sakin bir kent olan Falun'da karar kılmış görünüyor. Muhammed ise geçen yıllarda ülkenin güneyinde kaldıkları sırada, okulda ve sokakta ırkçıların saldırısına uğradığını ve birçok kez dayak yediğini anlatıyor.
BİR GÜN DÖNECEK
Muhammed, üniversiteyi ABD ya da Kanada'da okumak istiyor. Nükleer fizik konusunda uzmanlaşmak isteyen genç matematik dehası, diğer tüm kardeşleri gibi bir gün ülkesine dönmenin arzusunu taşıyor. Muhammed, sadece adının ayrımcılığa uğraması için yeterli olduğunu yaşayarak görmüş. "Bugün olmayabilir ancak bir gün mutlaka Irak'a dönüp, ülkemin kalkınmasına yardımcı olmak istiyorum" diyen Muhammed ekliyor: "Burada Muhammed olmak çok zor." Anlaşıldığı kadarıyla genç matematik dehasının kısa hayatında şahit olduğu dram daha uzun sürecek gibi görünüyor.
4 ayda çözdü kimseyi inandıramadı
MUHAMMED geçen yılın son günlerinde Bernoulli rakamlarını görünce aradığını bulduğunu anlamış. Tüm ilgisini bu sayıların esrarına veren Muhammed, dört ay boyunca geceli gündüzlü çalışarak bu karmaşık ve düzensiz sayıların denklemini çözmüş. 300 yıllık problemi çözdüğünü söylese de kimseye inandıramamış. Uppsala Üniversitesi'nden bir profesörden yanıt alıp, çözümünü ona göndermiş. Profesör, iyice araştırınca formülün doğru olduğunu görmüş. Ajanslar haberi duyurunca, ABD'den bir matematik enstitüsü formülü göndermesini istemiş. Şimdi oradan gelecek onayı bekliyor.

Bernoulli sayıları
17. YÜZYILDA yaşayan İsviçreli matematikçi Jakob Bernoulli, 1683'te birleşik faiz problemini incelerken keşfettiği denklem, matematikteki en ilginç problemlerinden birini oluşturdu. Matematik, doğal bilimler, mühendislikte önemli yeri olan Bernoulli sayıları, olasılık, uygulamalı matematik, bilgisayar yazılımları gibi bir çok alanda da kullanılıyor.