Parasız ve mutlu

Norveç dünyanın nakit para kullanımını kaldıran ilk ülkesi olmaya hazırlanıyor. 5 milyon nüfuslu bu Kuzey Avrupa ülkesinin bazı bölgelerinde ise işsiz ve evsiz olmak kesinlikle yasak.
En zengin veya en mutlu ülkeler sıralamasında en önlerde yerini her daim alan Norveç'te şu sıralar büyük bir para tartışması yaşanıyor. 5 milyon nüfuslu Norveç, dünyada nakit para kullanımını kaldıran ilk ülke olma hazırlığında. Bu Kuzey Avrupa ülkesinin en önemli finans konfederasyonlarından Finans Norge'nin önerisi bu. Finans Norge uzmanlarına göre önümüzdeki altı yıl içinde Norveç'te nakit para kullanımı tamamen kalkacak. 2020'ye gelindiğinde de cüzdanlardaki kağıt paraların yerini kartlar, saatler ve hatta cep telefonları alacak. Parasızlığı savunanlara göre günlük ev harcamaları ve hatta ticari yatırımlar, banka kartlarının yanı sıra cep telefonları ve saatlere yüklenecek özel bandrollerle de yapılabilir. Para kullanımının ortadan kalkmasıyla kapkaç tarzı hırsızlıkların, finansal suçların, nakit tutma maliyetlerinin ve kara paranın önüne geçilmiş olacak. Finans Norge ekibi ayrıca ülkede nakit kullanımının son günlerde ne kadar azaldığına dikkat çekiyor. Norveç, İngiltere ve İsveç'in ardından dünyada en az nakit para kullanan ülke konumunda.
Örneğin Norveç'te şu anda hane halkı harcamalarının sadece yüzde 4'ü parayla ödeniyor. Toplumun genelinde ödemelerin sadece yüzde 5'i nakitle yapılıyor. Dolayısıyla nakit kullanımının kaldırılmasına toplumun çok kolay adapte olacağı söyleniyor. Türkiye'de ise kartla ödemeler yüzde 35 gibi bir oranla seyrediyor. Ancak artış oranı Avrupa'nın da ilerisinde. Bu oranın 2017'de yüzde 44'e çıkması bekleniyor. Norveç'in dünyanın ilk para kullanılmayan ülkesi olmasına karşı çıkanların sayısı da az değil. Özellikle ülkenin liberal kesimi tüm harcamaların güvenlik birimleri ve hatta özel şirketler tarafından bile izlenebilen cihazlarla yapılmasına karşı çıkıyor. Bu gruba göre insanlar istediklerini arkalarında hiçbir iz bırakmadan özgürce satın alabilmeli. Yani para kullanmamak kişisel hak ve özgürlükleri kısıtlayacak. Liberal Parti'den Guri Melby "Sebze ve meyve alırken bile bütün kişisel bilgilerinin kayıt altına alınması ve bu sayede sürekli takip edilmen kabul edilemez" diyor. Hatta hırsızlıkların dijital alana taşınarak daha büyük vurgunların yapılacağı ileri sürülüyor. Örnek olarak da son zamanların ünlü sanal para birimi Bitcoin aracılığıyla yapılan soygunlar gösteriliyor.
Suçsuzluğa doğru
Nakitsizliğe geçişin 'güvenlik ve özgürlük' tartışmaları üzerinde yürüdüğüne dikkat çeken uzmanlara göre ise Norveç, dünyanın ilk para kullanılmayan ülkesi olmaya en yakın adres. Toplumun büyük çoğunluğu zaten nakit para kullanmayı kendi isteğiyle terk etmiş durumda. Dolayısıyla ciddi bir kesim özgürlüklerinden taviz verdiğini düşünmüyor. Diğer taraftan Norveç, Avrupa'nın ilk suç işlenmeyen ülkesi olma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Örneğin ülkenin kuzeyindeki Svalbard bölgesinde 3'te biri yabancı göçmenlerden oluşan 3 bin kişi yaşıyor. Son bir yılda bu bölgede kimse tutuklanmadı. En büyük suçu trafikteki dikkatsiz sürücüler işledi. Ancak bölgedeki bir avuç güvenlik ekibi, dikkatsiz sürücülerden çok bilim insanlarından şikayetçi.
New York Times'ın haberine göre yetkililer, araştırmalarından sonra çöplerini toplamayan bilim insanlarından çok rahatsız. Suçsuzluğa doğru giden Svalbard'da üstelik neredeyse herkesin silahı veya tüfeği var. Yoğun dağların arasında bulanan bölgede yaşayanlar silahlarını sadece vahşi hayvanları özellikle de kutup ayılarını korkutmak için kullanıyor. Svalbard'ın en ilginç özelliklerinden biri ise bölgede işsizliğin yasak olması. Eğer orada yaşıyorsanız kesinlikle bir işinizin olması gerekiyor. Bu nedenle bölgede işsiz vatandaş bulunmuyor. İşsizliğin ve suç işlemenin yasak olduğu Svalbard'da ayrıca evsizlik de yasak listesinde bulunuyor.

@selcukeren5101