'Esas olan ifade özgürlüğü'

Gazetecinin başvurusu üzerine AİHM davayı üstlenir. Buna bakarken, öncelikle, AİHS sözleşmesini ve Avrupa Konseyi'nin Mart 2000 tarihli "Gazetecilerin Bilgi Kaynaklarını Açıklamamaları Hakkındaki Tavsiye"yi göz önüne alır.
Tavsiye metni, Konsey üyesi ülkelere AİHS'nin 10'uncu maddesini esas alma ve ona uymayı önermektedir. Açıklama konusundaki istisna, "yaşamsal önem ve ciddi nitelikteki şartlar" dır; ayrıca başka tüm "makul önlem ve seçenekler" denenmiş olmalıdır.
AİHS'nin 10'uncu maddesi ise şöyledir:
"Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak kamu makamlarının müdahalesi olmaksızın ve ulusal sınırlar dikkate alınmaksızın, görüşlere sahip olma; bilgi ve düşünce edinme ve bunları yayma özgürlüğünü içerir."
AİHM, yaptığı inceleme sonunda, "demokratik toplumda gereklilik" hususunu dikkate alarak Hollanda mahkemelerinin AİHS'nin hem 10'uncu maddesini ihlal ettiğine (yani gazetecinin kimliğini açıklamama hakkına haksız müdahale ettiğine) karar verir.
Şöyle der:
"Mahkeme bir yandan hükümetin (kamu otoritesinin) hileli bir davranışın olası etkisine dair kaygısını anlamaktadır. Fakat, diğer yandan, hukukun üstünlüğüne dayanan demokratik bir devlette kamuoyunun bilgilenme hakkının bulunduğu bu tür olaylarda, kamu otoritesi tarafından uygun olmayan yöntemlerin kullanımı da düşünceye sevk etmektedir."
Dolayısıyla, "..mahkeme dava konusu olaylarda, yarışan hakların dengesini gözeterek, demokratik toplumda özgür basını koruma ve güçlendirme lehine olunması gerektiğini düşünmüştür. Mahkeme, ..hükümetin başvurucunun (gazetecinin) kaynağının kimliğini bilmesinden elde edeceği faydayı, onu (gazetecinin) gizlemesindeki yarardan daha üstün bulmamıştır."
AİHM ayrıca tutuklamanın da hak ihlali olduğuna oybirliğiyle hükmeder.
İstanbul Barosu Dergisi'nin son sayısından Barış Günaydın'ın çevirisiyle aktardığım bu karar, günümüz (ve yarının) Türkiye'sinde muhabirlerimize ışık tutmakta.
Anlamı nettir: Doğruluğuna kanaat getirildiği sürece, haberleri adil işlendiği sürece, ülkedeki yasadışı işler ve haksızlıklarla ilgili kimliği saklı kaynaklardan elde edilen bilgi ve belgeler hukuka güven içinde, gönül rahatlığıyla kullanılabilir.