'Ancak, taraflar çözüm isterse…'

Kuzey İrlanda barış sürecine aktif olarak tanıklık edenlerden biri, İrlanda'nın dışişleri bakanı Michael Martin.
Tecrübelerini şu sözlerle anlatıyor:
"Kuzey İrlanda olayında gördük ki halk, eğer taviz vermek zorunda olduğunu anladığında kendi liderlerinin güvencelerine inanmak yerine karşı tarafın liderlerinin kendi tarafına anlattıklarına daha çok kulak veriyor. Bu yüzden, denebilir ki, o süreçte başarının önemli unsuru gizli görüşmeler olmuştur."
"Kuzey İrlanda gerçekten de modern medya çağında başarılı biten bir barış süreciydi. Unutulmasın, pek çok insan için haberler o bölgeyi anlamada belirleyici önem taşıyordu. Acılı süreç sırasında medya oradaki acılı ve korkunç gerçekleri herkese göstermeyi başardı. Haberciler yıllar boyunca gerçeği her yönüyle anlatmak için büyük cesaret, çaba ve fadakârlık gösterdi. Duruma ayna tuttular. Görünen manzara sıkıntılı ve zor bir manzaraydı. Habercilere şükran borçluyuz, çünkü işleri tam o olmasa da, çözüm için dolaylı yoldan büyük katkıları oldu."
Martin'e göre dini/etnik ihtilaflar için bazı taşların yan yana gelmesi gerek:
"Birincisi halkın gücüdür. Bu aslında başarılı liderlik hikayesi filan değildir. İrlanda meselesinde insanlar değişimin sadece mümkün değil, özlenen bir şey olduğunu gösterdi. Özellikle de çocuklarını kaybeden anneler inatla "biz ve onlar" ayrımına karşı çıktılar, kendi cemaatlerinde yüksek sesle "yeter artık, bitsin bu diyebildirler. Bu, umudu besledi. Sounda, "en kötüsü geldi geçti hissi hakim olmaya başladı, umut taşıyıcı güç oldu."
İkincisi; haber kuruluşları kilit rol üstlendi. Çatışan kesimlerle, siyasi liderleri arasında gerekli kanalları açtılar. Halk anketleri, nabız yoklamaları, sokak röportajları ve derin insan öykülerine dayalı haberlerle, siyasilerle yapılan mülakatlarla, en büyük engellerin aşılmasını sağladılar.
Silahlar sussa da işler kolay kolay bitmez. Kuzey İrlanda'da durum böyle. Şimdi yaraları sarmanın, geçmişle yüzleşip barışmanın zamanı. Sosyal dönüşüm için tabii ki yanlışların tekrarlanmaması önemli, ama iyiye giden işlerin de önemsenmesi gerekir." "Bizden alınacak ders şudur: Medya şiddetle buluşmuş ihtilafların en derinine inmeli ve onları alabildipğine deşmelidir.
Bunları iyice anlayarak açıkça halka anlatmalıdır. Siyasileri zorlamalı, utandırmalı, ve insanları empatiye itmelidir."