İçimizdeki el frenleri

Kafese 5 maymun koyarlar. Ortaya da bir merdiven ve tepeye de iple muz asarlar. Her bir maymun merdivenleri çıkarak muza ulaşmak istediğinde dışarıdan üzerine soğuk su sıkarlar.
Her bir maymun aynı denemeye giriştiğinde buz gibi soğuk suyla ıslatılmış olur. Bütün maymunlar bu denemeler sonunda sırılsıklam ıslanmıştır. Bir süre sonra muzlara hareketlenen maymunlar, diğerleri tarafından engellenmeye başlanır.
Suyu kapatıp maymunlardan biri dışarı alınarak yerine yeni bir maymun konulur. Ve bu yeni maymunun ilk yaptığı iş, merdivene tırmanmak olur. Fakat diğer dört maymun buna izin vermez ve yeni maymunu döver.
Daha sonra ıslanmış maymunlardan biri daha yeni bir maymunla değiştirilir. Ve yerine gelen, merdivene ilk yaptığı atakta dayak yer. Bu ikinci yeni maymunu en şiddetli ve istekli döven, ilk yeni maymundur.
Islak maymunlardan üçüncüsü de değiştirilir. En yeni gelen maymun da ilk atağında cezalandırılır. Diğer dört maymundan yeni gelen ilk ikisinin de yeni gelen maymunu niye dövdükleri konusunda herhangi bir fikirleri yoktur.
Son olarak en baştaki ıslanan maymunların dördüncüsü ve beşincisi de yenileriyle değiştirilir. Tepelerinde bir salkım muz asılı olduğu halde artık hiçbiri merdivene yaklaşmamaktadır.Çünkü artık burada işler böyle gelmiş ve böyle gitmektedir.
Bu nokta, organizasyonel negatif öğrenme ve şartlanmanın başladığı yerdir. Bundan sonrasında yeni gelenleri soğuk suyla ıslatmaya gerek yoktur. Negatif öğrenme sayesinde(!) fırsatlar tepenizde asılı dursa dahi, onlara hamledemezsiniz. Çünkü burada işler "artık" böyle gelmiş ve böyle gitmektedir.
Bu olguyu, değişim baskısını üzerinde fazlaca hisseden işletmelerde daha sık görüyoruz. Sermayedar, mevcut işlerin artık yürümediğini görmektedir. Yeni alanlara ve yeni fırsatlara açılmak istemektedir. Bu amaçla bizzat kendisinin yüreklendirdiği, kafası çalışan ve becerikli ekibi de vardır.
Fakat bir de baş etmeleri gereken bir sorun vardır: Kurumsal Negatif Öğrenme... Ekiplerden biri yeni bir fırsat alanı önerisiyle çıkar gelir. İş planı ve hatta geleceğe dair vizyonu da hazırdır. Bu "yeni" ve "farklı" alan, işletme için yabancıdır. Öneriyi getirenden ilk etapta istenen, "bunu daha önce en iyi kimlerin yaptığı" bilgisidir.
Tıpkı muza uzanan maymunun başına gelen, "önericinin" başına gelmiştir. Soğuk ve dondurucu sorularla cesareti kırılır, budanır... Kurumsal negatif öğrenmeden uzak durmakta fayda var.