Doğu’da işsizlik ve cari açığa ilaç olacak

Hafta başında Cengiz Holding'in Mardin ile Diyarbakır arasında 1.2 milyar dolarlık yatırımla kurduğu 5 fabrika, 17 tesisten oluşan Eti Bakır Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri'ne gittik. Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki Cumhuriyet tarihinin en büyük özel sektör yatırımı olan fabrikalar zinciri, bölgede gerek işsizliğe gerekse ithalata son verecek. Şu anda 17 tesisin 15'i devreye alınmış durumda. DAP diye bilinen amonyum fosfat gübresi üretimi başladı. Kobalt üretimi de bir haftaya başlıyor. Tesisleri gezerken Cengiz Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Cengiz ve Genel Koordinatör Ömer Mafa ile sohbet ettik.
ÜLKEME BORCUMDU
Cengiz Holding, Küre'deki madenden çıkarılan cevheri, Samsun'daki Eti Bakır'da işlerken elde ettiği piriti depoluyor. Sonra gübre üretimi için arayışa giriyor. 2011'de Mazıdağı Fosfat Tesisleri'nin ihalesi gündeme geliyor. Holding, 30 yıl kapalı kalmış tesisi, fosfat varlığı için ihaleyle satın alıyor. Küre'deki piriti Mardin'in Mazıdağı ilçesine demir ve karayoluyla nakledip tesisleri inşa etmeye başlıyor. Mehmet Cengiz yatırımı neden Samsun'da değil de Mardin'de yaptığını şöyle anlatıyor: "Mazıdağı'na 1.2 milyar dolar yatırdım. Bu tesisi Samsun'da da kurabilirdim. Uygun yerimiz vardı. Ama Doğu'ya yatırım ülkemize borcumuzdu."

BANKALAR YANAŞMADI
Cengiz, yatırımın büyük bölümünü özkaynaktan karşıladıklarını belirterek, "Tesisler Güneydoğu'da olduğu için yabancı bankalar kredi vermeye fazla yanaşmadı. Yüzde 70'i özkaynaklardan karşıladık" diyor.
HAVALİMANI GİBİ KULE
Tesisleri gezerken havalimanındaki kulelere benzer yapı dikkat çekiyor. 5 fabrika ve 17 tesis elektronik ortamda bu kuleden 7/24 izleniyor.
YERLİ OTODA DA KULLANILABİLİR
CENGİZ Holding Genel Koordinatörü Ömer Mafa da Mazıdağı'nda üretecekleri kobaltın akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayar ve elektrikli araçlar gibi birçok teknoloji ürününü çalıştıran bataryaların ana maddesi olduğunu belirterek, "Tesisimiz dünyanın sayılı üreticileri arasında olacak. Yerli otomobilini elektrikli yapmaya hazırlanan ülkemiz, kobalt sıkıntısı yaşamayacak" diyor.
GÜBRE VE METALDE İTHALATI ÖNLEYECEK
PEKI yatırımın cari açığa katkısı ne? Ömer Mafa, özetliyor: "Gübre fabrikasında hammaddenin yüzde 90'inin yurtiçinden sağlanması planlanıyor. Tesis, ihtiyacı olan elektriği de kendisi üretecek. Mazıdağı Fabrikası yılda 350 milyon dolarlık gübre ithalatının önüne geçecek. Aynı zamanda 270 milyon dolarlık metal ithalatı da önlenecek. Yani, Mazıdağı'ndaki yatırımın cari açığı azaltan etkisi 620 milyon dolar olacak." Mafa, tesisin yaratacağı ekosistemin 25 bin kişiye iş imkânı sağlayacağını da vurguluyor.