Görünmez bir heykel 18 bin dolara satıldı

Her gün yeni bir şok haberle güne başlıyoruz. Şok, şok, şok o kadar çok ki artık insan aynı tepkiyi bile veremiyor. Bir çoğumuz "Aaa öyle mi hiç şaşırmadım" modundayız. Bu haftanın şoku nedir diye sorarsanız... Buyurun taze bir şok haber size.
Sanat dünyası, zaman zaman hepimizi "Bu da mı olacaktı?" noktasına getiren olaylara sahne olur ancak İtalyan sanatçı Salvatore Garau'nun görünmez heykel satışı, 'Bu olacak iş değil' listesinde zirveye oynuyor. 15.000 Euro'ya (yaklaşık 18.300 dolar) satılan Lo Sono adlı eser, fiziksel olarak mevcut değil. Yanlış duymadınız, kelimenin tam anlamıyla 'boşluk' satın alındı.

SANATTA DÖNÜM NOKTASI
Sanatçının açıklaması ise tam bir kuantum fiziği dersi niteliğinde:
"Boşluk, sadece enerjiyle dolu bir alan. Onu boşaltsak bile, Heisenberg'in belirsizlik ilkesi gereği, o 'hiçlik' bir ağırlığa sahiptir. Dolayısıyla, enerjiye dönüşür ve parçacıklara ayrılarak biz olur."
Yani, eserin olmadığına inananlar aslında bir sanat eserinin içindeler. İlginç, değil mi? Bu noktada sanat camiasında bir dönüm noktasına geldik diyebiliriz: Artık eser üretmeye bile gerek yok! Gözle görülemeyen, elle tutulamayan, varlığı yalnızca sanatçının söylemiyle doğrulanan bir 'şey' satıldı ve alıcı, karşılığında bir sertifika aldı. Peki, bunun bir adım ötesi ne olabilir?

Boş çerçeveye bakıp "Bu bir sanat eseri" demek mi? Belki de sanat galerileri yakında 'hayali sergiler' düzenlemeye başlayacak. Benim aklıma gelen soru şu: Bu satış, sanatın algılarla ve kavramsallıkla oynayan doğasının bir zaferi mi, yoksa insan zekasıyla dalga geçen bir modern illüzyon mu? Gerçek sanatın, izleyicide bir duygu, düşünce ya da tepki uyandıran eserler olduğunu düşünenler için bu tür kavramsal işler, sanatın nereye gittiği konusunda kaygı verici. Ancak sanatın tamamen ticari bir oyun haline geldiğine inananlar içinse, bu satış, sistemin mükemmel bir parodisi olabilir. Sonuçta Garau bir sanatçı mı, yoksa çağın en iyi pazarlamacılarından biri mi? Belki de gerçek sanat eseri, heykelin kendisi değil, onun etrafında yaratılan bu tartışmadır. Ve eğer böyleyse, hepimiz bu görünmez eserin bir parçasıyız. Sahi siz olmayan bir esere para verir misiniz. Böyle anılmak istenen bir koleksiyoner olmak istiyorsanız o ayrı tabii ama yine de bir yere varmayan, hiçbir amaca hizmet etmeyen bir durum. Gerçi günlerce muzu konuştuktan sonra hiçbir şeye şaşırmıyorum, yine de yorum sizin.

***

2025 İKLİM AKTİVİSTLERİ NEREDE?
İklim aktivistleri, 2022 yılında müzelerde gerçekleştirdikleri sansasyonel eylemlerle dikkat çekmişlerdi. Özellikle ünlü sanat eserlerine yönelik protestolar, medyada geniş yer buldu. Ancak, bu eylemlerin somut bir değişim yaratıp yaratmadığı tartışma konusu oldu. 2023 ve 2024 yıllarında ise aktivistlerin sesleri daha az duyulur hale geldi. Belki de bu sessizlik, strateji değişikliğinin bir göstergesiydi.

2025 yılına geldiğimizde, iklim aktivistleri tam bitti derken hızla sahalara geri döndüler. Londra'daki Westminster Abbey'de bulunan ünlü doğa bilimci Charles Darwin'in mezarı, Just Stop Oil adlı iklim aktivistleri tarafından hedef alındı. Sabah saatlerinde iki aktivist, anıta turuncu sprey tebeşirle '1.5 is dead' yazdı. Bu ifade, küresel sıcaklık artışına dair son raporlara gönderme yapıyor. İklim Aktivistleri, cezalarının hafifletilmesini talep ediyorlar şimdi.

Londra'da Just Stop Oil hareketinin bir parçası olan 16 çevreci aktivist, Van Gogh tablosuna çorba fırlatmaktan otoyollarda trafiği durdurmaya ve petrol tesislerini bloke etmeye kadar uzanan eylemleri nedeniyle 15 aydan 5 yıla kadar değişen hapis cezalarına çarptırılmıştı. Şimdi ise bu cezaların adaletsiz olduğunu öne sürerek temyize gidiyorlar. Aktivistler, eylemlerinin 'meşru müdafaa' kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini savunuyor. Çevreci örgütler Friends of the Earth ve Greenpeace U.K., beş protestocunun cezalarının hafifletilmesi için hukuki süreci destekliyor. Dünya nereye gidiyor diye sorguladığımız bir an daha. 2025 model iklim aktivistleri korkarım cezalar da hafifletilirse daha çok müzede protesto yapacak. Bekleyelim ve görelim.