Evren ve Kurucu irade

Kenan Evren, savunmasını yaparken, "Teşebbüs halinde kalsaydı ancak darbeyi yargılayabilirdiniz. Oysa biz başarılı olduk. Kurucu iradeyiz" demiş. Gerçekten de, eski Türk Ceza Kanunu'nun 146'ncı maddesi ve ona tekabül eden yeni TCK'nın 309'uncu maddesi, teşebbüs halinden söz ediyor. Ama bunun anlamı, Evren'in açıkladığı gibi değil. Hüküm, "Anayasal rejime karşı suçlar, teşebbüs halinde kalsalar dahi cezalandırılır" şeklinde değerlendirilmeli. Belki madde, gerçekleşen bir darbenin sanıklarının cezalandırılmasının, zaten mümkün olamayacağı önyargısı altında şekillenmiştir. Ama her halükârda, yargılama fırsatı doğduğunda, hiçbir hâkim, darbeyi yapan komuta heyetine "Siz Kurucu iradesiniz, size dokunamam" demeyecektir. Aksini düşünmek, askeri müdahaleyi teşvik anlamına gelir. Başaramazsan okkanın altına gideceksin; başardığın takdirde Kurucu irade olup, ülkenin başına geçeceksin.
12 Eylül referandumu sırasında "Darbeyi gerçekleştirenler yargılanmayacak; göz boyanıyor" diyenlere bir çift sözüm var: Hiç değilse yanıldığınızı kabul edin. Aradan uzun zaman geçtiği için, yüzlerce sanıklı bir dava söz konusu olmayabilir. Fakat böyle bir davanın açılması dahi, Türk milletinin, seneler sonra bile darbeyle hesaplaştığını gösterir ve demokrasiye önemli katkı sağlar.