İngiltere'de seçim ve sürpriz

İngiltere yeni bir seçime girmek üzere ve işler biraz karışık görünüyor. 6 Mayıs'ta sandığa gidecek Britanyalıların 1997'den beri devam eden İşçi Partisi iktidarına son vereceği artık kesinleşmiş görünüyor. Yapılan bütün kamuoyu araştırmalarında David Cameron'un başkanı olduğu Muhafazakâr Parti' nin İşçi Partisi'ni 10 puan geride bıraktığı görülüyor. Öte yandan Nick Clegg'in bakanlığındaki Liberal Demokrat Parti büyük bir çıkış yaparak işleri karıştırmış durumda.
Bu partinin % 30 dolayında bir oy alırsa İngiltere'de geçerli olan seçim sisteminin her zaman korkulmuş bir özelliğinin işlemesine, alınan oyla parlamentodaki sandalye sayıları arasında çok şaşırtıcı bir çelişkiye yol açabilir. Sunay Times gazetesinin yaptığı bir analize göre şimdi 'Lib-Dem balon' denilen bu durumun ortaya çıkması halinde Muhafazakarlar en çok oyu almakla birlikte mecliste en az sandalyeye sahip parti olabilir. Her şey yolunda giderse ve bu şaşırtıcı kural işlemezse Muhafazakârlar % 35-37, İşçi Partisi % 30, Liberaller % 25 oy alabilecek, parlamentoda da şimdi, o sorunlu durumu tanımlamak için kullanılan 'askı' durumu gerçekleşmeyecek. En korkulan oy dağılımında Liberaller % 30, Muhazfakârlar % 35, İşçi Partisi %28-30 oy alabilir ve buna rağmen gene İP oyda azınlık mecliste çoğunluk partisi olabilir.
İşçi Partisi'nin nasıl ve niye bu hale düştüğü çok tartışılan bir konu. Oysa 1997'de iktidara geldikten sonra İP ekonomiyi çok uzun bir süre büyütmüş, toplumsal dönüşüm anlamına gelecek önemli kararlar almış, İrlanda'yla devam eden sorunun çözümünde çok etkili olmuştu. Aslında o yıllarda da İP'yi, Thatcher'ın İngiltere'ye tarihsel bir dönüşüm yaşattığı kabul edilen MP'sinden farklı kılan nedir sorusu çok sorulmuştu. İP bu eleştirilere bugün artık pek kimsenin anımsamadığı '3. Yol' kavramını üreterek karşılık vermişti. 3. Yol bir anlamda liberal demokratik tezlerle ve onun kapitalizmle kurduğu kopmaz ilişkiyi kabul ederek yola çıkan bir sol hareketti.
İşler 11 Eylül sonrasında değişmeye başladı. Başbakan Tony Blair Bush'un dünyadaki en önemli destekçisi olmuştu. Irak'a yapılan ve tam bir fiyaskoyla neticelenen müdahale, o dönemde Bush'a verdiği koşulsuz katkı, sosyal demokrat olduğunu unutarak sürdürdüğü politikalar sonunu getirdi. Bu dönem yalnız onu koltuğundan etmekle kalmadı öyle anlaşılıyor ki şimdi İP'yi de iktidardan edecek.
Yıllar yılıdır İP'yi Tony Blair'le birlikte yöneten ve ondan sonra Başbakan olan Gordon Brown ise son haftalarda tepe taklak gidiyor. Önce yapılan televizyon tartışmasında diğer iki liderin de gerisinde kaldı. Ardından geçen hafta ayak üstü yaptığı tartışmadan sonra kendisiyle konuşan kadın seçmene, üstünde unuttuğu açık mikrofondan duyulup kaydedilecek şekilde 'kıt akıllı' deyince kıyamet koptu. Bütün gazeteler söylediği kendisine dinletildiğinde elleriyle yüzünü kapatıp masanın üstüne yığılmış fotoğraflarını bastılar ki, o resim herhalde siyasal çöküşün simgelerinden birisi olarak uzun süre akıllarda ve göz önünde bulundurulacak.
İşlerin bu noktaya gelmesine yol açan üç unsurdan söz edilebilir. Birincisi, ekonomi çok kötü gidiyor. Kriz İngiltere'yi şiddetle vurmuş durumda. Enflasyon artıyor. İşsizlik oranı yüksek. Ülke sürekli bir biçimde göç alıyor. (Nitekim, kadıncağız Brown'a bu göçmen meselesini soruyordu.) Gelen her yeni insan yerleşik birisinin ekmeğini ya elinden alıyor ya bölüyor. İkincisi, sosyal güvenlik sistemi neredeyse bütünüyle çökmüş durumda. Sağlık hizmeti neredeyse verilemiyor. Eğitim sisteminde aynı derecede rahatsızlık var. İngiltere'nin bu alanda çağın gerisine düştüğü söyleniyor. Üçüncüsü gene Irak savaşından beri devam eden uluslararası ilişkiler ve o bağlamda İP'nin adeta karakterini yitirmiş bir parti olması.
İşin özü, İngiltere'deki seçim dikkatle izlenmesi gereken, o ülkenin sınırlarını aşacak bir politik oluşum.