İlk 3 madde sendromu

Bir konuya açıklık getirmek zorundayız. Zira tartışma yaratan soruyu soran benim. Mesele, Anayasa'nın değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek ilk üç maddesiyle ilgili. Daha doğrusu Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç'ın verdiği yanıtla bağlantılı. Kaldı ki Meclis'in yeni yasama dönemine başladığı 1 Ekim'de TBMM'deki resepsiyonda karşılaştığımız Kılıç'a bu konunun arka planını yazacağımı da söyledim.
Başkan Kılıç'ın beyanat için gazete tercih edip etmediği hususu benim dışımda. Ancak bildiğim kadarıyla gazete ve gazeteci ayrımı yapılmış değil. 6 Eylül'de, yeni adli yılın açılışı vesilesi ile TBMM bahçesindeki davete katılan temsilciler Anayasa Mahkemesi Başkanı ile kısa süre sohbet imkânı buldu. Ve birbirinden bağımsız şekilde referandumun ardından görüşme talebini iletti. Neticede, Başkan Kılıç, 28 Eylül'de 4 gazete temsilcisi ile makamında konuştu.

***
Yanıtı, sonradan kafa karışıklığına yol açtığı için Kılıç'a yönelttiğim soruyu anımsatayım:
"Anayasa'nın ilk 3 maddesi sizin için kırmızı çizgi midir? İlk 3 maddeye dokunulabilir mi?"
Peki, bu soru üzerine Kılıç, ilk üç madde için "Değiştirebilir" dedi mi? Esasen, cümlesinin girişinde "değiştirme-dokunma" ekseninde gidip gelen, bunu çağrıştıran şeyler söyledi. Lakin meramını tam anlatamadığını fark etti ve ifadesini açma gereği hissetti. Nitekim sohbetin bu bölümünde ben, tekraren ve teyiden Başkan'ın değerlendirmesini özetleme hassasiyeti gösterdim. Kılıç dedi ki...
"Bence ilk 3 maddeyi dondurmak evrensel hukuk kurallarına uygun değil. Aksi halde Anayasa'yı dondurursunuz."
Sonra, devam etti:
"İlk 3 maddeye zenginlik katan maddeler, ilk 3 madde dışındaki maddeler. Anayasa Mahkemesi, ilk 3 maddeyi zenginleştiren düzenlemelere izin veriyor, içini boşaltanlara ise izin vermiyor."
Ve nihayet, bakış açısını şöyle netleştirdi:
"İlk üç maddeyi hayata geçiren diğer maddelerdeki değişikliklerle zaten onu zenginleştiriyorsunuz. Örneğin, Anayasa Mahkemesi, son anayasa değişikliğini 'hukuk devleti' yönüyle ilk 3 maddeye aykırı görmedi. O nedenle gerektiğinde ilk üç maddeye pozitif olarak dokunulabilir. 'Dokunulur' derken olumlu anlamda bir süreçten söz ediyorum!"
***
Olayın özü bu...
"Haşim Kılıç, devletin ve cumhuriyetin nitelikleri ile bölünmezliğini, resmi dilini, bayrağını, başkentini, milli marşını tanımlayan ilk üç maddede değişiklik yapılmasına kapı araladı mı?" sorusuna yanıt arayanlar yukarıdaki bilgiler ışığında merakını giderebilir!