Kayıtdışı akıl dışı

Cumhuriyet Halk Partisi'nin seçim beyannamesindeki ekonomik vaatlerin kaynak sorunu, gündemin baş maddesi... Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, temel iki adres gösteriyor; Bütçe ve kayıt dışı... Bütçe fasılları arasında kaydırma ve harcama önceliklerine Maliye Bakanı uzun uzun cevap verdi. Ben ikinci kaynak olan kayıt dışı üzerinde duracağım.
Rahmetli Adnan Kahveci Maliye Bakanı iken her salı Sultanahmet Yeşil Ev'de ekonomi basını ile buluşur ve gündemi tartışırdı. Kendisi de zaten Ekonomik Bülten'de "Mehmet Aslıcihan" takma adıyla yazılar yazardı. Sıkça sorulan soru şuydu: "Ekonominin yüzde kaçı kayıtdışında?" Kahveci'nin zekice cevabı şu olurdu: "Sen kaç olmasını istersen o kadarı... Ben uydurana kadar sen uydur. Eğer ölçebilseydim ekonomi zaten kayıtdışında olmazdı."
Kılıçdaroğlu'nun kaynaklar için "daha fazla vergi mi?" sorusuna cevabı "hayır, kayıtdışını kontrol edeceğiz" şeklinde... Ancak kayıtdışını kayda alma konusunda zaten belli bir yere kadar geldik. Özellikle bilgi ve iletişim araçları vasıtasıyla vergi idaresi reformu yardımıyla kayıtdışının kayda değer kısmı, bütçelendi.
Hal böyle iken kayıtdışını kayda almayı ekonomik vaatler için kaynak olarak göstermek, bana Nasrettin Hoca'nın, kendisine "borcunu ne zaman ödeyeceksin bana" diye soran adama verdiği cevabı hatırlatıyor: "Şu bahçeyi görüyor musun? Oraya diken ekeceğim, gelip geçen koyunların tüyleri o dikenlere takılacak. Onları eğirip pazarda satacağım, iplerin parasıyla borcumu sana ödeyeceğim." Alacaklının bu hesaba gülmesi üzerine de Hoca "peşin parayı görünce nasıl da gülüyorsun" der. Özetle kayıtdışı, güvenilerek hesap yapılamayacak kadar akıldışı kaynaktır.
Borç silmeye gelince... Kılıçdaroğlu, bankaların vatandaşın 19 milyar liralık borcunu, varlık yönetim şirketlerine 2.8 milyar liraya devrettiğini söylüyor ve %80 borç silmenin zaten bankaların vazgeçtiği kısma denk geldiğini savunuyor.
Ancak iki sorun var. Birincisi, bankalar zaten bu devri kendi ortalıkları olan varlık şirketlerine devredip muhasebe oyunu yapıyorlar. İkincisi, bunu da bilançolarında toksik varlık olarak gösterip vergi avantajı sağlıyorlar. Özetle silinecek olan kısım için Hazine kapısına, borcu silindiği iddia edilen vatandaşın kapısına dayanacaklar. Borcunu ödeyen vatandaş ise bunu enayilik vergisi diye içselleştirir artık.