Günay markası davası
Sabah'ın 21 Ekim 2014 tarihli haberinin başlığı: Gecelerin Kralı İsim Hakkını Geri Aldı.
Spotu okuyalım: "Günay Tuncel, adını dört yıl izinsiz kullanan işletmeciye açtığı davayı kazandı.
Mahkeme, eğlence hayatının en itibarlı markasını gerçek sahibine geri verdi."
Başlık ve spotta yapılmış editör hatalarının altını çizelim:
Öncelikle bu bir geri alma ya da verme davası değil; tescile ve terkine ilişkin bir dava. İkinci olarak, bir markanın 'en itibarlı' olup olmadığına karar verecek kişi editör değildir. En, tek, ilk gibi sıfatları kullanırken dikkatli olmak gerekir.
Haberin özeti
Muhabirimiz Fatih Ulaş tarafından yapılan haberi, kendi cümleleriyle ve kısaca özetleyelim:
Bayram Yıldız da bu kişiden marka patentini satın aldı."
Maddi hatalar
Bazı maddi hataları düzeltelim: Tuncel 65 değil 75 yaşında. Tuncel'in maddi sıkıntılar yaşadığı doğru olsa da 'bir huzurevine düştüğü' iddiası doğru değil.
Hattızatında genelde huzurevi ile birlikte kullanılan 'düşmek' kalıbı çok yakışıksız.
Konuyla alakalı haberler de son günlerde değil Savaş Ay hayattayken yayımlanmış.
Bir başka editoryal hata da ara başlıkta yapılmış. 'Haksız Kazanç Sağladı' şeklindeki başlık davacının davalıya yönelik 'Tuncel'in markaya kazandırdığı şöhretten haksız şekilde yararlandılar' ithamından alınmış. Ama sanki mahkemenin kararıymış gibi sunulmuş.
Haliyle Bayram Yıldız ve BVS Group habere itiraz etmiş. Bu yüzden ertesi gün Sabah'ta Günay Markasını Biz Yaşatıyoruz başlıklı 'sözde' bir düzeltme haberi yer almış. Metinde şöyle bir cümle var: "SABAH'a konuşan Yıldız, "Günay markasının tartışmasız kurucusu Günay Tuncel'e ait olduğuna yönelik kararın Yargıtay'ca onanmadığı sürece üzerine tescilli olan 'Günay' restoranın işletmesinin kendisinde olduğunu" söyledi."
Oysa Yıldız'ın yaptığı açıklamada içinde 'tartışmasız kurucusu' gibi ifadeler geçen böyle bir cümle yok. Tırnak yanlış kullanılmış, hata yapılmış.
Yıldız'ın savunması
İkinci haber üzerine Bayram Yıldız daha ayrıntılı bir açıklama gönderdi. Özetle şöyle diyor:
Bu halde davacıların herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacakları da aşikârdır."
Cevap hakkına saygı
Bayram Yıldız'dan gelen açıklamada, BVS Group'un Günay markasına yaptığı yatırımlardan da söz edilmiş.
Bunlar ilgi alanımızın dışında. Teknik olarak kimin haklı ya da haksız olduğu hususu da.
Bunlara kamuoyu ve yargı karar verecek.
Fakat temel gazetecilik ilkeleri bakımından Bayram Yıldız'ın haklı olduğu hususların altını çizmemiz gerek:
- Sözünü ettiğimiz dava şu an Yargıtay aşamasında ve karar henüz kesinleşmiş değil. İlk haberde buna değinilmemiş; eksik bilgi verilmiş.
- Haberde davacının iddialarına yer verilmiş ama davalının yani Yıldız'ın savunmasına yer verilmemiş. Oysa bu aşamada mahkemenin görüşü de dahil bütün tarafların görüşleri sadece birer görüştür ve birbirlerine üstünlükleri yoktur.
- Hem ilk haberde hem de ikinci gün yapılan devam haberinde Yıldız'ın 'cevap hakkı'na gereken saygı gösterilmemiş.
Haber dosyadan büyüktür
Adliye haberleri ile alakalı olarak benzer sorunları yaşıyoruz.
Unutmayalım: Gazetecilik ve zabıt katipliği farklı mesleklerdir.
Gazeteci 'zabıt katibi' olmadığı gibi avukat, savcı ya da yargıç da değildir. Taraflar arasında tarafsız kalmalıdır.
Haberin gözlemcisi ve araştırmacısı olmalı, araştırma ve gözlemlerini 'efradını cami, ağyarını mani' bir üslupla sunmalıdır.
Sonucu kesinleşmemiş davalar hakkında haber yaparken sürecin hangi aşamada olduğu hakkında bilgi vermeli ve dikkatli bir dil kullanmalıdır.
En önemlisi 'cevap hakkı'nı kullandırırken sadece aktarıcı olmalı, muhabirlik gururunu, kendi duygu ve düşüncelerini işe karıştırmamalıdır.
Hep söylüyoruz:
Haber, mahkeme dosyasından büyüktür.
Dosya üzerinden haber yapma alışkanlığı, gazetecileri ve gazeteleri hata yapmaya zorluyor. Haberi bir an önce verme telaşı, haberin etraflı bir şekilde araştırılıp ortaya çıkarılmasına engel oluyor. Haberi ilgi çekici başlık ve spotlarla sunma merakı ise olayları bağlamından koparıyor.
Hukuk incelik gerektiren bir alan; kavram ve kelimelerin yanlış kullanılması mağduriyetlere yol açabilir. Dikkatli olalım.
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.