Kil silindir

Bir yandan BM, bir yandan ABD, bir yandan da AB... İran'a ekonomik kıskaç her geçen gün daha da daraltılıyor. Dün "Total" grubu da İran'la ilişkilerini askıya aldığını açıkladı.
Ancak bu zor günlerde İngiltere'den anlamlı bir jest geldi. Daha doğrusu, yılın kültürel ve tarihi açılımı... Anlatayım:
Şu sıralar Tahran'da bir müzede bir kil silindir sergileniyor. Bizim tarih kitaplarında "Büyük Kiros", "Büyük Kuraş", "II'nci Keyhüsrev" veya "II'nci Kiros" diye geçen, M. Ö. 576 - 529 yılları arasında yaşamış, iki Pers devletini birleştirerek büyük Pers İmparatorluğu'nu kurmuş, Akamanış Hanedanı'ndan "II'nci Cyrus"ün silindiri.
Üzeri silme dönemin diplomasi dili olan Akatça çivi yazısıyla kaplı silindir, Büyük Kiros'un M. Ö. 539'da Babil'i ele geçirmesinden hemen sonra hazırlandı. Silindirde, Büyük Kiros bin yıllar ötesinden şöyle sesleniyor:
"Ben, dünyanın kralı, büyük kral, güçlü kral, Babil kralı, Sümer ve Akad kralı, dört çeyreğin kralı, büyük kral, Ansan kralı Kambis'in oğlu, büyük kral, Ansan kralı Teispes'in ebedi kraliyet soyundan gelen Kiros'um. Babil'e barışçı bir şekilde girdiğimde kraliyet sarayına yerleştim. Zevkler ve mutluluklar ortamına. Büyük efendimiz Marduk bana, Babil'i sevdiren yüce bir kalp bahşeyledi. Günlük işlerimle bu cömert kalbim bana yol gösteriyor. Büyük ordum Babil'e kan dökmeden yürüdü; kimsenin Sümer ve Akat halklarını korkutmasına izin vermedim. Babil'in ve tüm kutsal merkezlerinin iyiliğini aradım. Nabonide'in (Son Babil kralı) ona yüklediği ve ne tanrıların istediği, ne de halka yakışan angaryaya son verdim. Bezginliklerini ortadan kaldırdım, onları özgürlüklerine kavuşturdum. Büyük efendimiz Marduk, icraatlarımdan hoşnut kaldı. Beni kutsadı..."
Büyük Kiros silindirde daha sonra halka can, mal, namus güvencesi verdiğini, dil, din özgürlüğü tanıdığını, kimsenin inancına karışmadığını, her türlü inanca saygı gösterdiğini, ırk ayrımcılığını ortadan kaldırdığını, yöneticilerini seçme hakkı tanıdığını, devletler arasındaki anlaşmazlıkların barışçı yollardan çözümü için uğraştığını anlatıyor.
Büyük Kiros'un kil silindiri 1879'da Babil'deki kazılarda bulundu. Yani Irak'ta. Irak'ın Osmanlı'nın vilayeti olduğu dönemde. Ve... İngiltere'ye götürülüp British Museum'da sergilenmeye başladı.
İşte İran'ın ambargolarla bunaltıldığı şu sıralar, İngiltere, "Büyük Kiros'un silindiri" ni 4 aylığına Tahran'a gönderdi.
Silindirin özelliği ve önemi şu: Tarihin en eski insan hakları bildirgesi o.
Bir kenara not edin: Cumhuriyet'in 87'nci yıldönümünü kutlayacağımız 29 Ekim tüm dünyada "Büyük Kiros günü" kabul edildi.
Yani, küllerinden doğmuş bir devletin kuruluşunu tamamlayan yasa ile insanı kölelikten bireyliğe yükselten bildirge 2457 yıl farkla aynı gün yayınlandı.
Onun için bu coğrafyaya vurgunum ya...