Libya krizi ve ABD

İslamiyet düşmanı filmin Müslüman dünyasında yarattığı anti-Amerikan infial üzerine çok yazılıp çizildi. Peki, bu tepkinin ABD üzerinde etkisi ne olacak? ABD kamuoyu ve Obama yönetimi nasıl etkilenecek? Bu sorulara cevap vermek için ABD'nin Bingazi'de yaşadığı şokun etkisini doğru değerlendirmek gerekiyor. Hem toplumsal anlamda hem de dış politika bağlamında küçük ölçekte bir travma yaşıyor ABD. Bingazi saldırısı sonrasında elçisini kaybeden Washington'un Arap dünyasına önyargısız ve normal şekilde yaklaşması artık gittikçe zorlaşıyor. Elçi Christopher Stevens'ın trajik sonu özellikle ABD Dışişleri Bakanlığı'nda derin izler bırakacak.
İsterseniz ABD'nin bu olaylara nasıl bir tepki vereceğini iki ayrı zaman diliminde inceleyelim. Önce "kısa dönemde ne olur" diye soralım. Sonra uzun vadede bu krizin nasıl bir etkisi olacağını tartışalım. Kısa dönemde bu kriz en çok ABD seçimleri ve Suriye açısından önemli olacak. Olaylar ABD başkanlık seçimleri kampanyasının ciddi şekilde kızıştığı bir ortamda gerçekleşti. Seçimlerde hemen hemen hiç rol oynamayan dış politika birden gündeme girdi. Cumhuriyetçi aday Romney bu krizi Obama'yı eleştirmek için fırsat bildi ve ABD'nın zayıf duruma düşmesini Obama'nın liderlik zaafına bağlayan bir konuşma yaptı.
Fakat Romney beklemediği bir tepkiyle karşılaştı. ABD medyası ve kamuoyu Romney'nin eleştirisini bu trajik ve zor dönemde son derece yersiz ve zamanlama açısından yanlış buldu. Kendi partisi bile Romney'nin krizi siyasete âlet etmesini eleştirdi. Sonuç olarak kriz boyunca soğukkanlı ve dengeli davranan Obama kazançlı çıkarken, Romney'nın kamuoyundaki imajı daha da zedelendi. Romney bu krizden zararlı çıkarken, artık Obama'nın seçimleri kazanma şansı biraz daha yükseldi diyebiliriz.
Kısa dönemde bu kriz sadece ABD başkanlık seçimlerinde değil ABD'nin Suriye politikası üzerinde de çok etkili olacak. Nasıl mı? Kısacası, artık Washington'un Suriye'ye müdahale etmesi daha da zor hale geldi. Amerikan sistemi içinde, Suriye'de muhalefete destek için Libya tipi bir askeri müdahaleyi savunanların ellerinde artık hiçbir koz kalmadı. Şöyle bir düşünün: ABD Libya'da yeni bir rejimin kurulması için bu kadar katkı yapıyor ve bu yeni Libya'da Kaddafi sonrası rejim kurulduktan sadece birkaç ay sonra ABD elçisi öldürülüyor. Siz ABD yönetiminin yerinde olsanız şimdi Suriye'de Libya benzeri bir müdahale yapmak ister misiniz? Çok yanlış ama Washington'da algılama "gelen gideni aratır" şeklinde gelişiyor. ABD kamuoyunun Arap devrimlerine bakışı gittikçe negatif hale gelecek bundan sonra.
Bütün bunlar kısa dönemde yaşanacak gelişmeler. Peki ya uzun dönemde ne olur? Kanımca bu kriz uzun dönemde ABD'deki izolasyonist gidişi daha da hızlandıracak. Irak ve Afganistan savaşları nedeniyle zaten çok yıpranmış, Ortadoğu ve İslam dünyasından çıkmak isteyen, bu bölgeden bıkmış ve kendi ekonomik sorunlarına odaklanmak isteyen bir ABD halkı ve Obama yönetimi var karşımızda. Bu krizle beraber ABD'nin uzun dönemli stratejik hesaplarında Arap dünyasının rolü azalırken ülkenin azalmakta olan dış politika ilgisi ve enerjisi Çin'e doğru kayacak.