Daron Acemoğlu: İşsizlik kısa sürede düşmez

Dünya'da en fazla bilimsel atıf alan on iktisatçıdan biri olan Türkiyeli Prof. Dr. Daron Acemoğlu geçen hafta Bahçeşehir Üniversitesi'nde ağırlandı. Nobel İktisat Ödülü'ne en yakın adaylar arasında ismi geçen Acemoğlu'nun bilimsel çalışmalarının çok ustaca bir takdimini Rektör Prof. Dr. Yılmaz Esmer yaptı.
İktisatçı Acemoğlu, standart ders kitaplarına, çok genç yaşında "yeni büyüme teorileri" başlığı altında giriyor. MIT'den IMF Başiktisatçısı Prof. Dr. Olivier Blanchard, Macroeconomics kitabında, Acemoğlu'nun, ekonomik büyüme ve kurumlar arasındaki ilişkiden yola çıkarak "demokrasinin mi fert başına geliri çoğalttığı yoksa fert başına yüksek gelirin mi demokrasiyi getirdiği?" sorusuna cevap aradığını belirtiyor.
Acemoğlu'na göre, eski kolonilerin tarihi incelendiğinde, bu kolonilerin büyüme performansı, kolonizatörler tarafından oluşturulan kurumların şekline bağlı olarak değişiyor. Bu da bize kurumların, ekonomik performans üzerindeki rolünün tesadüflere bağlı olarak değiştiğini gösteriyor.
Gelelim Acemoğlu'nun, küresel ekonomiye önemli etkisi olan ABD ekonomisi hakkındaki düşüncelerine... Acemoğlu, ısrarla, kısa dönemli değil, uzun dönemli iktisadi sorunlarla ilgilendiğini belirtiyor ama, ABD ekonomisinin kısa dönem sorunları için de yol gösterici bazı ipuçları veriyor. Mesela, 2012'de yapılacak ABD Başkanlık seçimlerine kadar, ABD'de işsizlik oranının yüzde 8'in altına çekilmesinin mümkün olamayacağını ileri sürüyor. Bu zorluğu, Amerika'da hane halkı borçlarının yüksek olmasına bağlıyor.
Biz de Amerikan ekonomisini iyi bilen Acemoğlu'nun bu değerlendirmesinden yola çıkarak, bazı öngörülerde bulunabiliriz ve Amerikan Merkez Bankası'nın işsizlik yüzde 8'in altına gerileyinceye kadar gevşek para politikasını sürdüreceğini söyleyebiliriz.
Ayrıca, bu işsizlik değerlendirmesinden bir siyasi tahmin de çıkıyor. 2012 Başkanlık seçimlerinde Barack Obama'nın işsizlik sorununu çözerek oy almasının mümkün olamayacağı anlaşılıyor. O halde Obama nasıl oy alacak? Obama, son Bin Ladin operasyonunun rüzgârıyla seçim kampanyasını yürütecek ve terörü yendiğini söyleyerek oy isteyecek. İşte bu nedenle, Bin Laden'in öldürülmesi önümüzdeki başkanlık seçimi hazırlığıyla bağlantılı bir operasyon olarak akıllara takılıyor.
Gelelim dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin'deki gelişmelere... Acemoğlu'nun Çin ekonomisi üzerine de ilginç bir değerlendirmesi var. Acemoğlu, Çin'in teknoloji üretmeden büyüdüğünü ileri sürüyor. Devletin eli altındaki kaynakların devlet kuruluşlarınca kullanıldığını belirterek, bu tür bir büyümenin sürdürülemez olduğunu düşünüyor.
Türkiye'ye gelince... Acemoğlu, Türkiye'de, demokratikleşmede değil, demokrasinin konsolide olmasında problem yaşandığını söylüyor. Ve Bahçeşehir Üniversitesi de, Daron Acemoğlu gibi uluslararası bir değere yaptığı ev sahipliğiyle, üniversitenin aslında ne olması gerektiğini ortaya koyuyor.