Her yıl milyonlarca diş macunu kutusu, satın alındıktan sadece birkaç saniye sonra çöpe gidiyor. Binlerce ağaç kesiliyor ve milyonlarca ton su israf ediliyor. Dünya genelinde 1.5 milyar kutu çöp olurken, Türkiye'de de yılda 816 ton karton, diş macunu ambalajlarına harcanıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın öncülüğünde hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi de, her gün milyonlarca kişinin kullandığı diş macunlarının kutularına da dikkat çekiyor. İlk bakışta masum görünen bu ambalajlar, aslında çevreye büyük bir yük getiriyor.
DOĞA FEDA EDİLİYOR
Bir diş macunu kutusunun ortalama kullanım süresi yalnızca birkaç saniye. Tüketici, ürünü alır almaz karton kutuyu çöpe atıyor. Ancak bu kutuların üretimi sırasında kullanılan ağaçlar, enerji ve su gibi kaynaklar düşünüldüğünde, bu alışkanlık ciddi bir çevresel maliyete neden oluyor. Diş macunu kutuları, temelde ürünün raflarda daha şık görünmesi için tasarlanıyor. Oysa tüp, ürünün korunması için yeterli. Çevre dostu tüketiciler, karton kutuların gereksiz bir israf olduğunu savunurken, uzmanlar ise markaların 'çevreci' alternatiflere yönelmesi gerektiğini dile getiriyor.
ÇEVREYE ZARARI KORKUNÇ
Diş macunu kutularının çevreye verdiği zararlar, çarpıcı boyutlara ulaşmış durumda. Her yıl Türkiye'de sadece diş macunu kutuları nedeniyle 816 ton karton tüketiliyor ve 13 bin 872 ağacın kesilmesine yol açıyor. Bu süreçte 29 bin 376 ton karbondioksit atmosfere salınırken, 217 bin 872 kilogram havayı kirleten gaz çevreye yayılıyor. Üretim sırasında tüketilen fosil yakıt miktarı ise tam 1 milyon 428 bin litreye ulaşıyor. Ambalajların neden olduğu tahribat sadece bununla sınırlı değil. Her yıl 69 bin 360 metrekare ormanlık alan yok edilirken, 21 milyon 216 bin ton ile 31 milyon 8 bin ton arasında temiz su israf ediliyor. Diş macunu kutuları için harcanan elektrik miktarı ise 3 milyon 264 bin kWh. Yani, tam 816 ailenin 19 aylık elektrik tüketimine eşdeğer.
KÜRESEL İSRAF SÖZ KONUSU
Dünyada her yıl 1.5 milyar adetin üzerinde diş macunu kutusu üretiliyor. ABD'de, her yıl yaklaşık 900 milyon adet diş macunu kutusu çöpe gidiyor. İngiltere'de ise yılda 262 milyon adet diş macunu kutusu üretiliyor. Bu üretim sonucunda 2 bin 500 ton karton atığı ortaya çıkıyor. İngiliz tüketiciler tarafından satın alınan bu kutular, her yıl devasa bir "atık dağı" oluşturarak doğaya zarar veriyor. Türkiye'ye bakıldığında ise, kişi başına yıllık ortalama 1 tüp diş macunu tüketiliyor. 2023 itibarıyla yaklaşık 85 milyonluk nüfus düşünüldüğünde, her yıl 85 milyon tüp diş macunu ve kutusunun tüketildiği görülüyor.
İZLANDA 'KUTUSUZ' DÖNEME GEÇTİ
Bazı markalar, çevreye olan zararlarını azaltmak adına kutusuz diş macunu satışına yönelmeye başladı. Geri dönüştürülebilir ambalajların kullanımı da israfı önlemek için etkili bir çözüm olarak öne çıkıyor. Çevre gönüllüleri ise bu konuda farkındalık yaratmak için çeşitli platformlarda imza kampanyaları düzenleyerek, markaların daha çevreci adımlar atmasını talep ediyor. Dünyanın en çevreci ikinci ülkesi olarak kabul edilen İzlanda, çevreyi koruma adına önemli bir adım attı ve diş macunlarını karton ambalajlardan arındırdı. İzlandalı vatandaşların çevre dostu ürünlere yönelmesiyle birlikte, diş macunu karton kutuları tamamen ortadan kaldırıldı.
Ürünlerin satışında herhangi bir sorun yaşanmadı. Bugün İzlanda'da satılan diş macunlarının yüzde 90'ı kutusuz olarak tüketiciyle buluşuyor. Benzer bir yaklaşım Almanya'da da benimseniyor; bazı süpermarketler, diş macunlarını kutusuz satarak, markaları harekete geçmeye çağırıyor.
