Fransa'da hükümetin meclis onayı olmadan yasa geçirmesini sağlayan anayasa maddesi için tartışma

Fransa'da Başbakan Elisabeth Borne hükümetinin ekimde 3 kez bir yasa tasarısını meclis oylaması olmadan geçirmek için başvurduğu anayasa maddesi, muhalefetin tepkisini çekti ve demokratik bir sistemde böyle bir maddenin varlığının sorgulanmasına neden oldu.

Fransa'da Ulusal Mecliste salt çoğunluğu bulunmayan Borne hükümeti, ekimde 3 kez bir yasa tasarısının meclisten oylama yapılmadan geçmesini sağlayan anayasanın 49. maddesinin 3. fıkrasını devreye soktu. Muhalefet, hükümetin bu adımını sert bir dille eleştirerek, her defasında hükümete karşı gensoru önergesi verdi. 577 milletvekilinden oluşan mecliste gensoru önergeleri çoğunluğun oyunu alamadığı için reddedildi.

Anayasa maddesinin devreye sokulmasının ardından Fransa'da iktidar kanadının bir sonraki adımının meclisi feshetmek olup olmayacağı ve Fransızların bu yıl 3. kez sandığa gidip gitmeyeceği merak ediliyor.

289 VEKİL DESTEKLEMELİ

Fransa'da 49/3 olarak anılan anayasanın 49. maddesinin 3. fıkrası hakkında AA muhabirine değerlendirmede bulunan Paris-Pantheon-Assas Üniversitesi'nde görevli anayasa hukuku ve parlamenter hukuk uzmanı Doç.Dr. Benjamin Morel, 49-3'ün parlamenterleri bir yasa tasarısını kabul etmeye zorlamanın bir yolu olduğunu söyledi.

Morel, "Fransa'da tüm Batı dünyasında gücü en sınırlı parlamentolardan birine sahip oldukları" değerlendirmesinde bulunarak, 49-3'ün, bakanlar kurulunda görüşüldükten sonra sadece başbakan tarafından devreye sokulabildiğini anlattı.

Başbakanın bu maddeyi devreye sokarak, yasa tasarısını meclis oylaması olmadan geçirdiğini, bunu kabul etmeyen milletvekillerinin tek seçeneğinin hükümeti düşürmek olduğunu ifade eden Morel, meclisteki 577 milletvekilinden 289'unun buna karşı sunulan gensoru önergesine destek vermesi gerektiğini kaydetti.

Morel, "Öncelikle muhalifler çoğunluğu oluşturmalı ve ikincisi, gensoru önergesi metni üzerinde anlaşmalılar. Bu da çok zor. Böylelikle şimdilik Fransa'da hükümetin hayat sigortası." diye konuştu.

FRANSIZ ANAYASASI'NDA DEĞİŞİKLİK

Fransa'da 2008'de yapılan anayasa değişikliğiyle 49-3'ün kullanım alanın daraldığına; bütçe ve finansı ilgilendiren yasa tasarıları için kullanılabildiğine değinen Morel, ayrıca 1 Ekim'de başlayıp 30 Haziran'da sona eren her yasama yılında bir yasa tasarısı için bu maddenin devreye sokulabileceğini kaydetti.

Morel, yaz döneminde de her 15 günde bir düzenlenen olağanüstü meclis oturumunda hükümetin bu maddeyi bir yasa tasarısı için kullanabileceğini ifade etti.

Fransa'da 5. Cumhuriyet döneminde 2 Ekim 1962 tarihinde 49/3'e karşı kabul edilen tek gensoru önergesini anımsatan Morel, "Meclisin de feshedilmesi riski büyük. Bu nedenle bir gensoru önergesini oylamak ve önergeyi kabul etmek, bir parlamenterler için nükleer silah gibi." yorumunu yaptı.

Morel, Fransa'da 4. Cumhuriyet sırasında sürekli hükümetlerin istifa ettiğine atıfta bulunarak, "Anayasanın 49. maddesinin 3'üncü fıkrası, aslında kurumların istikrarını ve hükümeti daha az zayıflatan bir araç." ifadesini ve 49/3'ün hem hükümet hem de muhalefet tarafından "siyasallaştırıldığını" söyledi.

Benjamin Morel ayrıca Fransa'da meclisi istediği an feshetme yetkisinin cumhurbaşkanının elinde olduğunu, öte yandan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un bu yetkiyi kullanma ihtimalinin bulunmadığını kaydetti.