Irak’ta yolsuzluk ve yetersiz altyapı sokak gösterilerini tetikliyor

Protestoların patlak vermesine, Temmuz ayında Basra'da yaşanan elektrik krizi sebep olmuştu. Kısa süreli elektrik kesintileri geçmişten bu yana Irak'ta alışılmış bir olgu. Fakat yaz aylarında, neredeyse 50 derecenin üzerine çıkan sıcaklarda, muhtemelen artan klima kullanımının da etkisiyle kesintiler kronik hale gelince, iyice bunalan halk Basra başta olmak üzere ülkenin güney vilayetlerinde sokağa döküldü. Irak hükümetinin sert karşılık vermesiyle ondan fazla gösterici hayatını kaybetti, yüzlerce kişi tutuklandı.
Elektriğin yanında, ülkede bir süredir su sıkıntısı ve buna bağlı olarak tarımsal problemler de mevcut. Daily Sabah'a konuşan Irak halkı ve uzmanlara göre temel ihtiyaç maddelerinin teminindeki bu zorlukların ana sebebi Bağdat'taki hükümet yetkilileri arasındaki yolsuzluk ve belli oranda bu yolsuzluğa bağlı olan ciddi altyapı yetersizlikleri.
"Üç sene önce biz de benzer taleplerle burada soksağa inmiştik, fakat o günden bu güne değişen hiçbir şey yok," diyor 37 yaşındaki lise öğretmeni Ayas Salah. Bağdat'ta yaşayan Ayas'a göre problemlerin altında yatan sebep net olarak belli: Ülkede uzun senelerdir hiç bir ciddi geliştirmenin yapılmadığı yetersiz altyapı. "Bunun yanında, mevcut Iraklı yöneticiler, ülkeyi yönetme ve geleceğimizi tasarlama konusunda ne yazık ki yeterli kapasiteye sahip değil," diye de umutsuzca ekliyor Bağdatlı öğretmen.
Irak yönetimi ise, hükümetin sorumluluğuna pek de değinmeden, olayla ilgili bir çok fail belirlemiş durumda. Bu faillerden biri de, kendi deyimlerine göre sınıra yakın su kaynaklarında baraj faaliyetlerini artıran Türkiye. Yapımı sene başında tamamlanmasına rağmen, su tutma işlemninin daha önce 2 defa ertelendiği Ilısu Barajı ise eleştirilerin ana odak noktasını oluşturuyor. Son olarak, Haziran başında başlaması planlanan su tutma işlemi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla, Ramazan ayı olması sebebi ve Irak'ta yaşanan su sıkıntısı nedeniyle 1 ay daha ertelenmişti.
Türkiye'nin Bağdat Büyükelçisi Fatih Yıldız, ülkede uzun süredir gerekli altyapı yatırımlarının yapılmadığını belirterek, Irak halknın şikayetlerini doğruluyor. Yıldız, aynı zamanda Türkiye ve Irak için son 44 yılın en kurak yılının yaşandığını ve yaşanan su probleminde bu faktörün de önemli olduğunu ekliyor.
Bağdat'a taşınmadan önce 3 sene Vasit ilinin içinde bulunan Badra şehrinde yaşayan Hüsam Hamza'ya göre, mevcut yolsuzluk sorunları dururken Irak hükümetinin komuşularını suçlaması anlamsız. "Türkiye ve İran'dan almamız gereken su miktarıyla, şu an aldığımız su miktarının farkına dair bir bilgim yok. Fakat bildiğim bir şey varsa, o da Saddam Hüseyin dönemlerinden bu yana altyapı konusunda hükümetlerin ciddi ihmali olduğudur. Kendi sorunlarımızı çözdükten sonra, varsa eğer komşularımızın yanlışlarını konuşmaya başlayabiliriz," şeklinde konuşuyor 33 yaşındaki Hüsam.
Uzmanlar da yaşanan su sorununda geçmişten gelen kronik sorunlara dikkat çekiyor. Irak'taki Tarımsal Kooperatifler Birliği Başkanı Haydar Abadi'ye göre 1991-2003 yılları arasında, Saddam'ın Kuveyt'i işgali sebebiyle ülkeye uygulanan uluslararası ambargo, ülkede tarım konusunda modern metodların yerleşmesine ciddi darbe vurdu.
Irak'ta yayınlanan çevre raporları da, özellikle son 10 yılda Bağdat ve çevresinden Dicle'ye atılan endüstriyel ve ev atıklarının kirliliği artırarak su kalitesini ciddi oranda düşürdüğünü ortaya koyuyor.
Daily Sabah'a konuşan güney vilayetlerindeki valiler ise su sorunu nedeniyle yaklaşan felaketlere dikkat çekiyor ve Türkiye'den yardım isteklerini dile getiriyorlar.
Bağdat'ın güneydoğusunda bulunan Vasit vilayeti susuzluk probleminin önemli ölçüde hissedildiği yerlerden biri. Özellikle vilayet merkezi Kut şehrinin uzağında kalan köylere su temininde ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Yine yeterli suyun olmaması sebebiyle tarımsal üretimde de önemli sorunlar mevcut. Vilayetin valisi Mahmud Abdul Ridha, sadece tarım suyunda değil, içme suyu konusunda da ciddi sıkıntıların bulunduğunu, senelerdir su verilemeyen bazı köylerin artık boşaldığını ve burda yaşayan popülasyonun şehirlere göç ettiğini belirtti. Bu sene, vilayet içindeki 1.4 milyon dönümlük tarım alanından sadece 700 bin dönüme su verilebilmiş.
Vasit'le beraber su sorununun en yoğun hissedildiği yerler Basra, Zikar, Diyala ve Meysan vilayetleri. Irak'ta Şii din adamı Mukteda el-Sadr'a yakınlığıyla bilinen ve ismi gelecek hükümet için olası başbakan adayları arasında geçen Meysan valisi Ali Devvay da, pirinç ve şeker gibi bazı ürünlerin ekimini su sorunu nedeniyle yıllardan bu yana gerçekleştiremediklerini belirtti. Meysan valisi ayrıca, suyun vilayetin turizmi için hayati önemde olduğunu, geçen sene UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınan Mezopotamya Bataklıkları'ndaki su seviyesinin korunması için sürekli olarak su takviyesi yapmak zorunda olduklarını da belirterek, Irak Hükümeti'ne bu konuda Türkiye'yle işbirliğini artırması çağırısında bulunuyor.