Tahıl koridoru için tek umut Türkiye

Türkiye, 33 milyon tona yakın tahılın dünya piyasalarına taşınmasıyla etkinliğini kanıtlayan "tahıl koridoru" mekanizmasını yeniden canlandırmak için çalışmalarını sürdürüyor. Rusya'nın anlaşmayı askıya almasından bu yana az gelişmiş ülkelerde tahıl fiyatlarında yüzde 15 civarında artış yaşanırken, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş da derinleşmeye başladı. Tahıl inisiyatifinin askıya alınmasının ardından bir ay içinde bombalamalar neticesinde 810 bin insanı bir yıl besleyebilecek miktarda 220 bin ton tahıl zarar gördü.

Bölgesinde barış isteyen Ankara, alternatif güzergahlar yerine Karadeniz Girişimi'nin en kısa zamanda yeniden canlandırılması için çabalıyor. Yeni ekim dönemi yaklaşırken, girişimin yeniden devreye alınacağı yönünde bir işaret olmaması halinde Ukrayna ve Rusya'da tahıl hasadının azalma olasılığı göz önünde bulunduruluyor.

Üretilen tahıl miktarının azalmasıyla fiyatların daha da tırmanması, az gelişmiş ülkelerde kıtlık yaşanma olasılığının artması öngörülüyor. Ankara, tahıl koridoru dışındaki alternatiflerin kapasite itibariyle kıtlık tehlikesini önlemeye yeterli olabileceğini düşünmüyor. Öte yandan, tek taraflı hareket edilmesinin tehlikeyi daha da tırmandırabileceğine işaret ediyor.

TEKNİK MÜZAKERELER İÇİN ADRES İSTANBUL

Göç kaynaklı hareketlenmeler ve az gelişmiş ülkelerde baş gösterebilecek istikrarsızlık başta olmak üzere küresel sorunların tetiklenmemesi adına Türkiye, Birleşmiş Milletler ile birlikte koridorun işler hale gelmesi için proje önerileri üzerinde çalışıyor. Koridorun faal hale gelmesi yönünde Moskova ve Kiev arasında yapılabilecek teknik müzakerelerin İstanbul'da gerçekleşebileceği ifade ediliyor.

Girişimle dünya piyasalarına giden yaklaşık 33 milyon ton tahılın yüzde 40'ı Avrupa'ya giderken yüzde 12'si Afrika'ya ve yüzde 5'i Orta Doğu'ya gitmişti. Koridordan geçen tahılın daha adil dağıtılması ve fakir ülkelere öncelik sağlanmasına yönelik önerilerin de masada olduğu kaydediliyor. Ankara sorunların çözülerek anlaşmanın daha uzun süreli olacak şekilde yenilenmesini arzu ediliyor.

LİDER DİPLOMASİSİ

Krizin çözülmesine yönelik Türkiye'nin diplomatik çabalarıyla geçen yıl temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM) ile koordineli olarak İstanbul'da "Müşterek Koordinasyon Merkezi" kuruldu. Gemilerin tahıl sevkiyatı sürerken Rusya, 29 Ekim 2022'de Sivastopol'daki saldırılar nedeniyle tahıl girişiminin geçici olarak durdurulduğunu BM ve Türkiye'deki makamlara iletti.

Bunun üzerine Ukrayna limanlarından gemi çıkışı ilk bu tarihte durduruldu. Krizin daha da derinleşmemesi için Türkiye "lider diplomasisi"ni harekete geçirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile telefonda görüştü. Türkiye'nin diplomatik girişimleriyle sevkiyat 2 Kasım'da yeniden başladı.

Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması, 19 Kasım'dan itibaren 120 gün süreyle uzatıldı. İkinci uzatma kararı da İstanbul'da yapılan müzakerelerin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklandı. Tahıl koridoru 18 Mart'tan sonra da faal kaldı. İkinci uzatmanın süresi mayıs ayında dolarken Türkiye'nin girişimleri sonucu anlaşmayla Temmuz ayına kadar tahıl sevkiyatı sürdü.

Dünya "lider diplomasisi" yoluyla sorunu çözebilecek tek ismin Cumhurbaşkanı Erdoğan olduğu yönünde iradesini açıklıyor. Erdoğan'ın bu ay sonunda Putin ile gerçekleştireceği görüşme küresel manada önem taşıyor.