Trump ve derin devlet: Bir liderin görünmeyen düşmanları

Bu yazı, ABD iç siyaseti ile dış politikası arasındaki görünmeyen savaşı ortaya koyuyor. Cumhuriyetçi lider Donald Trump’ın savaş istemeyen ama savaşı zorlayan sistemle hesaplaşmasının, daha uzun süre kamuoyunu meşgul etmesi bekleniyor.

ABD tarihinde "derin devlet" kavramı genellikle komplo teorisiyle anılsa da Cumhuriyetçi lider Donald Trump bu terimi siyasetin merkezine taşıyan ilk ABD Başkanı oldu. Trump'a göre derin devlet; seçilmiş yöneticilerden bağımsız hareket eden, devlete yön veren ama kamuya hesap vermeyen bir yapıydı.

DERİN DEVLETİN UNSURLARI

Derin devletin unsurları şunlardan oluşuyordu:

CIA, FBI, NSA gibi istihbarat ajansları

Pentagon ve askeri komuta zinciri

Savunma sanayi firmaları ve lobileri

Federal yargı ve bürokrasi içindeki "daimi kadrolar"

Trump, başkanlığının ilk günlerinden itibaren bu yapılarla çatışma yaşamaya başladı. "Deep State is real" sözü, onun 2018'de attığı tweetlerle birlikte Amerikan kamuoyunda tartışılmaya açıldı, ana akım gündeme yerleşti.

KRİZ NOKTALARI

Kriz noktaları ise şunlardı:

2017: Trump'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Flynn'in istifası – CIA baskısı

2018: Mueller soruşturması ve "Rusya Bağlantısı" iddiaları

2021: Seçim sonrası Pentagon'un Trump'ın emirlerini geciktirmesi (Afganistan çekilmesi)

Trump'a göre bu yapı, seçilmiş liderleri etkisizleştirerek "statücoyu koruma refleksiyle" hareket ediyordu.

AIPAC, PENTAGON VE BAŞKANLIK MAKAMI

ABD'deki üç kritik baskı grubu, yönetimi şekillendirmede tarih boyunca belirleyici oldu:

AIPAC: Amerika'daki en güçlü Yahudi lobisi

Pentagon: Askeri kararların merkezi

Savunma Sanayii: Yüz milyarlarca dolarlık endüstriyel kompleks

Trump, bu üc yapıya da zaman zaman yaklaştı, zaman zaman sert çatışmalara girdi. Özellikle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ilişkisi, AIPAC'in Trump'ı desteklemesine neden oldu. Ancak Trump'ın diplomatik anlaşmalara yönelmesi (Suudi-BAE-İsrail normalleşmesi) bu lobileri şüpheci hale getirdi.

Pentagon ise Trump'ın Ortadoğu'daki çekilme kararlarına karşı açık direnç gösterdi. Bir generalin Time dergisine verdiği sözler çarpıcıydı:

"Beyaz Saray değişir, ama biz buradayız."

ABD'NİN ASKERİ ENDÜSTRİYEL KOMPLEKSİ NASIL ÇALIŞIR?

Dwight Eisenhower'ın 1961'deki veda konuşmasında uyardığı bu yapı, "Askeri-Endüstriyel Kompleks" olarak adlandırıldı. Amacı devlet, özel savunma firmaları ve akademi üçgenindeki güzide bir iş birliği gibi görünse de gerçekte ABD'yi savaşla besleyen dev bir çıkar ağıdır. Son olarak ABD Eski Başkanı Joe Biden veda konuşmasında Askeri-Endüstriyel Kompleks'in ABD demokrasisi için tehlikesine dikkat çekti.

Çalışma şekli şu şekildedir:

Pentagon, tehdit senaryoları hazırlar.

Kongre, bu senaryolara dayanarak bütçe verir.

Savunma şirketleri bu bütçeyi projelere dönüştürür.

Lobicilikle yeni tehdit alanları oluşturulur.

Medya, tehditleri meşrulaştırır.

2025 rakamları ise şu şekildedir:

ABD Savunma Bütçesi: 927 milyar dolar

Lobicilik harcamaları: 477 milyon dolar

Kongre üyelerine harici yardım: 122 milyon dolar

TRUMP'IN KONUMU

Trump, bu yapıya karşı durmaya çalışsa da sistemi değiştirmenin çok zor olduğunu söyledi:

"Eğer ben bile bu sistemi kıramıyorsam, siz düşünün ne kadar güçlü."