Türk kayıpları Rumlar arıyor

Margarita Kuali (Kazı ekibinin başkanı Rum arkeolog): "Burada ortak bir çalışmamız var. Aramızda İngilizce, bazen Helence bazen Türkçe konuşarak anlaşıyoruz. Bu bölgedeki kazılara 2006'da başladık. 6 kayıp şahsı arıyoruz. Kuyulardan birinde tek bir kayıp şahsı bulduk. Geri kalanları bulabilmemiz için 10 ayrı kuyuyu açtık ve genişlettik. Açtığımız bu kuyulardan da 5 kayıp şahsın kemiklerine rastladık. Ancak kemiklerin tümünü bulmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz." Güliz Bürüncük'e ise Kıbrıslı Rum meslektaşlarıyla çalışmasındaki duygularını soruyoruz: "Çok iyi anlaşıyoruz. Kardeş gibiyiz. İlişkilerimiz sadece mesai saatleriyle bitmiyor. İşten sonra da birlikteyiz. Acımızı, derdimizi, mutluluğumuzu paylaşıyoruz. Doğum günlerinde, düğünlerde hafta sonlarında beraber oluyoruz. Hani, ölülerimizi bile birlikte arıyoruz desek yalan olmayacak! Tek dileğimiz inşallah bir gün hep birlikte yaşamaktır" diyor.
Kıbrıs'ın her iki tarafındaki kayıp yakınları 2004'ten sonra yapılan ortak çalışmayla en azından onların akıbetini öğrenme fırsatını buluyor. Kıbrıs Türk ve Rum toplumları arasında oluşturulan ortak kazı faaliyetlerinin sonucunda toprak altından çıkartılan yakınlarına, DNA testleri sayesinde kavuşabiliyor ve her bir toplumun kendi örf ve adetlerine göre, yeniden toprağa defnedebiliyor. Bu da yaklaşık yarım asırlık uzun bir bekleyişten sonra aileleri en azından hem rahatlatıyor; hem de yakınlarının ruhunun nitekim şad olduğuna inanıyor.
BAŞKANDAN DESTEK
Kayıp Şahıslar Komitesi'nin (KŞK) oluşturulmasında büyük rol oynayan BM'nin kayıp şahıslarla ilgili sorumlusu Christophe Girod'dan, gerek kazı alanlarına gitmemize gerekse antropoloji laboratuvarına girebilmemiz için gerekli izni aldıktan sonra Kıbrıs'ın her iki kesiminde yapılan kazı alanlarını ziyaret ettik. KŞK prensiplerine göre; adanın her iki kesiminde eşit sayıda kazılar yapılıyor. Çalışmalarda Kıbrıs Rum tarafındaki kazıların başında Rum arkeolog varsa yardımcıları Kıbrıslı Türk arkeologlardan; Türk kesiminde yapılan kazıların başında Kıbrıslı Rum arkeolog varsa yardımcıları Türk arkeologlardan oluşuyor. Genç Türk ve Rum arkeologlar kazı yerlerine gitmeden önce özel bir alanda eğitimden geçiyorlar. Başlarında İngiliz, Amerikalı hatta Arjantinli kazı uzmanları var. Kıbrıs'taki kazılara gönüllü olarak uzmanlık yapan Arjantin ekibi, efsanevi Che Guevara'nın cesedini arayıp bulan ekip. Esendağ'da görgü tanıklarının verdiği bilgilerle 6 Türk'ün infaz edilerek içine atıldıkları kuyuların yeri tespit edildikten sonra devreye iş makineleri girdi. Kuyuların dibi ve çevresi teker teker genişletildi. İş makinelerinin kepçeleriyle kazdığı yerlerden çıkartılan toprak ilk önce spatula ile ufalanıyor; daha sonra elekten geçiriliyor. Bulunan irili ufaklı kemikler temizleniyor ve ait oldukları iskeletin oluşturulması amacıyla numaralanarak kutular içinde antropoloji laboratuvarına gönderiliyor. Athineu belediye başkanı bölgeyi ziyaret ettiğimizi duyunca yanımıza geldi. Spiros Papuis hem belediye başkanı hem de bölgenin en büyük peynir fabrikasının sahibi. Papuis, Esendağ'daki kazılarla ilgili sorularımızı yanıtlıyor: "Bu köy Athienu'ya 3 km uzaklıkta eski bir Türk köyüdür. 1974 öncesine kadar burada yaşayan Kıbrıslı Türklerle, Athhineu'da yaşayan Kıbrıslı Rumlar arasındaki ilişkiler çok iyiydi. Daha çok hayvancılıkla uğraşırlardı ve kasabamızdan iş makineleri satın alırlardı. Biz de onlardan süt satın alırdık. 1974 olaylarından sonra Kıbrıslı Türkler köylerini terk etti. Ancak, 6 kişinin kayıplara karıştığını öğrenmiştik. Yıllardan sonra bu kayıplar aranmaya başlandı."
BARIŞ İÇİNDE YAŞAMAK
Türklerle Rumlar arasında yeniden başlayan bu işbirliği konusunda Papuis, "Bizim tarafımızda olduğu gibi Kıbrıslı Türklerin de kayıp şahısları var. Bu insanlarımızın bulunması ve ailelerine teslim edilmesi için işbirliği ile gösterilen uğraşıları elbette destekliyoruz. Mesela 6 Kıbrıslı Türk'ün bulunmuş olması yıllarca beklenti içinde olan aileler için mutlaka büyük önemi vardır. Şimdi ümidimiz her iki toplumun barış içinde yaşamasıdır" diyor.