Biyolojik Birikim Nedir? Biyolojik Birikim Nasıl Artar, En Çok Üreticilerde Mi Görülür?

İnsanların doğa ve çevre dengesini sağlamaya çalışması uzun yıllardır üzerinde durulan bir konudur. Üretirken tüketmek ve bu dengeyi koruma çalışmalarına ağırlık vermek ise akıllarımıza sonradan gelen noktalardandır. Doğadan ham olarak aldığımız maddeleri işleyerek ve çoğunlukla kimyasallarla karıştırarak tüketime hazır hale getirip aslında doğanın daha da çok kirlenmesine sebep oluruz. Biyolojik birikim nedir, nasıl artar, en çok üreticilerde mi görülür gibi sorular daha çok fen derslerinin sorusudur.

Biyolojik Birikim Nedir?

Biyolojik birikim, toksik maddelerin, özellikle ağır metaller ve organik kirleticilerin, organizmaların dokularında zamanla artarak birikmesi sürecidir. Bu süreç, organizmanın çevresinden aldığı ve vücudundan atamadığı maddelerin zamanla vücut dokularında yoğunlaşmasıyla gerçekleşir. Biyolojik birikim, genellikle yağ dokularında ve karaciğerde yoğunlaşır çünkü bu bölgeler, toksik maddelerin depolandığı başlıca yerlerdir.

Biyolojik birikim, sadece karasal ekosistemlerde değil, aynı zamanda su ekosistemlerinde de önemli bir sorundur. Su kirliliği nedeniyle, sucul organizmalarda toksik maddelerin birikimi sıklıkla gözlemlenir. Bu durum, besin zinciri boyunca ilerledikçe daha da tehlikeli hale gelir. Biyolojik birikim, canlılarda zehirlenmeye yol açabilir. Bu durum, organ hasarı, üreme problemleri, sinir sistemi bozuklukları ve hatta ölüm gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Biyolojik Birikim Nasıl Artar, En Çok Üreticilerde Mi Görülür?

Biyolojik birikimin artması, çeşitli faktörlere bağlıdır:

1. Toksik Maddenin Özellikleri:

o Lipofilik Özellikler: Yağda çözünen maddeler, organizmaların yağ dokularında birikme eğilimindedir. Örneğin, DDT ve PCB gibi lipofilik kirleticiler, organizmalarda yüksek düzeyde birikir.

o Kalıcı Olma: Bazı toksik maddeler çevrede ve organizmalarda uzun süre kalabilir. Bu maddeler, biyolojik olarak parçalanmadıkları için vücutta birikmeye devam eder.

2. Çevresel Maruziyet:

o Kirlilik Seviyesi: Çevredeki toksik madde seviyeleri ne kadar yüksekse, organizmaların bu maddelere maruz kalma olasılığı da o kadar yüksek olur. Endüstriyel bölgeler, tarım alanları ve yoğun nüfuslu şehirler, genellikle yüksek seviyelerde kirliliğe sahiptir.

o Gıda Zinciri: Toksik maddeler, besin zinciri boyunca taşınır ve her trofik seviyede yoğunluğu artar. Bu süreç, biyomagnifikasyon olarak adlandırılır ve biyolojik birikimin en önemli unsurlarından biridir.

3. Organizmanın Özellikleri:

o Beslenme Alışkanlıkları: Yırtıcı hayvanlar, avladıkları organizmalardan aldıkları toksik maddeleri kendi vücutlarında biriktirirler. Besin zincirinin üst seviyelerinde yer alan türler, bu nedenle daha yüksek biyolojik birikim seviyelerine sahip olabilir.

o Yaşam Süresi: Uzun ömürlü organizmalar, daha uzun süre maruz kaldıkları için toksik maddeleri vücutlarında daha fazla biriktirebilirler.

Üreticiler, fotosentez yoluyla enerji üreten bitkiler ve bazı su yosunları gibi organizmalardır. Bu organizmalar, genellikle toksik maddeleri doğrudan su veya topraktan alırlar. Ancak, biyolojik birikim seviyeleri genellikle düşük olur çünkü üreticiler, besin zincirinin en alt basamağında yer alırlar ve doğrudan maruziyetleri sınırlıdır.