Kısa ve sade bir anlatıma sahip olan hikaye nedir? Sınavlarda, öğrencilerin karşısına çıkan hikaye türünün ilk örneği hangisidir? Kendi içinde özelliklerine göre gruplandırılan hikayenin türleri ve temsilcileri muhakkak öğrenilmelidir. Birtakım hayal ürünü unsurlar barındıran modern hikaye özellikleri nelerdir? Her biri ayrı niteliklere sahip hikaye türleri kaça ayrılır? Bu yazı türünün bir bütün olarak meydana gelmesini sağlayan hikaye unsurları nelerdir? İşte hikaye hakkında merak edilenler…
Hikaye Türleri ve Temsilcileri Nelerdir?
Günümüzde en çok okunan türler arasında yer alan hikayenin, kendi içinde sahip olduğu türler aşağıda verilmiştir.
Durum Hikâyesi
Kesit hikayesi olarak da bilinen bu hikâye türünün en önemli temsilcisi, ünlü Rus Yazar Anton Çehov'dur. Yazdığı başarılı durum hikayelerinden dolayı bu türe onun adı verilmiştir. Konu olarak olaylar değil, tek bir an veya durum işlenir. Ağırlıklı olarak gözlemlere yer verilir. Genellikle, iç diyalog şeklinde yazılır. Sade bir dili vardır ve günlük hayatın sıradan durumlarına yer verilir.
Olay Hikâyesi
Bu türde, olaylar belli bir sıraya göre gelişir. Bir diğer adı, Maupassant tarzı hikayedir. Olay, karakterlerin iç dünyasına girmeden ve onların duygularını karıştırmadan anlatılır. Coşkulu ve sürükleyicidir, okuyucunun ilgisini çekmeyi amaçlar. Serim, düğüm ve çözüm bölümü mutlaka vardır.
Modern Hikâye
Günlük yaşamın, görünmeyen yüzünü gösteren hikâyelerdir. Her gün yaşanılan durumlara, farklı bir perspektiften bakmayı sağlar. Bunu yaparken, gerçekler ile hayaller bir arada kullanılır. İşin içine, birtakım olağanüstü durumlar eklenir. Bu türün en önemli temsilcisi, Franz Kafka'dır.
Toplumsal Gerçekçi Hikâye
İçinde yaşanılan toplumun sorunlarına ışık tutmak amacıyla yazılan hikaye türüdür. Süslü kelimelerden uzak, yalın bir dille kaleme alınır. Ülkemizde, Sabahattin Ali, Faik Baysal, Orhan Hançerlioğlu, Sait Faik Abasıyanık toplumsal gerçekçi hikaye türünün en başarılı örneklerine imza atmıştır.
Gotik Hikâye
Mistik ve akıl yoluyla anlaşılması mümkün olmayan konular işlenir. Sembolik bir dilin yoğun olarak kullanıldığı gotik hikâye türünde, terk edilmiş mekanlar sıklıkla yer alır.
Mizah Hikâyesi
Temel amacı güldürmek ve eğlendirmek olan bu türün karakterleri, genellikle halkın içinden olan kişilerdir.
Korku Hikâyesi
Okuyucunun, korku ve heyecan duymasını sağlayan hikayelerdir. Gotik hikâyeler ile bu açıdan benzerdir. Howard Phillips Lovecraft ve Stephen King bu türün temsilcilerindendir.
Ülkemizde ve dünyada ünlü hikaye temsilcileri:
Ömer Seyfettin
Refik Halit Karay
Memduh Şevket Esendal
Sait Faik Abasıyanık
Tarık Buğra
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Haldun Taner
Reşat Nuri Güntekin
Guy de Maupassant
Anton Çehov
Tolstoy
Dostoyevski
Turgenyev
Gogol
Victor Hugo
Stendhal
Flaubert
Balzac
Emile Zola
Franz Kafka
Edgar Allan Poe
Howard Phillips Lovecraft
Stephen King
Hikaye Nedir?
Gerçek veya gerçeklikten uzak olmayan kurgulanmış konulara sahip kısa düzyazılardır. Romandan en önemli farkı, ele alınan olayın veya durumun zaman aralığıdır. Hikâye, kısa süre içinde yaşanan veya yaşanması muhtemel olan gelişmeleri konu edinir. Karakter sayısı, romanın aksine çok azdır. Bu türün ilk ortaya çıkışı, Orta Çağ Avrupa'sına dayanır. Boccacio tarafından kaleme alınan "Decameron", hikâye türünün kabul edilen ilk örneğidir. Daha eskiye gidildiğinde, M.S. II. yüzyılda Hint Edebiyatına ait "Pança-Tantra"nın, Pedro Alfonso tarafından XIII. yüzyılda yeniden düzenlenmesi ile ortaya çıkan "La Disciplina Clericalis"ın ilk hikayelerden olduğu düşünülür. Ek olarak aynı dönemlerdeki "Yedi Bilgenin Kitabı"nın da bu türe ait olduğu varsayılır.
Hikâyeyi diğer türlerden ayıran özellikleri ise şunlardır:
Hikâyenin amaçları arasında, okuyucuyu düşündürmekten ziyade duygulandırmak veya heyecan duymasını sağlamak bulunur.
Sırasıyla serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur. Olay hikâyeleri hariç diğerlerinde ise sıralama daha farklı olabilir veya bazı bölümler olmayabilir.
Olay-vaka hikayesi (Maupassant tarzı) ve durum-kesit hikayesi (Çehov tarzı) olmak üzere temelde ikiye ayrılır.
Olay örgüsü, durum hikayeleri için önemli değildir. Bir insanın hayatındaki anlık bir kesiti konu olarak ele alır. Önemli veya önemsiz, her türlü durum ele alınabilir. İlla ki bir sonuca varması beklenmeyen bir hikâye türüdür.
Bu türün yapı unsurları arasında, olay örgüsü, karakterler, mekân ve zaman bulunur.
Hikâyeler, kahraman anlatıcının bakış açısı, hâkim (ilahi) bakış açısı ve gözlemci bakış açısıyla yazılır. Anlatım teknikleri ise öyküleyici anlatım, betimleyici anlatım, diyalog ve iç diyalog şeklindedir.
